| Περίληψη |
Η ατμοσφαιρική εναπόθεση θεωρείται πιθανή πηγή ιχνοστοιχείων ηπειρωτικής προέλευσης, σε ωκεάνιες περιοχές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εναπόθεση στοιχείων όπως το Ν, ο P και ο Fe, μιας και αποτελούν απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για την ανάπτυξη της ωκεάνιας χλωρίδας και πανίδας. Έχει διαπιστωθεί ότι η ατμοσφαιρική εναπόθεση ιχνοστοιχείων μπορεί να αποτελέσει έναν ιδιαίτερα σημαντικό παράγοντα επηρεασμού των συνθηκών στις ολιγοτροφικές θάλασσες, όπως η Μεσόγειος και κυρίως η Ανατολική της λεκάνη. Προκειμένου να εκτιμηθεί η χωρική και χρονική διακύμανση της ατμοσφαιρικής εναπόθεσης ανόργανου φωσφόρου (IP) στην παραγωγικότητα της ΝΑ Μεσογείου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις ολικού και διαλυτού ΙP σε δείγματα βροχής και αερολυμάτων. Οι δειγματοληψίες έλαβαν χώρα στην Φινοκαλιά και στο Ηράκλειο Κρήτης μια απομακρυσμένη, παράκτια περιοχή και ένα μεγάλο αστικό κέντρο της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, αντίστοιχα. Επιπλέον έγιναν μετρήσεις σωματιδιακής κατανομής και συνολικής εναπόθεσης P. Ακολούθησε σύγκριση των δεδομένων που προέκυψαν από μετρήσεις ξηρής και υγρής εναπόθεσης για τον διαλυτό ανόργανο φώσφορο (DIP), με δεδομένα φωσφορικών συγκεντρώσεων γειτονικών περιοχών, αλλά και με δεδομένα διαλυτού ανόργανου αζώτου (DIN) και βιβλιογραφικά στοιχεία για την θαλάσσια παραγωγικότητα. Σύμφωνα με μελέτες η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι ελλειμματική ως προς το Ν. Το παραπάνω διαπιστώθηκε και στη παρούσα εργασία, μιας και ο λόγος DIN/DIP στα δείγματα ξηρής και υγρής εναπόθεσης, βρέθηκε να κυμαίνεται μεταξύ 63-349. Υπερβαίνει δηλαδή κατά περίπου 22 φορές τον έως τώρα παρατηρούμενο λόγο N/P, ο οποίος στα θαλάσσια ύδατα κυμαίνεται στο διάστημα 25-28. Πιθανότατα λοιπόν ο P να είναι το στοιχείο που ευθύνεται για το γεγονός ότι η Μεσόγειος είναι ολιγοτροφική. Στα δείγματα αερολυμάτων που συλλέχθηκαν στην Φινοκαλιά-Κρήτης παρατηρήθηκε έντονη εποχιακή διακύμανση, τόσο για τον διαλυτό (DIP), όσο και για τον ολικό (TIP) ανόργανο φώσφορο, με μέγιστες τιμές κατά τη θερινή περίοδο. Επιπλέον βρέθηκε ότι η προέλευση των αερίων μαζών επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη διαλυτότητα του P. Πιο συγκεκριμένα οι χαμηλότερες τιμές του λόγου DIP/TIP συσχετίστηκαν με αέριες μάζες Νοτίου προελεύσεως, ενώ οι υψηλότερες τιμές με αέριες μάζες προερχόμενες από το Βορρά. Τέλος παρατηρήθηκε ότι η ατμοσφαιρική εναπόθεση DIP μπορεί να αποτελέσει το 20-38% του P που χρησιμοποιείται για νέα παραγωγή, άρα και είναι μια σημαντική πηγή P κατά την περίοδο που παρατηρείται στρωματοποίηση των υδάτων στους ωκεανούς. Το επόμενο βήμα προκειμένου να διευκρινιστεί πληρέστερα ο ρόλος του φωσφόρου στην παραγωγικότητα της Α. Μεσογείου είναι ο επιτυχής προσδιορισμός της κάθε μορφής του (οργανικού και ανόργανου) στην συγκεκριμένη περιοχή. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μιας πρώτης προσπάθειας προσδιορισμού του συνολικού και κατ επέκταση οργανικού φωσφόρου σε δείγματα υγρής και ξηρής εναπόθεσης. Ο οργανικός φώσφορος βρέθηκε να αποτελεί ένα σχετικά μικρό ποσοστό (0-25%) του συνολικού περιεχομένου των δειγμάτων σε φώσφορο. Αν και ο αριθμός των δειγμάτων είναι σχετικά μικρός ώστε να προκύψουν συμπεράσματα για την εποχική τάση των συγκεκριμένων ειδών, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι μέγιστες τιμές παρατηρήθηκαν κατά την ξηρή περίοδο.
|
Προσδιορισμός και εποχική διακύμανση μορφών φωσφόρου στην ατμόσφαιρα της Ανατολικής Μεσογείου
