| Περίληψη |
Ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου στην παιδική ηλικία, μετά τα ατυχήματα, και η πρώτη αιτία θανάτου σχετιζόμενη με νόσο. Η Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία (ΟΛΛ) είναι η πιο συχνή νεοπλασματική νόσος της παιδικής ηλικίας και αποτελεί το 75% περίπου των νέων περιπτώσεων λευχαιμίας κάθε χρόνο. Η νόσος είναι το αποτέλεσμα της διαταραχής της κυτταρικής ανάπτυξης και διαφοροποίησης του αρχέγονου αιμοποιητικού κυττάρου. Ο λευχαιμικός κλώνος που δημιουργείται αυτοανανεώνεται, αδυνατεί να εξελιχθεί προς ώριμες μορφές λευκών αιμοσφαιρίων κι έτσι, παρατηρείται άθροιση βλαστών στο μυελό των οστών και τελικά, καταστολή της φυσιολογικής αιμοποίησης.
Μέχρι πρότινος, για τη διάγνωση και ταξινόμηση της νόσου χρησιμοποιούνταν κυτταρογενετικές τεχνικές (π.χ. καρυότυπος, in situ υβριδισμός) για την ανίχνευση χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Τις τελευταίες δεκαετίες μέσα από πολυάριθμες μελέτες έχει προκύψει γνώση για την παθογένεση της ΟΛΛ, η οποία οφείλεται σε μια σειρά γενετικών αλλαγών που περιλαμβάνουν διάφορα κυτταρογενετικά συμβάντα, κάποια από τα οποία έχουν συσχετισθεί με την πρόγνωση και την ανταπόκριση στην εκάστοτε θεραπεία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια διάφορες μέθοδοι γενετικής ανάλυσης χρησιμοποιούνται και πλέον έχουν αναδείξει το σπουδαίο ρόλο των γενετικών πολυμορφισμών στη διαδικασία της λευχαιμογένεσης.
Πρόσφατες έρευνες έχουν ανιχνεύσει ισχυρή σύνδεση μεταξύ κληρονομούμενων γενετικών πολυμορφισμών και ευαισθησίας για ανάπτυξη ΟΛΛ, συμπεριλαμβανομένων και SNPs στα γονίδια IKZF1 και CDKN2A, μεταξύ άλλων. Το γονίδιο IKZF1 κωδικοποιεί για την πρωτεΐνη IKAROS που αποτελεί σημαντικό μεταγραφικό παράγοντα και εμπλέκεται στη διαδικασία της αιμοποίησης. Αποτελεί κύριο ρυθμιστή της διαφοροποίησης των λεμφοκυττάρων και ογκοκατασταλτικό
ΠΜΣ Αιματολογία - Ογκολογία Παιδιών και Εφήβων Ιατρική Σχολή – Πανεπιστήμιο Κρήτης
2
γονίδιο. Ο ρόλος της πρωτεΐνης έχει ερευνηθεί εκταταμένα και έχει διαπιστωθεί η παθογενετική της σχέση με διάφορα νοσήματα. Το γονίδιο CDKN2A κωδικοποιεί για δύο διαφορετικές πρωτεΐνες, τις p16INK4a και p14ARF. Ανήκει στην ομάδα των ογκοκατασταλτικών γονιδίων και οι πρωτεΐνες είναι αναστολείς του κυτταρικού κύκλου. Συγκεκριμένα, η p14ARF, που αποτελεί και το πεδίο μελέτης σε αυτήν την εργασία, είναι κύριος ρυθμιστής της πρωτεΐνης p53.
Πολλές ερευνητικές ομάδες έχουν ασχοληθεί με τη διερεύνηση της πιθανής συσχέτισης της ύπαρξης πολυμορφισμών αυτών των γονιδίων με την εμφάνιση ΟΛΛ τόσο σε παιδιά, όσο και σε ενήλικες. Η παρούσα εργασία κινήθηκε στο ίδιο πλαίσιο και μελέτησε τη συχνότητα εμφάνισης του πολυμορφισμού rs4132601 του γονιδίου IKZF1 και rs3731217 του γονιδίου CDKN2A σε παιδιά και εφήβους με ΟΛΛ σε σύγκριση με υγιή άτομα. Σκοπός της ερευνητικής εργασίας ήταν η διερεύνηση πιθανής συσχέτισης της εμφάνισης κάποιου γονοτύπου ή αλληλομόρφου με την εκδήλωση της νόσου.
Στη μελέτη συμμετείχαν 50 παιδιά και έφηβοι με ΟΛΛ, που αποτέλεσαν την ομάδα ασθενών και 91 υγιή άτομα, που αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Γενωμικό DNA απομονώθηκε από δείγματα περιφερικού αίματος και των δύο ομάδων και και οι υπό μελέτη γενετικοί τόποι πολλαπλασιάστηκαν με τη μέθοδο της Αλυσιδωτής Αντίδρασης Πολυμεράσης (PCR). Στη συνέχεια, το προϊόν της PCR επωάστηκε με το κατάλληλο για τον κάθε γενετικό πολυμορφισμό περιοριστικό ένζυμο και ηλεκτροφορήθηκε σε πήκτωμα αγαρόζης, ώστε να γίνει η γονοτύπηση του κάθε ατόμου.
Μετά τη στατιστική τους ανάλυση τα αποτελέσματα δεν έδειξαν την ύπαρξη συσχέτισης κάποιου γονοτύπου ή αλληλομόρφου για κανέναν από τους δύο πολυμορφισμούς με την εμφάνιση της νόσου. Ο ρόλος των συγκεκριμένων πολυμορφισμών στην ΟΛΛ είναι ακόμα υπό διερεύνηση, καθώς τα δεδομένα είναι αντικρουόμενα σε αρκετές περιπτώσεις. Παρόλο που τα περισσότερα δεδομένα στην ΟΛΛ της παιδικής και εφηβικής ηλικίας δείχνουν την ύπαρξη συσχέτισης του πολυμορφισμού rs4132601 του γονιδίου IKZF1 και του rs3731217 του γονιδίου CDKN2A με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, παρουσιάζονται αρκετές μελέτες οι οποίες υποστηρίζουν το αντίθετο, στις οποίες συγκαταλέγεται και η παρούσα. Επομένως, θα παρουσίαζε εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον η περαιτέρω μελέτη των συγκεκριμένων SNPs, αλλά και γενικότερα διαφόρων άλλων γενετικών πολυμορφισμών, με απώτερο σκοπό την αποσαφήνιση του ρόλου τους στην ανάπτυξη της Οξείας Λεμφοβλαστικής Λευχαιμίας παιδιών και εφήβων.
|
Μελέτη των πολυμορφισμών των γονιδίων IKZF1 (rs4132601) και CDKN2A (rs3731217) στην Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία παιδιών και εφήβων
