| Περίληψη |
Η Χρωστική της Ωχράς κηλίδας, ΧΩ (Macular Pigment, MP) είναι μια κίτρινη ελαιώδης ουσία, η οποία αποτελείται από τα καροτενοειδή λουτεΐνη και ζεαξανθίνη. Εντοπίζεται στον οπίσθιο πόλο του βυθού του οφθαλμού παρουσιάζοντας μέγιστη συγκέντρωση στην 1η κεντρική μοίρα της ωχράς κηλίδας, το κεντρικό βοθρίο, με φθίνουσα συγκέντρωση όσο απομακρυνόμαστε από αυτό, ώστε μετά τις 5-6 μοίρες πρακτικά να μην ανιχνεύεται. Είναι καθαρά διαιτητικής προέλευσης, με κύριες διατροφικές πηγές τα πράσινα φυλλώδη και κίτρινα λαχανικά και φρούτα (σπανάκι, καλαμπόκι κ.ά.). Τα επίπεδά της στον αμφιβληστροειδή επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, εκτός από τη διατροφή, όπως το κάπνισμα, το χρώμα της ίριδας, το σωματικό λίπος, η ηλιακή έκθεση, η ηλικία και το φύλο. Εμφανίζει δύο βασικές ιδιότητες: απορροφά τα μικρά μήκη κύματος του ορατού φάσματος (400-500nm, maximum: 465nm) και εξουδετερώνει τα οξειδωτικά προϊόντα του μεταβολισμού του αμφιβληστροειδή, όπως τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου. Χάρη στην δεύτερη ιδιότητά της κυρίως έχει εμπλακεί στην έρευνα για την παθογένεση και την εξέλιξη της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς κηλίδας (Age-related Macular Degeneration, AMD)
Η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας είναι στην πραγματικότητα μια παθολογική οντότητα άγνωστης αιτιολογίας. Παρόλο που αποτελεί την κύρια αιτία τύφλωσης στο δυτικό κόσμο για ηλικίες πάνω από 65 ετών, η παθογένεσή της δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Θεωρείται πως είναι φλεγμονώδης διαδικασία , η οποία έχει γενετική προδιάθεση και ποικίλες περιβαλλοντικές επιδράσεις. Το αυξημένο οξειδωτικό στρες του αμφιβληστροειδή φαίνεται να συμβάλλει σημαντικά στην εκδήλωσή της. Περιλαμβάνει δύο μορφές, τον ατροφικό (ξηρή) και τον εξιδρωματικό τύπο (υγρή ωχροπάθεια) και η προσβολή είναι πάντα αμφοτερόπλευρη αν και ασύμμετρη. Συνήθως πρωτοεμφανίζεται ως ξηρή και εξελίσσεται στην υγρή μορφή. Η εμφάνιση υγρής μορφής ωχροπάθειας σηματοδοτεί την προχωρημένη μορφή της νόσου και οι ασθενείς αυτοί βρίσκονται πλέον σε μεγάλο κίνδυνο εμφάνισης της υγρής μορφής και στον έτερο οφθαλμό τους, γεγονός που μειώνει τελικά δραματικά την όρασή τους.
Πολλές μελέτες έχουν γίνει για το αν και πώς συσχετίζεται η MP με την εμφάνιση και την εξέλιξη της νόσου καθώς και με τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Δεν έχει δοθεί ωστόσο ακόμα σαφής απάντηση για τη σχέση της με την εξέλιξη της AMD. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να μελετηθεί η πιθανή σχέση μεταξύ των επιπέδων της MP και της προχωρημένης μορφής της νόσου. Το 2001 η πρώτη μεγάλη μελέτη για το ρόλο των συμπληρωμάτων με αντιοξειδωτικά στην AMD, η AREDS Ι έδειξε καθυστέρηση στην εξέλιξη της νόσου κατά 25% σε πέντε χρόνια στους ασθενείς εκείνους που εμφάνιζαν εξιδρωματική μορφή της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς στον έναν οφθαλμό και ξηρού τύπου ωχροπάθεια στο άλλο μάτι, όταν λάμβαναν συμπληρώματα διατροφής με αντιοξειδωτικά και Zn. Ο κίνδυνος εμφάνισης της υγρής μορφής AMD στον έτερο οφθαλμό των ασθενών αυτών βρέθηκε ότι είναι 43% στα 5 χρόνια. Στη μελέτη αυτή δε μετρήθηκαν τα επίπεδα της χρωστικής στους ασθενείς με ετερόπλευρη υγρή ωχροπάθεια, στον οφθαλμό με ξηρή ωχροπάθεια, που διατρέχει τον αυξημένο αυτό κίνδυνο επιδείνωσης.
