| Περίληψη |
Οι στεροειδείς ορμόνες αποτελούν μια ομάδα φυσικών ενώσεων, προερχομένων από χοληστερόλη, με κοινό χαρακτηριστικό το δακτύλιο κυκλοπεντανοφαινανθρενίου, οι οποίες ελέγχουν ποικίλες βιολογικές διαδικασίες όπως ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός, η μορφο-γένεση, η κυτταρική διαφοροποίηση, ο προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος (απόπτωση) και η κυτταρική ομοιόσταση. Με βάση τη βιολογική τους συμπεριφορά, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: τα κορτικοστεροειδή (κορτιζόλη, αλδοστερόνη), τα φυλετικά στεροειδή (οιστρογόνα, προγεσταγόνα, ανδρογόνα) και την καλσιτριόλη.
Η λιπόφιλη φύση και το ουδέτερο φορτίο τους υποβοηθούν την διάχυσή τους δια μέσου της κυτταρικής μεμβράνης. Η πρώτη αναφορά για τον πιθανό μηχανισμό δράσης των στε-ροειδών έγινε το 1962, όταν ο Jensen ανακάλυψε ενδοκυττάριους υποδοχείς που δεσμεύουν ειδικά τα στεροειδή σε κύτταρα στόχους, ενώ μερικά χρόνια αργότερα, οι ερευνητικές ομάδες των Chamness και Edwards απέδειξαν τον πυρηνικό εντοπισμό τους (Chamness et al., 1973; Edwards et al., 1980). Είκοσι περίπου χρόνια αργότερα, η μοριακή κλωνοποίηση των υποδοχέων, ανέδειξε τους υποδοχείς στεροειδών ορμονών, ως μεταγραφικούς παράγοντες. Οι ενδοκυττάριοι υποδοχείς, μετά από την πρόσδεση του συνδέτη, υφίστανται στερεοδομική αναδιάταξη ομό ή ετεροδιμερίζονται και εν συνεχεία αλληλεπιδρούν με ειδικές αλληλουχίες του DNA, οι οποίες εντοπίζονται στην περιοχή των υποκινητών της μεταγραφής και καλούνται SREs (Steroid Responsive Elements). Ολοι οι υποδοχείς στεροειδών, έχοντας πλέον κλωνοποιηθεί και χαρακτηριστεί. Οι υποδοχείς του φύλου διακρίνονται σε δυο διαφορετικούς τύπους υποδοχέων οιστρογόνων (ERα και ERβ), δυο ισομορφές υποδοχέων προγεστερόνης (PRA και PRB και μια μη ενεργό ισομορφή PRC) και τέλος έναν υποδοχέα ανδρογόνων AR (Kampa et al., 2013; Lange, 2008; Wierman, 2007). Πιστεύεται οι υποδοχείς υπό μορφή όμο ή ετεροδιμερών και έχοντας πλέον δεσμεύσει την αντίστοιχη ορμόνη, ελέγχουν τη γονιδιακή έκφραση, δρώντας σε παλίνδρομες αλληλουχίες.
Τα οιστρογόνα παράγονται κυρίως από πρωτογενή ωοθυλάκια κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης τους, στο ωχρό σωμάτιο και τον πλακούντα. Η ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH) και η ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH) διεγείρουν την παραγωγή οιστρογόνων στις ωοθήκες. Σε μικρότερες ποσότητες, τα οιστρόγονα παράγονται σε ιστούς όπως το ήπαρ, τα επινεφρίδια και ο μαστός. Αυτές οι δευτερεύουσες πηγές οιστρογόνων είναι ιδιαιτέρως σημαντικές σε γυναίκες που έχουν περάσει στην εμμηνόπαυση.
Η βιοσύνθεση των οιστρογόνων αρχίζει στα κύτταρα του ωοθυλακίου, με τη σύνθεση ανδροστενοδιόνης από χολεστερόλη. Η ανδροστενοδιόνη είναι ουσία με μέτρια ανδρογενή δραστηριότητα. Αυτή περνά τον βασικό υμένα και μπαίνει στα κύτταρα της κοκκιώδους στοιβάδας της ωοθήκης, όπου μετατρέπεται σε οιστρόνη και οιστραδιόλη, είτε κατ'ευθείαν είτε μέσω τεστοστερόνης. Το ένζυμο που ευθύνεται για αυτή την μετατροπή ονομάζεται αρωματάση.
|
Ο ανθρώπινος πνεύμονας εκφράζει ισομορφές των υποδοχέων των οιστρογόνων : Διαφορική έκφραση σε φυσιολογικό ιστό και καρκινώματα
