| Περίληψη |
Το βασικό έλασμα (βασική μεμβράνη) αποτελεί μια ειδική κατηγορία εξωκυττάριας ουσίας, η οποία διακρίνεται με ηλεκτρονική μικροσκοπία σε τρεις ζώνες, τη Lamina lucida (φωτεινός υμένας), τη Lamina densa (σκοτεινός υμένας) και τη Sub Lamina densa (ζώνη κάτω από τον σκοτεινό υμένα). Η ξεχωριστή αυτή εξωκυττάρια ουσία υπόκειται όλων των εσωτερικών ή εξωτερικών επιθηλιακών στρωμάτων, καλύπτει όλα τα ενδοθηλιακά κύτταρα προς το μέρος του συνδετικού ιστού, ενώ περιβάλει τα κύτταρα Schwann, τους μύες και τα λιπώδη κύτταρα. Γενικότερα τα βασικά ελάσματα, εκτός από το να στηρίζουν τους ιστούς και να τους συνδέουν με το υποκείμενο ή περιβάλλον μεσέγχυμα, εμποδίζουν την παθητική διέλευση μακρομορίων, κυττάρων ή νευρικών απολήξεων, δεσμεύουν και αποθηκεύουν αυξητικούς παράγοντες και ορμόνες και συμβάλλουν στην κυτταρική μετακίνηση και γενικότερα στον μεταβολισμό και στην ανάπτυξη των κυττάρων. Όσον αφορά το βασικό έλασμα της επιδερμίδας αυτό συνδέει και ταυτόχρονα διαχωρίζει τη δερμίδα από την επιδερμίδα και είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση της δομικής ακεραιότητας του δέρματος. Τα κύρια συστατικά του βασικού ελάσματος της επιδερμίδας, που είναι οι λαμινίνες 5, 6, 10 και 1, το νιδογόνο, η περλεκάνη και τα κολλαγόνα IV και VII, σχηματίζουν ένα πολύπλοκο δίκτυο αλληλεπιδρώντων μακρομορίων που συνδέεται ταυτόχρονα με τα κερατινοκύτταρα και τη δερμίδα. Μεταλλαγές σε αρκετά από τα γονίδια που κωδικοποιούν για τα παραπάνω συστατικά, προκαλούν μια σειρά δερματικών ασθενειών στον άνθρωπο, που χαρακτηρίζονται από αποκόλληση της επιδερμίδας από τη δερμίδα και από τη δημιουργία υποεπιδερμικών φουσκαλών μετά τη γέννηση. Ανάλογα συμπτώματα παρατηρούνται και στην περίπτωση της απενεργοποίησης ορισμένων από τα παραπάνω γονίδια στον ποντικό. Στην παρούσα μελέτη έγινε προσπάθεια ανίχνευσης της λειτουργίας ενός καινούργιου γονιδίου στον ποντικό, του Fras1. Το γονίδιο Fras1 βρέθηκε ότι κωδικοποιεί για μία πρωτεΐνη μεγέθους 4010 αμινοξέων, που χαρακτηρίζεται από την παρουσία διαφορετικών πρωτεϊνικών περιοχών. Κατά τη διάρκεια της εμβρυογένεσης το Fras1 εκφράζεται από τα περισσότερα επιθηλιακά κύτταρα, ενώ η πρωτεΐνη του παρουσιάζει ένα γραμμικό πρότυπο ανίχνευσης στον εξωκυττάριο χώρο που υπόκειται τόσο της επιδερμίδας, όσο και της βασικής πλευράς των περισσότερων επιθηλίων. Η απενεργοποίηση του γονιδίου Fras1 οδήγησε στη δημιουργία υποεπιδερμικών αιμορραγικών φουσκαλών καθώς και στην μονόπλευρη ή αμφίπλευρη νεφρική αγενεσία στην περίοδο της εμβρυογένεσης. Μετά τη γέννηση τα Fras1-/- μεταλλάγματα παρουσιάζουν συγχωνεύσεις στα άκρα και στα βλέφαρα, σκελετικές ανωμαλίες και μονόπλευρη νεφρική αγενεσία ή δυσπλασία. Από τα πειράματα που έγιναν προέκυψε ότι το Fras1 συνεισφέρει στο να δημιουργηθεί το απαραίτητο δομικό ικρίωμα για την συνάθροιση, ορισμένων τουλάχιστον, συστατικών του κατώτερου στρώματος του βασικού ελάσματος της επιδερμίδας, επηρεάζοντας καθοριστικά την σύνδεση της επιδερμίδας με τη δερμίδα μετά το στρώμα της Lamina Densa. Κατά συνέπεια η απουσία του μπορεί να προκαλέσει σε ορισμένες περιπτώσεις τη δημιουργία υποεπιδερμικών φουσκαλών και την αποκόλληση του δέρματος μετά το επίπεδο της Lamina densa. Επιπρόσθετα στα πλαίσια της παρούσας διατριβής έγινε συσχετισμός της απενεργοποίησης του Fras1 με το μετάλλαγμα Blebbed στον ποντικό, το οποίο έχει προταθεί ότι αποτελεί μοντέλο εργασίας για το σύνδρομο Fraser στον άνθρωπο και διαπιστώθηκε ότι πιθανότατα οι αιτίες και των δύο παραπάνω ανωμαλιών οφείλονται σε διαταραχές του εξωκυττάριου χώρου που υπόκειται των επιθηλίων.
|
Έλλειψη της εξωκυττάριας πρωτείνης Fras1 στον ποντικό: το ζωικό μοντέλο για τη μελέτη του συνδρόμου Fraser στον άνθρωπο
