Περίληψη |
Το μιτοχονδριακό DNA (mtDNA) χρησιμοποιηείtαι συχνότατα για φυλογενετικές και πληθυσμιακές μελέτες στα ζώα. Οι μελέτες αυτές στηρίζονται στην αρχή της μητρικής κληρονόμισης του mtDNA. Τα μύδια του γένους Mytilus δείχνουν ένα διαφορετικό τρόπο μεταβίβασης του mtDNA που καλείται Διπλή Μονογονική Κληρονομικότητα (ΔΜΚ). Σύμφωνα με αυτό το μηχανισμό, τα θηλυκά είναι ομοπλασμικά για ένα τύπο mtDNA που καλείται F, και τον οποίο μεταβιβάζουν τόσο στους θηλυκούς, όσο και στους αρσενικούς τους απογόνους. Αντίθετα τα αρσενικά είναι ετεροπλασμικά για ένα F τύπο κι έναν άλλο ο οποίος εμφανίζεται αποκλειστικά στα αρσενικά (ο Μ τύπος). Τα αρσενικά μεταβιβάζουν τον Μ τύπο μόνο στους αρσενικούς τους απογόνους αλλά όχι στους θηλυκούς. Το διπλό σύστημα μεταβίβασης και η έλλειψη ανασυνδυασμού των μιτοχονδριακών γονιδιωμάτων, οδηγεί στην ύπαρξη δύο διαφορετικών γραμμών mtDNA: την F και την Μ. Έχουν παρατηρηθεί αρσενικά τα οποία δεν περιέχουν Μ τύπο και στο σπέρμα τους περιέχεται F τύπος mtDNA. Αυτό δίνει τη δυνατότητα εμφάνισης ενός καινούργιου Μ τύπου ο οποίος είναι συγγενέστερος στη νουκλεοτιδική του αλληλουχία με τα μόρια της F γραμμής. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «αρρενοποίηση» του F τύπου, και οδηγεί στην εμφάνιση αρσενικών που είναι ετεροπλασμικά για δύο τύπους που ανήκουν στην F γραμμή. Χρησιμοποιήσαμε αυτό το σύστημα για να μελετήσουμε τη φυλογεωγραφία του μυδιού της Μεσογείου Mytilus galloprovincialis. Για δείγματα από τη Μαύρη Θάλασσα, την Ανατολική Μεσόγειο και τις Ευρωπαϊκές ακτές του Ατλαντικού ανιχνεύθηκε η ποικιλότητα για τα μιτοχονδριακά γονίδια της COIII και 16S rDNA, με τη χρήση μιας μεθόδου PCR-RFLP, και συνολικά 5 διαφορετικά περιοριστικά ένζυμα. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι όλα τα θηλυκά (εκτός από δύο) εμφανίζονται ομοπλασμικά και τα περισσότερα αρσενικά εμφανίζονται ετεροπλασμικά. Όπως αναμενόταν, οι F και οι Μ απλότυποι ομαδοποιούνται σε διαφορετικούς κλάδους στα φυλογενετικά δέντρα. Στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό τα περισσότερα αρσενικά είναι ετεροπλασμικά. Όμως στη Μαύρη Θάλασσα η πλειοψηφία είναι ετεροπλασμικά για δύο F τύπους υποδεικνύοντας έτσι την ύπαρξη ενός φαινομένου αρρενοποίησης στο παρελθόν. Επιπλέον, εκτός από τα «κανονικά» ετεροπλασμικά άτομα, μερικά αρσενικά εμφανίζονται ομοπλασμικά για έναν F τύπο. Αυτά μπορεί να είναι είτε πραγματικά ετεροπλασμικά, είτε να περιέχουν αρρενοποιημένους τύπους οι οποίοι όμως διαφέρουν πολύ λίγο με τους αντίστοιχους F τύπους από τους οποίους έχουν προέλθει. Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν τη σπουδαιότητα που έχει το φαινόμενο της αρρενοποίησης στη μελέτη της φυλογεωγραφίας των ειδών του γένους Mytilus, και πιθανόν και άλλων διθύρων.
|