Η καθυστέρηση στην εξέλιξη της νόσου που βρέθηκε στην AREDS μετά από λήψη αντιοξειδωτικών ουσιών, πιθανά σημαίνει μειωμένη αντιοξειδωτική προστασία αυτών των αμφιβληστροειδών. Μειωμένη ποσότητα Χρωστικής της Ωχράς θα μπορούσε να έχει μια τέτοια συνέπεια. Στην παρούσα μελέτη έγινε προσπάθεια προσδιορισμού των επιπέδων της χρωστικής αυτών των οφθαλμών. Μετρήθηκε η χρωστική της ωχράς στους οφθαλμούς με ξηρή ωχροπάθεια 34 ασθενών με ετερόπλευρη υγρή AMD. Η χρωστική ποσοτικοποιήθηκε ως Οπτική Πυκνότητα της χρωστικής της ωχράς ( Macular Pigment Optical Density, MPOD) με την ψυχοφυσική μέθοδο της HFP (Heterochromatic Flicker Photometry, δηλαδή Φωτομετρία Ετεροχρωματικής Εναλλαγής Φωτεινότητας), με μια καινοτόμο συσκευή, το QuantifEYE® (Zeavision). Συγκρίθηκε με την MPOD 33 ασθενών με αμφοτερόπλευρη ξηρή AMD και την MPOD 35 υγιών ατόμων παρόμοιου ηλικιακού εύρους. Στη στατιστική ανάλυση συμπεριλήφθηκαν στο μοντέλο της σύγκρισης (Generalized Linear Models, SPSS 15.0) οι παράγοντες ηλικία και φύλο. Να σημειωθεί ότι κανείς από τους εξεταζόμενους δε λάμβανε συμπληρώματα με τα καροτενοειδή της χρωστικής (λουτεΐνη, ζεαξανθίνη) ή άλλα αντιοξειδωτικά.
Από τη σύγκριση, τα επίπεδα της MPOD των ασθενών με ετερόπλευρη υγρή AMD βρέθηκαν μεγαλύτερα από αυτά των ασθενών με αμφοτερόπλευρη ξηρή AMD (0,58 vs 0,48, p=0,015). Επιπλέον, σε σχέση με την MPOD των ατόμων με αμφιβληστροειδείς χωρίς AMD, βρέθηκε επίσης περισσότερη, αλλά χωρίς αυτή η διαφορά να είναι σημαντική όταν η σύγκριση συμπεριλαμβάνει την επίδραση ηλικίας και φύλου (0,58 vs 0,5, p=0,08). Σε κάθε περίπτωση πάντως η MPOD των ασθενών μας δε φάνηκε να είναι λιγότερη από τους υγιείς εξεταζόμενους και τους ασθενείς με ξηρή ωχροπάθεια. Επίσης, τα επίπεδα της MPOD δε φάνηκε να επηρεάζονται από την ηλικία στους εξεταζόμενους της παρούσας μελέτης (p=0,518), ενώ φάνηκε να υπάρχει μια μικρή, αλλά στατιστικά σημαντική διαφορά στην MPOD μεταξύ των δύο φύλων, με τις γυναίκες να υπερτερούν κατά 0,06 (p=0,029). Να σημειωθεί, ότι η μέση MPOD στο σύνολο των εξεταζομένων βρέθηκε ίση με 0,52 (CI 95% 0,49-0,55).
Τα επίπεδα της MPOD σε αυτήν την ομάδα υψηλού ρίσκου ασθενών δεν έχουν ξαναμετρηθεί ποτέ στο παρελθόν. Τα ευρήματα της μελέτης μας δεν επιβεβαιώνουν την υπόθεση η συγκεκριμένη ομάδα ασθενών έχει χαμηλά επίπεδα ΜPOD. Η ετερογένεια του τρόπου ζωής (διατροφή, κάπνισμα ) και του χρόνου εγκατάστασης της νόσου πιθανά να δικαιολογεί το γεγονός αυτό. Το εύρημα της απουσίας επίδρασης της ηλικίας στην MPOD συμφωνεί με αρκετές ήδη υπάρχουσες μελέτες, ενώ η εύρεση αυξημένης MPOD στις γυναίκες είναι επίσης αξιοσημείωτη. Τέλος, τα επίπεδα της MPOD των εξεταζόμενων συνολικά, συμπεριλαμβανομένων ασθενών και υγιών βρέθηκαν υψηλά συγκρινόμενα με αντίστοιχα ευρήματα μελετών άλλων χωρών. Αυτό μπορεί να αντικατοπτρίζει διαφορές σε γενετικούς (σκουρόχρωμες κατά κύριο λόγο ίριδες) και πολιτισμικούς παράγοντες, όπως η διατροφή (μεσογειακή διατροφή στην Κρήτη), αν και άλλοι από αυτούς , όπως η έκθεση στον ήλιο και το κάπνισμα να περιπλέκουν τις προσπάθειες διερεύνησης της αιτιότητας των ευρημάτων μας
|
Εκτίμηση της οπτικής πυκνότητας της χρωστικής ωχράς σε ασθενείς με ετερόπλευρη ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας υγρού τύπου.
