| Περίληψη |
Η κάθετη μετακίνηση της σαρδέλας (Sardina pilchardus Walb.) σε συνάρτηση με το φως μελετήθηκε με τη χρήση ηχοβολιστικών. Τα δεδομένα συλλέχθησαν κατά τη διάρκεια δύο ερευνητικών ταξιδιών στο Βόρειο Αιγαίο τον Ιούνιο του 1995 και του 1996. Το μέσο βάθος μετακίνησης (WMD) της σαρδέλας εκτιμήθηκε με ηχοβολιστικό διττής δέσμης. Δεδομένα φωτεινότητας και θερμοκρασίας λαμβάνονταν ανά ώρα με CTD μέσω ενός δικτύου 152 σταθμών. Η κάθετη μετακίνηση της σαρδέλας μελετήθηκε σε σχέση με την επιφανειακή φωτεινότητα (LIS), το βάθος του βυθού (B) και τις ωριαίες μεταβολές της φωτεινότητας στο μέσο βάθος μετακίνησης των ψαριών (LIMD). Η ανάλυση των δεδομένων εφαρμόστηκε σε δύο υποπεριοχές: το Θρακικό πέλαγος και τον Θερμαϊκό κόλπο. Οι δύο υποπεριοχές διέφεραν κυρίως στο βάθος του βυθού. Σε κάθε υποπεριοχή εφαρμόστηκε ανάλυση διαγώνιας συσχέτισης για να καθοριστεί η περιοδικότητα και η διαφορά φάσης στο WMD και την LIS. Ανάλυση χρονοσειρών εφαρμόστηκε στις μετρήσεις του WMD. Σταθμίστηκαν οι μέσες τιμές του WMD και της LIMD ανά ώρα στο Θρακικό πέλαγος. Επίσης, εκτιμήθηκαν α) οι μέσες ωριαίες τιμές της LIMD, β) η προτιμούμενη ένταση φωτός ανά έτος δειγματοληψίας, γ) η ανά περιοχή ένταση φωτός στην οποία συγκεντρώνονται τα ψάρια και δ) οι εκτιμούμενες τιμές φωτεινότητας συγκρίθηκαν με την μέθοδο της ανάλυσης διασποράς. Τέλος, η ανάλυση συνημιτονοειδούς ρυθμομετρίας εφαρμόστηκε στα δεδομένα ώστε να καθοριστεί η τροχιά μετακίνησης της σαρδέλας. Με την ανάλυση διαγώνιας συσχέτισης μεταξύ WMD και LIS εκτιμήθηκε υστέρηση μίας ώρας στο Θρακικό πέλαγος, καμία υστέρηση στον Θερμαϊκό κόλπο το 1995 και μη στατιστικά σημαντική υστέρηση το 1996. Η ανάλυση έδειξε ότι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν την κάθετη μετακίνηση της σαρδέλας είναι το φως και το βάθος του βυθού. Ειδικότερα η σαρδέλα τείνει να ρυθμίσει το βάθος της με βάση το φως όταν δεν περιορίζεται από τον βυθό. Παράλληλα, μεταβάλλει το βάθος της με διαφορετικό ρυθμό όταν η επίδραση του βυθού είναι μικρή (Θρακικό πέλαγος) και όταν κινείται προς μεγαλύτερα βάθη ακολουθώντας την κλίση του βυθού (Θερμαϊκός κόλπος). Τρεις διακριτές φάσεις παρατηρήθηκαν κατά την κάθετη μετανάστευση της σαρδέλας: α) η φάση του πρωϊνού βυθίσματος, β) η φάση της ημέρας, όπου τα ψάρια παραμένουν σε μεγαλύτερα βάθη και γ) η φάση του απογευματινής ανόδου προς την επιφάνεια. Παρατηρήθηκε ότι υπάρχει ένα κατώφλι φωτός που ρυθμίζει την περαιτέρω βύθιση ή ανάδυση της σαρδέλας. Στο μεταξύ η σαρδέλα παραμένει στο ίδιο βάθος ρυθμίζοντας την θέση της με βάση την ένταση του φωτός. Με βάση την συνημιτονοειδή ανάλυση η σαρδέλα βρίσκεται στο μέγιστο βάθος της περίπου στις 12:00 μμ. Η ένταση του φωτός στο υπόβαθρο είναι σημαντικότερη της απόλυτης έντασης φωτός στο μέσο βάθος. Έτσι διαφορετικοί μηχανισμοί φαίνεται να ισχύουν στις διάφορες φάσεις της κάθετης μετακίνησης της σαρδέλας. Την αυγή η απότομη αύξηση της έντασης του φωτός σε συνδυασμό με το σκοτεινό υπόβαθρο της θάλασσας, ενεργοποιεί έναν μηχανισμό αρνητικής φωτόταξης και οι σαρδέλες κατέρχονται σε μεγαλύτερα βάθη. Αντίθετα στο λυκόφως το υπόβαθρο γίνεται σκοτεινότερο και το φως του ήλιου λειτουργεί ως μεμονωμένη πηγή φωτός, ενεργοποιώντας έτσι συμπεριφορά θετικής φωτόταξης και τα ψάρια ανέρχονται προς την επιφάνεια. Η θετική αυτή φωτόταξη πιθανόν να συνδέεται με την τροφοληψία. Παρατηρήθηκε μεγάλος εύρος στις εκτιμηθείσες τιμές προτιμούμενης φωτεινότητας ενώ οι εκτιμηθείσες τιμές φωτός στο πεδίο το λυκαυγές και το λυκόφως ήταν υψηλότερες των αντίστοιχων που έχουν εκτιμηθεί εργαστηριακά. Ποσοστό ίσο με 70% ως 80% της συνολικής αφθονίας των ψαριών συγκεντρώνεται σε θερμοκρασίες 12 0C - 17 0C. Το ποσοστό αυτό είναι ανεξάρτητο περιοχής και έτους δειγματοληψίας. Η μονάδα δειγματοληψίας επηρέασε την ακρίβεια των εκτιμήσεων μας. Συμπερασματικά, συνεχείς μετρήσεις της έντασης του φωτός είναι απαραίτητες για να εκτιμηθεί με ακρίβεια το κατώφλι καθόδου και ανόδου των ψαριών στο πεδίο.
|
H κάθετη μετανάστευση της σαρδέλας (Sardina pilchardus) σε συνάρτηση με το φως με τη χρήση ηχοβολιστικών μεθόδων
