| Περίληψη |
Σκοπός της μεταπτυχιακής διατριβής ήταν η διασαφήνιση της κατανομής της Mauremys caspica στην Κρήτη, η μελέτη της διαφοροποίησης των κρητικών πληθυσμών και η μελέτη της οικολογίας του είδους. Για τη μελέτη του είδους αυτού επιλέχθηκε η Κρήτη για διάφορους λόγους: Καταρχήν είναι το μοναδικό νησί της Μεσογείου που διατηρεί ακόμη πυκνούς πληθυσμούς. Δεύτερος λόγος είναι η γεωγραφική θέση της Κρήτης. Η θέση αυτή παρουσιάζει πολύ μεγάλο βιογεωγραφικό ενδιαφέρον. Η Κρήτη δέχεται επιρροές από ευρωπαϊκά είδη, από είδη της Αφρικής και από είδη της Ανατολίας. Έχοντας υπόψη την κατανομή του είδους έχει μεγάλο ενδιαφέρον να εξεταστεί από πού ήρθε το είδος αυτό στην Κρήτη. Περιέχει υγροτόπους, που λόγω του έντονου ανάγλυφου της περιοχής, αλλά και του άνυδρου κατά κανόνα χαρακτήρα, είναι πολλές φορές οικολογικά απομονωμένοι. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται η συστηματική του είδους και η διαφοροποίηση των πληθυσμών που συλλέχθηκαν, με βάση μορφομετρικά στοιχεία. Επίσης τυποποιήθηκε η μέθοδος εξαγωγής DNA, και η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) για πολλαπλασιασμό του κυτοχρώματος b (cyt-b) του μιτοχονδριακού DNA. Με βάση την ανάλυση των μορφομετρικών γνωρισμάτων του πληθυσμού του Αλμυρού ποταμού φάνηκε να διαχωρίζονται εύκολα τα αρσενικά από τα θηλυκά με βάση το ύψος του καβουκιού, το μήκος της ουράς και τη θέση της κλοάκης πάνω στην ουρά. Επίσης τα ανήλικα χαρακτηρίζονται από στρογγυλότερο καβούκι από αυτό των ενηλίκων. Η σύγκριση των μορφομετρικών γνωρισμάτων των υπόλοιπων πληθυσμών, από τους οποίους είχαμε πάνω από δυο ζώα, δεν δίνει καμία ξεκάθαρη ομαδοποίηση γεγονός που πιθανόν οφείλεται στα λίγα άτομα από κάθε πληθυσμό που έχουμε στη διάθεσή μας. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η κατανομή του είδους με έμφαση στην Ελλάδα και στην Κρήτη, με βάση τα βιβλιογραφικά δεδομένα και τα νέα στοιχεία, που προέκυψαν από την εργασία αυτή. Τα στοιχεία της παρούσας εργασίας προέκυψαν από δειγματοληψίες στην Κρήτη, σε νησιά του Αιγαίου και σε δυο χώρες της υπόλοιπης ανατολικής Μεσογείου (Συρία, Ιορδανία) καθώς επίσης και από την αποστολή ενός ερωτηματολογίου στους δήμους της Κρήτης. Η βιβλιογραφία φάνηκε ότι καλύπτει το 30% περίπου της κατανομής που προέκυψε μέσω των ερωτηματολογίων και των παρατηρήσεων. Σε δυο από τις περιοχές, όπου συνέλεξα δείγματα στην Κρήτη, δεν υπήρχαν μέχρι σήμερα βιβλιογραφικές αναφορές: Ζάκρος Σητείας και Κρύα Βρύση Κισσάμου. Σε δύο νησιά των Κυκλάδων, στην Πάρο και στη Σύρο διαπιστώθηκε πιθανή εξαφάνιση του είδους. Τέλος στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζεται η οικολογία και ηθολογία του είδους. Συγκεκριμένα προσεγγίζονται: το ενδιαίτημα της M. caspica στην Κρήτη, κάποια πρώτα δημογραφικά στοιχεία για τον πληθυσμό του Αλμυρού ποταμού Μαλεβιζίου, οι διατροφικές της συνήθειες, η αναπαραγωγή, η θερμορυθμιστική συμπεριφορά του ζώου και οι κίνδυνοι που διατρέχει. Όλα τα παραπάνω βασίζονται κυρίως σε παρατηρήσεις στο πεδίο, αλλά και στις εκτροφές. Η Mauremys caspica φάνηκε να μην επηρεάζεται από την καθαρότητα των υδάτων, έως ένα βαθμό. Όσο αυξάνεται η ηλικία της, γίνεται όλο και πιο χορτοφάγος οργανισμός, αλλά προτιμά συνήθως τη ζωική τροφή, όταν αυτή είναι διαθέσιμη. Στα πλαίσια αυτής της εργασίας περιγραφέται για πρώτη φορά η πολύπλοκη διαδικασία της ωοαπόθεσης από τη M. caspica. Όσον αφορά στη θερμορύθμιση τα ανήλικα άτομα φαίνεται να ακολουθούν διαφορετική στρατηγική θερμορύθμισης από τα ενήλικα. Οι κύριοι θηρευτές του είδους στην Κρήτη είναι το κουνάβι (Martes foina) και ο αρουραίος (Rattus rattus). Αντιδράσεις σε κίνδυνο, που καταγράφηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της διατριβής αυτής είναι η αποβολή ποσότητας ούρων και η έκλυση ενός κηρώδους υγρού με αποκρουστική οσμή.
|
Οικολογία, κατανομή και διαφοροποίηση της Mauremys caspica(Testudines:Bataguridae)στην Κρήτη
