| Περίληψη |
Η πρόοδος των γραφικών συστημάτων αλληλεπίδρασης έχει γίνει εμφανής κατά την τελευταία δεκαετία στο χώρο των λειτουργικών συστημάτων των προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες πρόσβασης στα συστήματα αυτά. Η παρούσα εργασία αφορά χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών οι οποίοι, για οποιονδήποτε λόγο, δεν μπορούν να χρησιμοποιούν τις συνήθεις συσκευές εισόδου των γραφικών συστημάτων, δηλαδή το πληκτρολόγιο και συσκευές κατάδειξης, όπως το ποντίκι. Στις περιπτώσεις αυτές, μέχρι σήμερα, γίνονται εξωγενείς παρεμβάσεις μέσω επιπλέον υλικού ή/και λογισμικού, προκειμένου οι χρήστες να αποκτούν πρόσβαση στα υπολογιστικά συστήματα. Οι παραπάνω επεκτάσεις παρέχουν τη δυνατότητα διαλόγου με το σύστημα και τις εφαρμογές μέσω ειδικών συσκευών εισόδου, όπως είναι οι πάσης φύσεως δυαδικοί διακόπτες, χρησιμοποιώντας τεχνικές σάρωσης. Οι τεχνικές σάρωσης στηρίζονται στη διαδοχική προβολή επιλογών αλληλεπίδρασης, από τις οποίες ο χρήστης μπορεί να επιλέξει μια σε κάθε βήμα του διαλόγου, χρησιμοποιώντας ένα δυαδικό διακόπτη επιλογής Υπάρχει δηλαδή, ένας δείκτης ο οποίος ``σαρώνει`` τις επιλογές με μια προκαθορισμένη σειρά. Ο χρήστης μπορεί κάθε χρονική στιγμή να ενεργοποιήσει την επιλογή στην οποία βρίσκεται ο δείκτης. Η κίνηση του δείκτη μπορεί να ελέγχεται από το χρήστη - μέσω ενός δεύτερου δυαδικού διακόπτη - ή να γίνεται αυτόματα από το σύστημα ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Πέρα από συστήματα οι τεχνικές σάρωσης μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ευρέως σε κάθε σύστημα αλληλεπίδρασης όπου οι συσκευές εισόδου είναι τόσο απλές που δεν μπορούν να υποστηρίξουν άμεση επιλογή. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται μια νέα προσέγγιση του ζητήματος της αλληλεπίδρασης χρηστών με κινητικές δυσκολίες με εφαρμογές σε γραφικά περιβάλλοντα αλληλεπίδρασης. Η δυνατότητα αλληλεπίδρασης με χρήση τεχνικών σάρωσης επιτυγχάνεται μέσω εσωτερικών επεκτάσεων στα συνήθη αντικείμενα αλληλεπίδρασης του περιβάλλοντος Microsoft Windows, του πλέον διαδεδομένου γραφικού περιβάλλοντος αλληλεπίδρασης σήμερα. Σχεδιάστηκαν νέες μέθοδοι διαλόγου για καθένα από τα αντικείμενα του περιβάλλοντος, που βασίζονται σε τεχνικές σάρωσης. Αυτές οι μέθοδοι μπορούν να παρέχουν πρόσβαση σε εφαρμογές μέσα σε ένα γραφικό περιβάλλον αλληλεπίδρασης, μέσω ενός ή δύο δυαδικών διακοπτών, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις προτιμήσεις του χρήστη. Το πλεονέκτημα της νέας αυτής προσέγγισης είναι ότι η αλληλεπίδραση είναι έτσι πιο άμεση και πιο ευέλικτη, μια που ο διάλογος έχει σχεδιαστεί για κάθε αντικείμενο ξεχωριστά. Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζονται αρκετά από τα προβλήματα των προηγούμενων προσεγγίσεων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι λύνονται τα προβλήματα της ανάγκης εστίασης της προσοχής του χρήστη σε περισσότερα από ένα σημεία, όπως και της κατάληψης μεγάλου μέρους της οθόνης από εικονικό πληκτρολόγιο ενώ δε γίνεται εισαγωγή κειμένου. Οι παραπάνω μέθοδοι διαλόγου ενσωματώθηκαν σε ένα σύνολο προγραμματιστικών κλάσεων αντικειμένων αλληλεπίδρασης. Στην ουσία έγινε επέκταση κάθε μιας από τις προγραμματιστικές κλάσεις αντικειμένων αλληλεπίδρασης της συλλογής θεμελιωδών κλάσεων MFC (Microsoft Foundation Classes). Στα πλαίσια της επέκτασης ενσωματώθηκαν στις κλάσεις των αντικειμένων αλληλεπίδρασης μια σειρά παραμέτρων, οι οποίες ελέγχουν το είδος και τη μορφή του διαλόγου σάρωσης, και είναι κοινές για όλα τα αντικείμενα. Οι προγραμματιστές διεπιφανειών χρήσης μπορούν να χρησιμοποιούν τις νέες εκτεταμένες προγραμματιστικές κλάσεις με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούσαν τις βασικές κλάσεις. Με μικρό επιπλέον προγραμματιστικό κόπο μπορούν να επιλέγουν μέσα από τις παραμέτρους των αντικειμένων την επιθυμητή μέθοδο διαλόγου και να την ενεργοποιούν, είτε πρόκειται για την κλασική αλληλεπίδραση μέσω των συνήθων συσκευών εισόδου είτε για μέθοδο διαλόγου που στηρίζεται σε σάρωση. Με τον τρόπο αυτό, προκύπτουν εφαρμογές οι οποίες μπορούν να προσπελαστούν ταυτόχρονα με ή χωρίς διάλογο σάρωσης. Αυτό αποτελεί ένα βήμα στην κατεύθυνση της σχεδίασης και υλοποίησης ``Διεπιφανειών Χρήσης για Όλους τους Χρήστες``. Ο διάλογος σάρωσης υποστηρίζεται πλέον ενδογενώς από την εφαρμογή, χωρίς να απαιτούνται εξωτερικές παρεμβάσεις και η σχεδίαση και υλοποίησή της γίνεται μια φορά για όλες τις μεθόδους διαλόγου που τελικά θα χρησιμοποιηθούν. Το σύνολο των κλάσεων που υλοποιήθηκαν χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη μιας εφαρμογής πλοήγησης στον Παγκόσμιο Ιστό, του ``AVANTI Browser`` στα πλαίσια του έργου ACTS AVANTI AC042 ("Adaptive and Adaptable Interactions to Multimedia Telecommunications Applications"), μερικώς χρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μέσω αυτής έγινε αξιολόγηση των διαφόρων μεθόδων του διαλόγου σάρωσης. Σκοπός ήταν η κατάταξη των νέων μεθόδων διαλόγου σε μια κλίμακα ως προς την αποδοτικότητά τους κατά τη χρήση, καθώς και ο εντοπισμός ισχυρών ή ασθενών σημείων των παραπάνω μεθόδων. Η αξιολόγηση έδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα. Στην παρούσα αναφορά γίνεται επισκόπηση της υπάρχουσας κατάστασης και των στόχων της εργασίας σε σχέση με ένα ευρύτερο πλαίσιο ερευνών και αναπτυξιακών δραστηριοτήτων. Ακολουθεί ανάλυση των νέων μεθόδων διαλόγου των αντικειμένων αλληλεπίδρασης, και περιγραφή της υλοποίησης και του τρόπου χρήσης των νέων προγραμματιστικών κλάσεων. Τέλος αναφέρονται οι ενέργειες και τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των μεθόδων διαλόγου καθώς και συμπεράσματα και προτάσεις για μελλοντικές εργασίες στον τομέα αυτό.
|
Τεχνικές Σάρωσης για Αντικείμενα σε Γραφικά Περιβάλλοντα Αλληλεπίδρασης
