| Περίληψη |
Εισαγωγή
Η οξεία μυελογενής λευχαιμία (ΟΜΛ) είναι νεοπλασματικό νόσημα του αιμοποιητικού συστήματος
που χαρακτηρίζεται από τον κλωνικό πολλαπλασιασμό πρόδρομων κυττάρων της μυελικής σειράς με
αποτέλεσμα τη διαταραχή της φυσιολογικής αιμοποίησης και τη μυελική ανεπάρκεια. Η ΟΜΛ στα
παιδιά είναι λιγότερο συχνή από την οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (ΟΛΛ) και αφορά το 25% των
περιπτώσεων οξείας λευχαιμίας. Πρόκειται για μία νόσο με σημαντική κλινική, μορφολογική και
γενετική ετερογένεια. Το ποσοστό επιβίωσης αγγίζει το 60% με 70% χάρη στην εντατικοποίηση της
συμβατικής χημειοθεραπείας, τη βελτίωση της ταξινόμησης των ασθενών σε ομάδες κινδύνου, τη
βελτίωση της υποστηρικτικής φροντίδας και την πρόοδο στην παρακολούθηση της ελάχιστης
υπολειμματικής νόσου. Ωστόσο η πρόγνωση παραμένει δυσμενής με 30% των ασθενών να
υποτροπιάζουν. Επομένως απαιτούνται νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις που θα αυξήσουν τα ποσοστά
ίασης. Η χαρτογράφηση του γενετικού τοπίου της ΟΜΛ έχει αναδείξει γενετικές βλάβες που όχι μόνο
σχετίζονται με την πρόγνωση και άρα την καλύτερη ταξινόμηση των ασθενών σε ομάδες κινδύνου
αλλά αποτελούν δυνητικούς θεραπευτικούς στόχους.
Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα γίνει ανασκόπηση των νεότερων δεδομένων στην ταξινόμηση
της ΟΜΛ βασιζόμενη σε κυτταρογενετικά και μοριακά χαρακτηριστικά της νόσου, καθώς και στις
νεότερες αναδυόμενες θεραπείες. Παράλληλα θα πραγματοποιηθεί αναδρομική μελέτη καταγραφής
των παιδιών και εφήβων με ΟΜΛ που διαγνώστηκαν, αντιμετωπίστηκαν και παρακολουθούνται από
την Κλινική Αιματολογίας-Ογκολογία Παίδων ΠαΓΝΗ από το 2000 έως το 2020.
Σκοπός
Σκοπός της εργασίας είναι η ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας σχετικά με τα νεότερα δεδομένα
στην ταξινόμηση της ΟΜΛ και τις εξελίξεις στη θεραπεία με έμφαση στις νέες στοχευμένες θεραπείες.
Η αναδρομική μελέτης καταγραφής των ασθενών με ΟΜΛ από την Κλινική Αιματολογίας-Ογκολογίας
Παίδων ΠαΓΝΗ την εικοσαετία 2000-2020 σκοπεύει να αποτυπώσει την εμπειρία ενός κέντρου και να
αναδείξει την ενσωμάτωση των νέων δεδομένων στην κλινική πράξη.
Μεθοδολογία
Για την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τα νεότερα δεδομένα στην ταξινόμηση και
θεραπεία των παιδιών και εφήβων με ΟΜΛ έγινε αναζήτηση στη βάση δεδομένων Pubmed με
συγκεκριμένες λέξεις κλειδιά («acute myeloid leukemia», «child*», «classification», «treatment») από
το 2015 έως σήμερα. Επιλέχθηκαν και συμπεριλήφθησαν επιστημονικές δημοσιεύσεις (κλινικές
μελέτες, ανασκοπήσεις, συστηματικές ανασκοπήσεις, μετα-αναλύσεις) καθώς μέρος της βιβλιογραφίας
των παραπάνω δημοσιεύσεων.
