| Περίληψη |
Η διαδεδομένη ανησυχία για το μη ακριβοδίκαιο των ανισοτήτων στην υγεία των πληθυσμών απαιτεί τη μετατόπιση του ηθικού προβληματισμού προς την κριτική διερεύνηση και τα εγειρόμενα από τις ανισότητες κανονιστικά ερωτήματα στο πλαίσιο της κοινωνικά και πολιτικά εμπλουτισμένης ηθικής που συστήνει η βιοηθική. Ο ηθικός προβληματισμός σχετικά με την υγεία, προεκτείνεται πέρα από το άτομο, τη φροντίδα υγείας και την έρευνα στην υγεία, για να συμπεριλάβει την ηθική των κοινωνικών προσδιοριστών της υγείας. Εξ αυτού εγείρεται ένα ευρύ φάσμα ηθικών ερωτημάτων και πρακτικών ζητημάτων που αφορούν τις ανισότητες στην υγεία και τα οποία εμπλέκονται στις πολιτικές παρεμβάσεων για την εξάλειψη ή μείωσή τους.
Καθόσον η ισότητα είναι μια πολυδιάστατη έννοια, αποβαίνει δύσκολο να οριστεί η σημασία της στη βιοηθική χωρίς την αναφορά σε κεντρικές θεωρίες περί δικαιοσύνης και ισότητας.
Κεντρικό στην εργασία τίθεται το ερώτημα, πού πρέπει να εστιάζει η δικαιοσύνη, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις υπάρχουσες ανισότητες στην υγεία, έτσι ώστε να αποδοθεί κοινωνική δικαιοσύνη;
Μεθοδολογικά το κεντρικό ερώτημα της εργασίας διερευνάται με μελέτη περίπτωσης τις οδοντικές ανισότητες στις πολιτικές προαγωγής στοματικής υγείας σε παιδιά. Θεωρητικό υπόβαθρο της διερεύνησης αποτελούν τρεις θεωρίες δικαιοσύνης και ισότητας. Ειδικότερα, εξετάζονται η θεωρητική προσέγγιση της ισότητας σε πρωταρχικά κοινωνικά αγαθά (John Rawls), της ισότητας στην ακριβοδίκαιη ισότητα ευκαιριών (Norman Daniels) και της ισότητας ευημερίας/ισότητας στην άσκηση ικανοτήτων (Amartya Sen).
Με τελικό συμπέρασμα ότι ισχυρό είναι το αίτημα θεμελίωσης αρχών δικαιοσύνης και ισότητας στη βιοηθική σε επίπεδο πληθυσμών και τη βιοηθική στη δημόσια υγεία, η ειδικότερη συζήτηση στοματικής υγείας που αποτέλεσε την περίπτωση μελέτης της εργασίας μας, οδηγεί στην πρόταση μιας σύνθεσης θεωρητικής δικαιολόγησης. Πιο συγκεκριμένα, η σύνθεση αντλεί στοιχεία από την αναμφισβήτητα σημαντική θεωρία κοινωνικής δικαιοσύνης του Rawls, αλλά και από την, σε περαιτέρω επεξεργασία και εξειδίκευσή της σε θέματα υγείας, θεωρία του Daniels, αλλά υποστηρίζεται πιο ολοκληρωμένα από τη θεωρία της άσκησης των ικανοτήτων του Sen, μια θεωρία, η οποία τοποθετεί τον άνθρωπο στο κέντρο της προσοχής, ο οποίος με τη ανάπτυξη των ικανοτήτων του θα επιτύχει ο ίδιος την ευημερία του και παράλληλα θα συμβάλλει στην κοινωνική αλλαγή και την οικονομική ανάπτυξη.
Ωστόσο, και οι τρεις θεωρίες, παρά τις διαφορές τους, μπορούν να συνεισφέρουν συμπληρωματικά η μια προς την άλλη, προκειμένου για την καλλιέργεια και ανάπτυξη της θεωρητικής εκείνης βάσης, που τελικά θα στηρίξει το αίτημα της πράξης της ισότητας των ανθρώπων.
Όμως, επιτακτικό διαχρονικά παραμένει, ως κύριος ηθικός προβληματισμός, το πως θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν οι ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές ανισότητες, που αποτελούν τις αρχικές αιτίες των ανισοτήτων στην υγεία των πληθυσμών.
|
Ανισότητες στην υγεία των πληθυσμών : μια βιοηθική προσέγγιση
