| Περίληψη |
Η τσιπούρα (Sparus aurata) είναι ένα ερμαφρόδιτο πρώτανδρο είδος. Στην Κρήτη, η πρώτη ωρίμανση σαν αρσενικό γίνεται στο τέλος του δεύτερου έτους της ζωής του και ακολουθεί η αναστροφή του φύλου. Η αναστροφή του φύλου στα ψάρια ελέγχεται από γενετικούς, ορμονικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Στα ψάρια, οι θυρεοειδικές ορμόνες παίζουν ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού, στη μεταμόρφωση, στην ανάπτυξη, στην αύξηση, στην αναπαραγωγή και είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη και την ωρίμανση των γονάδων. Είναι πιθανό ότι οι θυρεοειδικές ορμόνες παίζουν ρόλο και στην αναστροφή του φύλου. Στην παρούσα μελέτη προσδιορίστηκαν οι συγκεντρώσεις των θυρεοειδικών ορμονών στο πλάσμα, στο ήπαρ και στις γονάδες εκτρεφόμενου πληθυσμού τσιπούρας ηλικίας 2+ το διάστημα Απρίλιος-Δεκέμβριος 2005. Απ όσο γνωρίζουμε μέχρι σήμερα δεν έχουν προσδιοριστεί τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών σε ιστούς της τσιπούρας και δεν έχει γίνει καμία μελέτη για το ρόλο των ορμονών αυτών στην αναστροφή του φύλου. Τα αντικείμενα της μελέτης ήταν α) η περιγραφή και ο καθορισμός των φάσεων αναστροφής του φύλου με ιστολογική τεχνική β) ο προσδιορισμός των συγκεντρώσεων των θυρεοειδικών ορμονών στο πλάσμα, στο ήπαρ (κύριος περιφερικός ιστός παραγωγής Τ3) και στις γονάδες (ξεχωριστά στον ορχικό και ωοθηκικό ιστό κάθε γονάδας), τόσο εποχιακά όσο και στις διάφορες φάσεις αναστροφής του φύλου γ) η μελέτη της επίδρασης του αντιθυρεοειδικού φαρμάκου methimazole στην περιφερική ρύθμιση του θυρεοειδή και στην αναστροφή του φύλου. Η αναστροφή του φύλου ξεκίνησε πριν το τέλος της 1ης αναπαραγωγικής περιόδου και προχώρησε πολύ γρήγορα. Στα μέσα Ιουλίου όλα τα άτομα βρέθηκαν στη φάση Φ5 (81-100% ) και στα μέσα Δεκεμβρίου η αναλογία των θηλυκών και αρσενικών ατόμων ήταν περίπου 1:2,5. Είναι πιθανό ότι κοινωνικοί παράγοντες καθόρισαν αυτή την αναλογία. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα επίπεδα της Τ3 στο πλάσμα της τσιπούρας ήταν σημαντικά μεγαλύτερα από της Τ4, γεγονός που υποστηρίζει την υπόθεση ότι στους τελεόστεους τα επίπεδα της Τ3 είναι μεγαλύτερα από της Τ4. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού υπήρξε εκτεταμένη ενζυμική μετατροπή της Τ4 σε Τ3 στους περιφερικούς ιστούς. Η μείωση των επιπέδων της Τ3 του πλάσματος στα μέσα Δεκεμβρίου πιθανά αντανακλά το γεγονός ότι την περίοδο αυτή τα αποθέματα ενέργειας κατευθύνονταν στις γονάδες. Οι εποχιακές διακυμάνσεις των θυρεοειδικών ορμονών στους ιστούς αντανακλούν κυρίως τις μεταβολικές ανάγκες των ψαριών για αύξηση και αναπαραγωγή αλλά και τις μεταβολές στην ενεργότητα της 5΄-μονοαποϊωδινάσης. Στην τσιπούρα, το ήπαρ αποτελεί σημαντικό ιστό για την παραγωγή της Τ3 κάτι που εξηγεί τα υψηλά επίπεδα της Τ3 στο πλάσμα. Η βιολογικά δραστική ορμόνη Τ3 ήταν παρούσα σε σημαντικές ποσότητες στην ωοθήκη καθ΄όλη τη διάρκεια της μελέτης και τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι στον ωοθηκικό ιστό της τσιπούρας πραγματοποιείται σημαντική ενζυμική μετατροπή της Τ4 σε Τ3. Κατά την σταδιακή αύξηση του ωοθηκικού ιστού (φάση Φ3 έως Φ5) παρατηρήθηκε μόνο μία μικρή τάση αύξησης της Τ3 του πλάσματος. Στο ήπαρ μόνο η Τ3 παρουσίασε σημαντικές διαφορές και το γεγονός αυτό δείχνει ότι η ορμόνη αυτή είναι απαραίτητη για τον σταδιακό σχηματισμό του ωοθηκικού ιστού στην τσιπούρα και φαίνεται ότι το ήπαρ συμβάλει στη διαδικασία αυτή. Τα επίπεδα της Τ4 στον ωοθηκικό ιστό αυξήθηκαν παράλληλα με την εμφάνιση του στις γονάδες εκτός από την τελευταία φάση αναστροφής (Φ5) όπου μειώθηκε σημαντικά ενώ η Τ3 διατηρήθηκε σε υψηλά αλλά σταθερά επίπεδα. Τα παρόντα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ορμόνη Τ3 υπάρχει σε σημαντικές ποσότητες σε όλες τις φάσεις αναστροφής του φύλου στην τσιπούρα. Το methimazole αποτέλεσε ένα αποτελεσματικό φάρμακο για τη δημιουργία υποθυρεοειδικών ατόμων τσιπούρας, καταστέλλοντας όχι μόνο τη σύνθεση της Τ4 στο θυρεοειδή αλλά και το μεταβολισμό της στους περιφερικούς ιστούς (ήπαρ, γονάδες).
|
Ενδοκρινική ρύθμιση της αναστροφής του φύλου στην τσιπούρα (Sparus aurata): ο ρόλος των θυροειδικών ορμονών
