| Περίληψη |
Τα θαλάσσια λιβάδια μπορούν να συμβάλλουν στον μετριασμό και την προσαρμογή
στην κλιματική αλλαγή. Έχουν την ικανότητα να δεσμεύουν τον άνθρακα,
απορροφώντας μεγάλο ποσοστό της περίσσειας του διοξειδίου του άνθρακα (CO2)
μέσω της φωτοσύνθεσης και παράγοντας οργανική ύλη, η οποία κατακρατείται μόνιμα
από το υποκείμενο ίζημα, και γι’ αυτό και χαρακτηρίζονται ως οικοσυστήματα «μπλε
άνθρακα». Η έννοια του «μπλε άνθρακα» εισήχθη για να αναδείξει ότι όντας φυτικά
οικοσυστήματα τα θαλάσσια λιβάδια συμβάλλουν σημαντικά στη δέσμευση του
άνθρακα. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της ικανότητας
κατακράτησης άνθρακα και αζώτου των θαλάσσιων λιβαδιών του Αμβρακικού
Κόλπου και ο προσδιορισμός των κύριων παραγόντων που οδηγούν σε αυτή την
κατακράτηση. Η περιοχή μελέτης αποτελείται από ένα σύνθετο σύστημα
λιμνοθαλασσών στο βόρειο τμήμα του και είναι ένα από τα σημαντικότερα αβαθή
οικοσυστήματα της Ελλάδας. Το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε σε δύο από τις
λιμνοθάλασσές του, τη Μάζωμα και τη Λογαρού με συνολικά τρεις σταθμούς μελέτης.
Τα είδη των θαλάσσιων φανερόγαμων που μελετήθηκαν είναι τα : Zostera noltei και
Cymodocea nodosa. Ο πρώτος σταθμός δειγματοληψίας βρίσκεται στην λιμνοθάλασσα
Μάζωμα και χαρακτηρίζεται από πυκνό λιβάδι Z. Noltei και ο δεύτερος βρίσκεται στο
εσωτερικό της λιμνοθάλασσας Λογαρού και χαρακτηρίζεται από αραιό λιβάδι του
είδους Zostera noltei. Ο τρίτος σταθμός δειγματοληψίας χαρακτηρίζεται από πυκνό
λιβάδι του είδους Cymodocea nodosa και βρίσκεται έξω από την λιμνοθάλασσα
Λογαρού κοντά στη λωρίδα γης που την χωρίζει από τον κόλπο. Το Z. noltei έχει
υψηλούς ρυθμούς παραγωγής και ανάπτυξης αλλά μικρή διάρκεια ζωής. Το C. nodosa
είναι το πιο ταχέως αναπτυσσόμενο ευρωπαϊκό θαλάσσιο φανερόγαμο. Είναι
σημαντικό να αναφερθεί ότι είναι δύο είδη ανθεκτικά σε ανθρωπογενείς
δραστηριότητες. Η μελέτη βασίστηκε στην μέτρηση των περιβαλλοντικών μεταβλητών
όπως το βάθος του νερού, η διαφάνεια, η αλατότητα, η αγωγιμότητα, η θερμοκρασία,
το pH και το διαλυμένο οξυγόνο (μέσες τιμές Άνοιξης – Φθινοπώρου του 2021 και
2022) και γεωχημικών (κοκκομετρική ανάλυση, συγκέντρωση οργανικού και
ανόργανου άνθρακα και ολικού αζώτου, σταθερά ισότοπα άνθρακα και αζώτου)
παραμέτρων της κάθε περιοχής. Από κάθε σταθμό, συλλέχθηκαν πυρήνες ιζήματος. Οι
πυρήνες που χρησιμοποιήθηκαν για το Z. noltei ήταν σωλήνες από plexiglas ενώ οι
πυρήνες που χρησιμοποιήθηκαν για το C. nodosa ήταν σωλήνες PVC μήκους 2 m και
εσωτερικής διαμέτρου 7.5 cm. Οι πυρήνες εισήχθησαν μέχρι ± 1 m ιζήματος. Η
πυκνότητα ξηρού ιζήματος (DBD) υπολογίστηκε ως το ξηρό βάρος των υποδειγμάτων
εδάφους πολλαπλασιασμένο με τον συντελεστή διόρθωσης συμπίεσης κάθε πυρήνα
και εκφρασμένο ως γραμμάριο (ξηρό βάρος) ανά κυβικό εκατοστό. Στις περιπτώσεις
όπου το μήκος του πυρήνα ιζήματος ήταν μικρότερο (σε 8 από τους 9 πυρήνες) ή
μεγαλύτερο από 1 m, προσαρμόστηκε γραμμική παλινδρόμηση του σε σχέση με το
βάθος του ιζήματος, ώστε να είναι συγκρίσιμα. Η ανάλυση διακύμανσης (ANOVA)
χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο πιθανών σημαντικών διαφορών στα αποθέματα
οργανικού άνθρακα, ολικού αζώτου και ανόργανου άνθρακα μεταξύ των Σταθμών.
