| Περίληψη |
Σύμφωνα με την υπόθεση ότι κάθε εποχή και κοινωνία διαβάζει τους μύθους εκ νέου, η μορφή της Μήδειας στη σύγχρονη λογοτεχνία παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον τρόπο που οι μύθοι εκφράζουν την «αλήθεια» της στιγμής της δημιουργίας τους. Αντικείμενο της παρούσας εργασίας αποτελεί η διακειμενικότητα του μύθου της Μήδειας στην ευρωπαϊκή, κυρίως, λογοτεχνία τον εικοστό αιώνα. Εξετάστηκαν έργα από πέντε λογοτεχνίες (ελληνική, γαλλική, γερμανική, ιρλανδική και βραζιλιάνικη) και πιο συγκεκριμένα τα εξής: «Η Μήδεια από την Κολχίδα»,4 μια διασκευή της παιδικής-εφηβικής λογοτεχνίας από την Γαλλίδα συγγραφέα Μarie Goudot, «Μήδεια: Φωνές»,5 μια μυθιστορηματική διασκευή της Ανατολικογερμανίδας Christa Wolf, «Ρημαγμένη Όχθη, Μήδειας Υλικό, Τοπίο για Αργοναύτες»,6 ένα θεατρικό τρίπτυχο του Γερμανού συγγραφέα Heiner Müller, , «Στο Βάλτο της Γάτας»,7 ένα θεατρικό έργο της Ιρλανδής συγγραφέως Marina Carr και τέλος μια άλλη θεατρική διασκευή της Μήδειας στην Βραζιλία του Agostinho Olavo, «Além do Rio (Medea)».8 Προτείνουμε μια πολλαπλή ανάγνωση του μύθου της Μήδειας εξετάζοντας τις διαφορετικές τάσεις όπως παρουσιάζονται μέσα από τα έργα αλλά και τα κοινά στοιχεία του μύθου στην παγκόσμια λογοτεχνία. Στο πρώτο κεφάλαιο του πρώτου μέρους εξετάζονται οι έννοιες του μύθου και του λόγου, οι αντιλήψεις των αρχαίων για τους μύθους και ο τρόπος της αξιοποίησης του μύθου από την αρχαία ελληνική τραγωδία. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο θεωρητικό πλαίσιο και στη μεθοδολογία, με βάση τη βιβλιογραφική έρευνα και τα εργαλεία που προσφέρει η συγκριτική γραμματολογία. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται εμφανής η παρακολούθηση της ανταλλαγής στοιχείων, μυθολογικού υλικού και αφηγηματολογικής λειτουργίας, ανάμεσα στα έργα και στις εποχές που προϋποθέτει την έναρξη διαλόγου ανάμεσα στα κείμενα, την ανάλυση και ερμηνεία αφηγηματικών στοιχείων από τη θεωρία της λογοτεχνίας και την ενεργοποίηση της έννοιας των διακειμένων και της διακειμενικότητας που αποτελούν συνιστώσες της διασκευής. Το δεύτερο μέρος της εργασίας αποτελεί μια συγκριτική μελέτη του αρχαίου μύθου της Μήδειας από τον Ευριπίδη με σύγχρονες αφηγήσεις που ασχολούνται με το ίδιο βασικό υλικό στη διάρκεια ενός μεγάλου χρονικού φάσματος. Η διαπίστωση αυτή μας οδήγησε στη συγχρονική και διαχρονική σύγκριση όσον αφορά τη σχέση τους με το αρχικό κείμενο αλλά κυρίως τη διακειμενική τους σχέση, εντοπίζοντας διαφορές και ομοιότητες σε διαφορετικές εποχές που συνιστούν έναν αέναο διάλογο ανάμεσα στα κείμενα. Ο λογοτεχνικός μύθος της Μήδειας ερμηνεύεται εκ νέου προκειμένου να δημιουργηθεί ένα είδος πάζλ του μύθου, ένα αρνητικό του πορτραίτου της Μήδειας. Ο μύθος της Μήδειας μετασχηματίζεται αποκρυσταλλώνοντας στοιχεία των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών του εικοστού αιώνα. Η Μήδεια αποτελεί αντανάκλαση των σύγχρονων κοινωνικο - ιστορικών μεταβολών αλλά ταυτόχρονα και μια οικεία μορφή η οποία αναδεικνύει τα στοιχεία τα οποία ταλανίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο.
|
Η διακειμενικότητα της αφήγησης στο μύθο της Μήδειας
