| Περίληψη |
Για την περιγραφή του μειοβενθικού οικοσυστήματος του Αιγαίου ελήφθησαν μηνιαία δείγματα πανίδας από μια διατομή της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας του Κρητικού Πελάγους και από δύο διαφορετικές εποχές (άνοιξη - φθινόπωρο) από επιλεγμένους σταθμούς του βαθύαλου οικοσυστήματος του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου. Για τη συλλογή των δειγμάτων χρησιμοποιήθηκε ανάλογα με την περίπτωση ο πυρηνοδειγματολήπτης Craib-corer, ο πολυπυρηνοδειγματολήπτης Multi-corer ή ο Box-corer Τα βάθη των σταθμών κυμαίνονταν από 20 μέχρι 1772 μέτρα και μετρήθηκε επίσης και το οξειδοαναγωγικό δυναμικό, η θερμοκρασία του ιζήματος ενώ στο εργαστήριο έγιναν αναλύσεις χλωροφυλλούχων χρωστικών, οργανικού άνθρακα και κοκκομετρικής σύστασης του ιζήματος. Για την ανάλυση των πανιδικών δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν μια σειρά από τεχνικές μαθηματικής επεξεργασίας: κατάταξη (με το δείκτη ομοιότητας Bray-Curtis), διευθέτηση (MDS), Ανάλυση Κύριων Συνιστωσών (PCA) και Κανονική Ανάλυση Αντιστοιχιών (CCA) ενώ για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών ειδών χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό SIMPER. Η εκτίμηση της ποικιλότητας βασίστηκε σε μια σειρά δεικτών ποικιλότητας σταθμισμένων τόσο για τον αριθμό των ειδών όσο και για το βαθμό της ισομερούς κατανομής. Το σύνολο σχεδόν των σταθμών δειγματοληψίας περιελάμβανε κυρίως ιλυώδες υπόστρωμα ενώ μόνο στους πολύ ρηχούς σταθμούς παρατηρήθηκαν σημαντικά ποσοστά άμμου. Οι νηματώδεις αποτέλεσαν την πιο άφθονη ομάδα, με αφθονίες οι οποίες κυμάνθηκαν από 78% της συνολικής μειοβενθικής αφθονίας κατά το μήνα Μάρτιο έως 95% το μήνα Αύγουστο. Τα αρπακτικοειδή κωπήποδα αποτέλεσαν τη δεύτερη πιο σημαντική ομάδα με αφθονίες οι οποίες κυμάνθηκαν από 2% το μήνα Αύγουστο έως 18% το μήνα Απρίλιο. Στο Αιγαίο Πέλαγος η πρωτογενής παραγωγικότητα βρέθηκε να είναι πολύ μικρή, ενώ πιο συγκεκριμένα το Νότιο Αιγαίο έδειξε πως αποτελεί μια από τις πιο ολιγοτροφικές περιοχές του κόσμου. Μετά την έναρξη της ανοιξιάτικης «άνθησης» του φυτοπλαγκτού, παρατηρήθηκε μια σημαντική αύξηση της συγκέντρωσης της χλωροφύλλης α στο ίζημα (μέση τιμή 1.6 μg/g). Η τιμή αυτή παρέμεινε σταθερή για ολόκληρη την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού ενώ αργότερα κατά την περίοδο του φθινοπώρου και του χειμώνα μειώθηκε πάλι σημαντικά (0.2 μg/g). Οι περισσότερες μειοβενθικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων και των νηματωδών, εμφάνισαν σημαντικές εποχικές μεταβολές στην εύφωτη ζώνη, αυξάνοντας τους πληθυσμούς τους κατά τις περιόδους της άνοιξης και του φθινοπώρου ενώ στους βαθύτερους σταθμούς καμία ομάδα δεν παρουσίασε εποχικές μεταβολές. Έτσι οι νηματώδεις παρουσίασαν δύο μέγιστα στην πυκνότητα τους, ένα την άνοιξη και ένα δεύτερο το φθινόπωρο (Απρίλιος - Μάιος και Σεπτέμβριος - Οκτώβρης αντίστοιχα). Στους ρηχότερους σταθμούς της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας, οι epistrate feeders και οι επιλεκτικοί ιζηματοφάγοι ήταν οι πιο άφθονοι τροφικοί τύποι, αυξομειώνοντας την πυκνότητά τους επίσης σύμφωνα με το παραπάνω πρότυπο. Αντίθετα, στους βαθύτερους σταθμούς δεν παρατηρήθηκαν εποχικές μεταβολές στους διάφορους τροφικούς τύπους. Ορισμένα είδη νηματωδών παρουσίασαν ισχυρή κυριαρχία αντιπροσωπεύοντας ως και το 18 % του πληθυσμού. Τα περισσότερα είδη νηματωδών παρουσίασαν διαφορετικά εποχικά πρότυπα κατανομής με ένα, δύο ή και περισσότερα πληθυσμιακά μέγιστα κατά τη διάρκεια του χρόνου. Η σύνθεση της βιοκοινωνίας των νηματωδών εμφάνισε ένα σταδιακά μεταβαλλόμενο πρότυπο κατανομής το οποίο ήταν στενά συνδεδεμένο με τη μεταβολή του βάθους επηρεαζόμενο κυρίως από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ιζήματος και τη συνολική παραγωγικότητα του συστήματος. Από την ανάλυση ποικιλότητας των νηματωδών βρέθηκε πως σε τοπική κλίμακα η ποικιλότητα είναι μικρότερη στο σταθμό των 70 μέτρων όπου η φυσική διατάραξη (κυματισμός, θήρευση κτλ) του οικοσυστήματος είναι μεγαλύτερη. Παρόμοια, η ποικιλότητα των νηματωδών στους διάφορους βιότοπους του Αιγαίου, βρέθηκε να αυξάνεται με την αύξηση του βάθους και να παίρνει τη μέγιστη τιμή στα βαθύτερα σημεία του Αιγαίου Πελάγους.
|
Μελέτη του μειοβενθικού οικοσυστήματος του Αιγαίου με ιδιαίτερη έμφαση στους νηματώδεις