Πραγματοποιήθηκαν ξεχωριστά για κάθε απόθεμα οργανικού-ανόργανου άνθρακα και
ολικού αζώτου τεστ για κανονικότητα δεδομένων (Shapiro-Wilk test) όπου
παρατηρήθηκε ότι τα δεδομένα του ανόργανου άνθρακα δεν πληρούσαν την
κανονικότητα και έτσι λογαριθμήθηκαν ώστε να μπορεί να γίνει η ανάλυση
διακύμανσης. Και στις τρεις περιπτώσεις επειδή τα αποτελέσματα της ήταν στατιστικά
σημαντικά πραγματοποιήθηκε και Tukey test ώστε να βρεθεί ποιοι σταθμοί διαφέρουν
μεταξύ τους. Η ανάλυση κύριου συστατικού (PCA) χρησιμοποιήθηκε για τον
εντοπισμό προτύπων διακύμανσης μεταξύ των Σταθμών. Η PCA πραγματοποιήθηκε
λαμβάνοντας υπόψη τα κλάσματα μεγέθους κόκκων, τις τιμές οργανικού-ανόργανου
άνθρακα, ολικού αζώτου, ισοτόπων άνθρακα-αζώτου και της πυκνότητας ξηρού
ιζήματος ανά Σταθμό. Είχε δύο κύριες συνιστώσες που εξηγούν το 86% της συνολικής
μεταβλητότητας. Ο PC1, αντιπροσώπευε το 65% της συνολικής μεταβλητότητας, ενώ
ο άξονας PC2 το 21%. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα, οι τρεις σταθμοί είναι
καλά διαχωρισμένοι. Ύστερα δημιουργήθηκαν κατακόρυφα προφίλ των μεταβλητών
ώστε να συγκριθούν μεταξύ τους ανά σταθμό και χρησιμοποιήθηκε η πολυμεταβλητή
ανάλυση διακύμανσης (PERMANOVA) για τον εντοπισμό τυχόν σημαντικών
διαφορών. Η κοκκομετρική ανάλυση έδειξε η σύνθεση του ιζήματος αποτελείται από
υψηλό ποσοστό λάσπης. Τα ιζήματα του Z. noltei χαρακτηρίζονταν περισσότερο από
λάσπη (40 % ± 2.4) και πολύ λεπτή άμμο (28 % ± 1.1), ενώ εκείνα του C. nodosa
κυμαίνονταν μεταξύ πολύ λεπτής (36 % ± 1.2) και λεπτής (39 % ± 2.2 ) άμμου. Μεταξύ
των σταθμών Z. noltei, ο σταθμός 2 στη Λογαρού είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά
λάσπης, που ήταν 61 % ± 2.2 .Η κατακόρυφη κατανομή κάθε κλάσματος μεγέθους
κόκκου έδειξε χαμηλή μεταβλητότητα σε όλους τους σταθμούς. Η πυκνότητα ξηρού
ιζήματος (DBD) μειώθηκε προς την επιφάνεια στους σταθμούς Z. noltei, ενώ δεν
παρουσίασε μεταβλητότητα στο σταθμό C. Nodosa. Συνολικά, το DBD κυμαινόταν
μεταξύ 0.59 ± 0.02 και 1.32 ± 0.03 g cm-3. Επίσης στους σταθμούς Zostera noltei ο οργανικός άνθρακας αυξήθηκε προς την επιφάνεια ιζήματος ενώ φάνηκε να μειώνεται
στο σταθμό Cymodocea nodosa. Με τις τιμές του να κυμαίνονται από 0,50 ± 0,06 έως
και 2.35 ± 0.21 % DW. Το άζωτο (TN) δεν έδειξε μεταβλητότητα στους σταθμούς C.
