| Περίληψη |
Το κάπνισμα εξακολουθεί να αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες που προκαλούν νοσηρότητα και θνησιμότητα παγκοσμίως. Οι καπνιστές, αν και έχουν πλήρη επίγνωση της βλαβερής φύσης του τσιγάρου, εξακολουθούν να καπνίζουν, αγνοώντας τους κινδύνους που ελλοχεύουν. Μεθοδολογία: Ενήλικες Κρητικοί, καπνιστές, πρώην καπνιστές και μη καπνιστές, ωφελούμενοι στην 4η Τοπική Μονάδα Υγείας (ΤΟ.Μ.Υ.) του δήμου Ηρακλείου κλήθηκαν σε ατομικές συνεντεύξεις. Οι ερωτήσεις που τους τέθηκαν αφορούσαν σε 4 βασικούς θεματικούς άξονες: αντιλήψεις κινδύνου, αντιλήψεις εθισμού και διακοπής του καπνίσματος, αντιλαμβανόμενα οφέλη της διακοπής και αντιλήψεις αυτό-αποτελεσματικότητας, ενώ στους καπνίζοντες συμμετέχοντες διερευνήθηκε και η πρόθεση για διακοπή. Οι συνεντεύξεις ολοκληρώθηκαν στους 60 συμμετέχοντες, καθώς παρατηρήθηκε πως οι απαντήσεις επαναλαμβάνονταν. Αποτελέσματα: Οι πρώην καπνιστές παρουσίασαν μια έντονα αρνητική στάση για το κάπνισμα, περισσότερο και από τους μη καπνιστές, ενώ οι καπνιστές φάνηκε να υποτιμούν τον σχετικό κίνδυνο για δυσμενή προβλήματα υγείας εξαιτίας της καπνιστικής τους συμπεριφοράς. Η αίσθηση της αυτό-αποτελεσματικότητας ήταν έντονη στους πρώην καπνιστές που έχουν ήδη επιτύχει την διακοπή, ενώ θεωρήθηκε από όλους τους συμμετέχοντες ως μία βασική προϋπόθεση για να επιτευχθεί η διακοπή. Αναλυτικότερα: Αντιλήψεις κινδύνου: Οι καπνιστές εμφάνισαν χαμηλό αντιλαμβανόμενο σχετικό κίνδυνο, επιβεβαιώνοντας το φαινόμενο της μεροληψίας προκατάληψης. Οι πρώην καπνιστές ανέφεραν περισσότερες αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσματος συγκριτικά με τους μη ή τους νυν καπνιστές. Οι μη καπνιστές δε θεώρησαν ότι εξαιρούνται από την εμφάνιση σχετιζόμενων με το κάπνισμα νοσημάτων, αναφερόμενοι στο παθητικό κάπνισμα. Αντιλαμβανόμενα οφέλη της διακοπής: Οι πρώην και οι μη καπνιστές θεώρησαν πως η διακοπή του καπνίσματος επιφέρει πολλαπλά κι αδιαμφισβήτητα οφέλη, τα οποία ονομάτισαν αναφερόμενοι στις προσωπικές τους εμπειρίες. Ορισμένοι νυν καπνιστές αρκέστηκαν σε γενικευμένες δηλώσεις και παρουσιάστηκαν πιο απρόθυμοι να αναφερθούν σε συγκεκριμένα οφέλη που έχουν ταυτίσει με τη διακοπή. Αντιλήψεις εθισμού και διακοπής: Όλοι οι συμμετέχοντες ανεξαρτήτως καπνιστικής συμπεριφοράς συνέδεσαν τον εθισμό με την απώλεια ελέγχου και οι περισσότεροι εξ αυτών ταύτισαν τον εθισμό με την απόλαυση του τσιγάρου. Οι πρώην και οι μη καπνιστές παρουσίασαν τον εθισμό ως μία πιο εσωτερική, εγκεφαλική διαδικασία. Αντιλήψεις αυτό-αποτελεσματικότητας: Οι πρώην καπνιστές παρουσίασαν υψηλή αυτό-αποτελεσματικότητα, ενώ δηλώσεις που υποδεικνύουν αυξημένη αίσθηση αυτό-αποτελεσματικότητας έκαναν και οι νυν καπνιστές, δηλώνοντας πως μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα κατ’ επιλογή. Το σύνολο των συμμετεχόντων δήλωσαν πως η προσωπική θέληση αποτελεί το βασικότερο εφόδιο για να επιτευχθεί η διακοπή του καπνίσματος. Πρόθεση για διακοπή: Οι περισσότεροι καπνιστές παρουσίασαν τη διακοπή του καπνίσματος ως σημαντική και δήλωσαν αποφασισμένοι να διακόψουν το κάπνισμα. Όλοι εξ αυτών ανέφεραν πως θα ήθελαν να κόψουν το τσιγάρο μέσα στον επόμενο χρόνο. Συζήτηση: Οι προσωπικές αντιλήψεις για την επικινδυνότητα του καπνίσματος προτείνεται να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαμόρφωση των προγραμμάτων διακοπής του καπνίσματος, ενώ είναι εξίσου σημαντική η καλλιέργεια της αυτό-αποτελεσματικότητας καθ’ όλη τη διάρκεια των εν λόγω προγραμμάτων προκειμένου να επιτυγχάνονται τα μέγιστα ποσοστά διακοπής.
|
Αντιλαμβανόμενος κίνδυνος και αντιλήψεις εθισμού σε σχέση με την καπνιστική συμπεριφορά και ο ρόλος της αυτό-αποτελεσματικότητας στην κινητοποίηση για διακοπή του καπνίσματος : Μια ποιοτική μελέτη σε ενήλικες Κρητικούς