Η μονοκεντρική αναδρομική μελέτη έγινε με ανασκόπηση των ιατρικών φακέλων των ασθενών με
ΟΜΛ της Κλινικής Αιματολογίας-Ογκολογίας Παίδων ΠαΓΝΗ που διαγνώστηκαν την περίοδο από
τον Ιανουάριο 2000 έως το Δεκέμβριο 2020. Συγκεντρώθηκαν όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες για τα
δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών, το μυελόγραμμα, τον ανοσοφαινότυπο, τα
κυτταρογενετικά χαρακτηριστικά στη διάγνωση, το θεραπευτικό πρωτόκολλο που έλαβαν και την
πορεία/έκβαση τους. Έγινε στατιστική ανάλυση των δεδομένων με χρήση του Microsoft Excel και του
στατιστικού πακέτου IBM SPSS v.24. Υπολογίστηκαν οι καμπύλες ολικής επιβίωσης και επιβίωσης
ελεύθερης νόσου με τη μέθοδο Kaplan-Meier.
Αποτελέσματα
Από το 2000 έως το 2020 διαγνώστηκαν 15 ασθενείς με ΟΜΛ στην Κλινική Αιματολογίας-
Ογκολογίας Παίδων ΠαΓΝΗ. Η διάμεση ηλικία των ασθενών στη διάγνωση ήταν 10,1 έτη. Η
πλειοψηφία των ασθενών (53,3%) ταξινομήθηκε ως ΟΜΛ μη αλλιώς καθοριζόμενης κατά ΠΟΥ 2016
καθώς δεν είχαν κάποιες από τις κυτταρογενετικές βλάβες που αναγνωρίζονται ως διακριτές
ΠΜΣ Αιματολογία - Ογκολογία Παιδιών και Εφήβων Ιατρική Σχολή – Πανεπιστήμιο Κρήτης
9
οντότητες. Ο πιο συχνός κατά FAB υποτύπος ήταν η Μ5 ΟΜΛ (50%). Η συχνότερη κυτταρογενετική
βλάβη που ανιχνεύτηκε ήταν οι ΚΜΤ2Α αναδιατάξεις (ή αλλιώς MLL αναδιατάξεις). Το ~43% των
ασθενών της μελέτης είχε γενετικές βλάβες δυσμενούς προγνωστικής σημασίας (KMT2A
αναδιατάξεις, μονοσωμία 7, del5q). Το ποσοστό των ασθενών που πέτυχε πρώτη πλήρη ύφεση άγγιξε
το 84,6%. Υποτροπή νόσου παρουσίασε το 23% των ασθενών εκ των οποίων το 66% κατάφερε να
πετύχει δεύτερη πλήρη ύφεση. Περίπου το 1/3 (33,3%) των ασθενών υποβλήθηκε σε αλλογενή
μεταμόσχευση μυελού των οστών είτε στην 1η πλήρη ύφεση λόγω υψηλού κινδύνου κυτταρογενετικών
χαρακτηριστικών είτε λόγω υποτροπής/ανθεκτικής νόσου. Το 33,3% των παιδιών της μελέτης
κατέληξαν λόγω της νόσου. Σύμφωνα με τις καμπύλες επιβίωσης κατά Kaplan-Meier η 3ετής
συνολική επιβίωση και επιβίωση ελεύθερη νόσου των ασθενών της παρούσας μελέτης ήταν 62,5% και
37,5% αντίστοιχα.
Συμπεράσματα
Η διάγνωση, ταξινόμηση και θεραπεία της ΟΜΛ έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η
διαστρωμάτωση των ασθενών σε ομάδες κινδύνου έχει ανοίξει το δρόμο για πιο στοχευμένες ειδικές
θεραπείες, ενώ αποφεύγεται η υπερθεραπεία των χαμηλού κινδύνου ασθενών και επιτρέπεται η
εντατικοποίηση της θεραπείας σε άλλους. Η ΟΜΛ είναι εξαιρετικά ετερογενής νόσος και μέσα από
την απόκτηση γνώσεων για το μοριακό και γενετικό της υπόβαθρο, χάρη και τη διεθνή συνεργασία,
αναπτύσσονται νέες στοχευμένες θεραπείες ειδικές για τον κάθε ασθενή.
|
Νεότερα δεδομένα στην ταξινόμηση - θεραπεία της Οξείας Μυελογενούς Λευχαιμίας στα παιδιά και εφήβους και αποτύπωση εμπειρίας 20ετίας της Κλινικής Αιματολογίας- Ογκολογίας Παίδων του ΠαΓΝΗ
