| Περίληψη |
Ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) αποτελεί ένα συστηματικό νόσημα, αυτοάνοσης αιτιολογίας, που περιλαμβάνει πολλαπλές γενετικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους. Οι ασθενείς ποικίλουν όσο αναφορά τα κλινικά συμπτώματα, την πρόγνωση και την ανταπόκριση στην θεραπεία. Το κύριο χαρακτηριστικό του νοσήματος είναι η υπερδραστηκότητα των Β λεμφοκυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος και η αυξημένη παραγωγή αυτοαντισωμάτων. Μηχανισμοί που εξαρτώνται αλλά και που είναι ανεξάρτητοι από τα Τ λεμφοκύτταρα θεωρούνται υπεύθυνοι για την υπερδραστηκότητα των Β λεμφοκυττάρων που παρατηρείται στην νόσο. Ο φαινότυπος της νόσου είναι αποτέλεσμα ενός ευρέως φάσματος αλλαγών στην έκφραση γονιδίων που συμβαίνουν όχι μόνο στους προσβεβλημένους ιστούς αλλά και στα δραστικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα της νόσου, τεχνικές που επιτρέπουν την ταυτόχρονη μελέτη ενός μεγάλου αριθμού παραμέτρων (high throughput techniques) είναι απαραίτητες για την αποσαφήνιση και κατανόηση της αιτιολογίας της νόσου. Η τεχνολογία των μικροσυστοιχείων (microarrays) έχει συμβάλει ουσιαστικά στην ταυτοποίηση μορίων, κυτταρικών πληθυσμών αλλα και σηματοδοτικών μονοπατιών που εμπλέκονται στην παθοφυσιολογία της νόσου. Παρόλα αυτά, κρίνεται απαραίτητη η ταυτοποίηση νέων μορίων στόχων με δυνατότητες χρήσης για προγνωστικούς, διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς στην αντιμετώπιση του ΣΕΛ.
Τα microRNAs (miRNAs) αποτελούν μια νέα ομάδα εξελικτικά καλά διατηρημένων μικρών μορίων RΝΑ που δεν κωδικοποιούν για πρωτεΐνες και θεωρούνται σημαντικοί αρνητικοί ρυθμιστές της έκφρασης γονιδίων. Ανάλογα με τον βαθμό συμπληρωματικότητας, τα miRNAs προσδένονται στα mRNAs - στόχους τους και είτε προκαλούν την αποικοδόμηση τους είτε αναστέλλουν την μετάφραση τους σε πρωτεϊνικά μόρια. Σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες ρυθμιστών γονιδίων, όπως μεταγραφικούς και επιγενετικούς παράγοντες, τα miRNAs βρίσκονται ένα βήμα ακριβώς πριν την πρωτεϊνική σύνθεση, καθιστώντας τα ,ίσως, πιο κατάλληλα μόρια για
την ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης ως αποτέλεσμα ανταπόκρισης του κυττάρου σε εξωτερικά ερεθίσματα και προσαρμογή του στο εξωκυττάριο περιβάλλον. Τα miRNAs εμπλέκονται σε ζωτικής σημασίας διαδικασίες όπως τον πολλαπλασιασμό, την διαφοροποίηση και την απόπτωση των κυττάρων και έχουν ήδη συσχετιστεί με πολλές ανθρώπινες ασθένειες.
Εξαιτίας της έντονης επιρροής των φλεγμονωδών ερεθισμάτων στην έκφραση γονιδίων, η ανοσιακή απόκριση έχει την δυνατότητα ρύθμισης των επιπέδων έκφρασης διαφόρων miRNAs. Αντίθετα, αρκετά miRNAs έχουν δειχτεί ότι εμπλέκονται στην ρύθμιση του συστήματος της φυσικής και της ειδικής ανοσίας. Μεταβολές στην έκφραση miRNAs έχουν περιγραφεί σε αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ), η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) και η πολλαπλή σκλήρυνση, αλλά οι μηχανισμοί που διαταράσονται και προάγουν την αυτοανοσία δεν έχουν χαρακτηριστεί.
Στην παρούσα μελέτη, θελήσαμε να μελετήσουμε τον ρόλο της νέας αυτής τάξης γονιδίων στην ρύθμιση και διαταραχή της ανοσολογικής απόκρισης στον ΣΕΛ, που θα μπορούσε με την σειρά του να βοηθήσει στην αποσαφήνιση και κατανόηση των παθογενετικών μηχανισμών που εμπλέκονται στη νόσο. Με την χρήση της τεχνολογίας των μικροσυστοιχείων ταυτοποιήσαμε έναν αριθμό miRNAs με διαφορετική έκφραση στα μονοκύτταρα περιφερικού αίματος ασθενών με ΣΕΛ. Αξίζει να σημειωθεί, ότι, ορισμένα miRNAs είχαν πολύ καλή συσχέτιση με την ενεργότητα της ασθένειας, υποδεικνύοντας ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προγνωστικοί παράγοντες. Επιπλέον, αρκετά miRNAs προβλέπονται να στοχεύουν γονίδια που εμπλέκονται σε διαδικασίες που είναι διαταραγμένες στον ΣΕΛ.
Το mir-21 ήταν απο τα γονίδια που παρουσίαζε αυξημένη έκφραση στα μονοκύτταρα ασθενών με ΣΕΛ, σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες και είχε πολύ καλή συσχέτιση με την ενεργότητα της νόσου (r2= 0,92). Επίσης, η έκφραση του mir-21 βρέθηκε αυξημένη και στα Β αλλά και στα CD4 T λεμφοκύτταρα ασθενών με ΣΕΛ. Σίγηση του miR-21 επηρρέασε σημαντικά χαρακτηριστικά των Τ λεμφοκυττάρων που συμβάλουν στην υπερδραστικότητα τους στον ΣΕΛ, όπως τον πολλαπλασιασμό, την παραγωγή κυτταροκινών (IL10) και την έκφραση μορίων συνδιέγερσης επιφανείας (CD40L). Επιπλέον, η αναστολή της έκφρασης του mir-21 στα CD4 Τ λεμφοκύτταρα μείωσε την ικανότητα τους να προάγουν την διαφοροποίηση των B λεμφοκυττάρων σε Ig-παραγωγά CD19+CD38hiIgD − πλασματοκύτταρα. Αντίθετα, η υπερέκφραση του miR-21 σε υγιή T λεμφοκύτταρα οδήγησε στην ανάκτηση ενός ενεργοποιημένου ‘ΣΕΛ’ φαινοτύπου. Στην συνέχεια, αναζητήσαμε γονίδια-στόχους του miR-21 και βρήκαμε οτι αναστέλει την έκφραση της πρωτεΐνης PDCD4, η οποία βρέθηκε με μειωμένη έκφραση στους ασθενείς με ΣΕΛ. Συνολικά, τα παραπάνω δεδομένα τονίζουν τον ρόλο των miRNAs στην ρύθμιση σημαντικών μοριακών μονοπατιών που συμβάλουν στην παθογένεια της νόσου.
|
Διερεύνηση του ρόλου των microRNAs στην ρύθμιση της έκφρασης γονιδίων που υπεισέρχονται στην παθογένεια του Συστηματικού Ερυθηματώδους Λύκου (ΣΕΛ) σε πειραματικά πρότυπα και ασθενείς με ΣΕΛ