nodosa ενώ στους σταθμούς Z. noltei είχε μικρή αύξηση προς την επιφάνεια του
ιζήματος. Το εύρος του TN ήταν μεταξύ 0.038 ± 0.004 και 0.25 ± 0.03 % DW. Ο
ανόργανος άνθρακας (Cinorg) κυμάνθηκε μεταξύ 1.22 ± 0.12 και 3.57 ± 0.42 % DW.
Από τα 100 cm προς την επιφάνεια του ιζήματος το Cinorg μειώθηκε στους σταθμούς
Z. noltei και στο σταθμό C.nodosa. Τα αποθέματα Corg ήταν παρόμοια μεταξύ των
σταθμών Z. noltei (15.8 ± 3.7 kg m-2 στη Μάζωμα και 14.1 ± 2.5 kg m-2 στη Λογαρού)
και σημαντικά υψηλότερα από αυτά του C. nodosa ( 6.2 ± 1.3 kg m-2). Επιπλέον, τα
αποθέματα TN ήταν χαμηλότερα στον σταθμό C.nodosa (0.4 ± 0.1 kg m-2) από ότι
στους σταθμούς Z. noltei (1.2 ± 0.4 kg m-2 στη Μάζωμα και 1.4 ± 0.2 kg m-2 στη
Λογαρού). Μεταξύ των σταθμών C.nodosa και Z.noltei τα αποθέματα του ανόργανου
άνθρακα φάνηκαν να διαφέρουν πολύ. Στο σταθμό C.nodosa η τιμή του αποθέματος
Cinorg (47.8 ± 5.3 kg m-2) ήταν σημαντικά υψηλότερη από αυτή των σταθμών Z.noltei
(15.4 ± 2.8 kg m-2 Μάζμα και 8.0 ± 2.4 kg m-2 Λογαρού). Προκειμένου να διευκρινιστεί
η προέλευση του παρόντος οργανικού άνθρακα, χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα ανάμειξης
ισοτόπων για να ποσοτικοποιηθεί η συμβολή πιθανών πηγών οργανικής ύλης στο
ισότοπο άνθρακα δ13C του ιζήματος. Τα μοντέλα ανάμειξης περιορίστηκαν στα πρώτα
5 cm ιζήματος. .Στα ιζήματα Z.noltei το απόθεμα του Corg προέρχονταν ως επί το
πλείστον από 32% Χλωρόφυτα στη Μάζωμα και 52% των φύλλων στη Λογαρού σε
αντίθεση με το ίζημα του C.nodosa όπου το απόθεμα του Corg προερχόταν
περισσότερο από αλλόχθονες πηγές (62% seston).
Αυτή η μελέτη παρουσιάζει την πρώτη αξιολόγηση των αποθεμάτων Corg και ΤΝ των
Zostera noltei και Cymodocea nodosa στον Αμβρακικό Κόλπο. Επίσης αυτή η μελέτη
είναι η πρώτη που αξιολογεί τα αποθέματα του Z.noltei και η δεύτερη του C.nodosa
στην Ελλάδα.
|
Blue carbon and nitrogen storage in seagrass meadows of Amvrakikos Gulf
