| Περίληψη |
Εισαγωγή: Για δεκαετίες, οι β2- αγωνιστές βραχείας δράσης [short acting beta agonists (SABAs)] συνταγογραφούνταν για τη συμπτωματική ανακούφιση των ασθενών με άσθμα. Όμως, φαίνεται ότι η συμπτωματική ανακούφιση που αντιλαμβάνεται ο ασθενής τον οδηγεί σε υπερβολική χρήση και εξάρτηση από τους εισπνεόμενους SABA καθώς και σε αυξημένο κίνδυνο παροξύνσεων. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν δεδομένα για την υπερβολική χρήση των SABA και αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι SABA είναι χαμηλού κόστους, οπότε οι ασθενείς μπορούν να τους προμηθευτούν χωρίς ιατρική συνταγή και φυσικά δεν είναι εύκολη η παρακολούθηση της χρήσης τους.
Σκοπός: Η μελέτη είχε ως στόχο να αξιολογήσει τους παράγοντες που σχετίζονται με την υπερβολική χρήση των SABA σε ασθενείς με άσθμα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στην Ελλάδα και να διερευνήσει κατά πόσο η εφαρμογή του ερωτηματολογίου Reliever Reliance Test (RRT) μπορεί να συμβάλει στην αναγνώριση ασθενών με αυξημένο κίνδυνο υπερβολικής εξάρτησης από τα SABA. Η έρευνα επίσης διερεύνησε τις εμπειρίες και τις αντιλήψεις των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας αναφορικά με τη χρήση του ερωτηματολογίου RRT.
Μέθοδος: Συγχρονική, πολυκεντρική μελέτη που διεξήχθη σε κέντρα πρωτοβάθμιας υγείας της Κρήτης και διήρκεσε ένα χρόνο. Πρόκειται για μία μια μελέτη μικτής μεθοδολογίας που περιλάμβανε μια ποσοτική έρευνα και ποιοτικές ημι-δομημένες συνεντεύξεις για τη διερεύνηση των στάσεων και της συμπεριφοράς των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης και των ασθενών απέναντι στην υπερβολική εξάρτηση από τους SABA. Η ποσοτική έρευνα περιελάμβανε δεδομένα ασθενών χρησιμοποιώντας ένα δομημένο ερωτηματολόγιο, χωρισμένο σε δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα συγκέντρωσε δεδομένα σχετικά με τα δημογραφικά στοιχεία των ασθενών και τις συννοσηρότητες και η δεύτερη ενότητα περιλάμβανε το μεταφρασμένο ελληνικό ερωτηματολόγιο RRT, για την αξιολόγηση του επιπολασμού της υπερβολικής εξάρτησης από τους SABA. O βαθμός ελέγχου του άσθματος αξιολογήθηκε με το Τεστ ελέγχου άσθματος (Asthma Control Test - ACT). Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν αναλύθηκαν για να διερευνηθεί η συσχέτιση μεταξύ της χρήσης των SABA, των διαφόρων δημογραφικών και κλινικών παραγόντων καθώς και του ελέγχου του άσθματος. Μια ποιοτική έρευνα ακολούθησε με στόχο την εκτίμηση των απόψεων των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας σχετικά με την αξιολόγηση του περιεχομένου, της αποτελεσματικότητας και της δυνατότητας εφαρμογής του ερωτηματολογίου RRT στην κλινική πράξη. Τέλος, ακολούθησε ε επαγωγική θεματική ανάλυση για την αναγνώριση κυρίαρχων θεμάτων.
Αποτελέσματα: Από τους 145 ασθενείς που συμμετείχαν στη μελέτη, το 97% αποδέχθηκε να λάβει μέρος. Οι συμμετέχοντες είχαν μέση ηλικία 60 ± 13 έτη, και το 57% ήταν παχύσαρκοι. Το 60% των ασθενών είχε ελεγχόμενο άσθμα με βάση την αξιολόγηση του ACT, ενώ το υπόλοιπο 40% παρουσίαζε μη ελεγχόμενο άσθμα. Επιπλέον, 9 από τους 145 ασθενείς (6.2%) χρησιμοποίησαν τρείς ή περισσότερες συσκευές SABA μέσα στην τελευταία χρονιά. Από τους 40 ασθενείς που λάμβαναν SABA, συνολικά 17 τους προμηθεύτηκαν χωρίς ιατρική συνταγή. Ένα σημαντικό εύρημα ήταν ότι το 45% των ασθενών που χρησιμοποιούσαν τρεις ή περισσότερες συσκευές SABA ετησίως παρουσίαζαν μη ελεγχόμενο άσθμα. Πιο συγκεκριμένα η πιθανότητα μη καλά ελεγχόμενου άσθματος αυξήθηκε σημαντικά με την υψηλότερη χρήση συσκευών SABA, με προσαρμοσμένους λόγους πιθανοτήτων (CI) να κυμαίνονται από 2.645 (1.124, 6.220) για ≥1 συσκευή SABA έως 8.372 (1.302, 53.848) για ≥3 συσκευές SABA. Υψηλή εξάρτηση από τους SABA με βάση το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου RRT παρατηρήθηκε σε 18.4% των συμμετεχόντων, ενώ μέτρια εξάρτηση στο 63.2% και χαμηλή εξάρτηση στο 18.4%. Η υψηλή εξάρτηση από SABA σχετίστηκε με κακή ρύθμιση του άσθματος, με προσαρμοσμένους λόγους πιθανοτήτων 2.623 (1.052, 6.541). Στην ανάλυση της χρήσης SABA βάσει του δεύτερου μέρους του Ερωτηματολογίου RRT, η πιθανότητα μη καλά ελεγχόμενου άσθματος αυξήθηκε σημαντικά με τη μεγαλύτερη χρήση SABA, με προσαρμοσμένους λόγους πιθανοτήτων 20.209 (2.008, 203.403). Σύμφωνα με τις ποιοτικές συνεντεύξεις, από τους γενικούς ιατρούς που συμμετείχαν 8 από τους 11 βρήκαν το ερωτηματολόγιο χρήσιμο για την κατανόηση του προβλήματος της υπερβολικής εξάρτησης από SABA στους ασθενείς τους και θα το χρησιμοποιούσαν στην κλινική τους περιοχή. Αρκετά σημαντικό για την μελέτη, ήταν πως από τους συμμετέχοντες ασθενείς 24 από τους 27 βρήκαν το Ερωτηματολόγιο RRT αποδεκτό και σαφές. Η έλλειψη χρόνου προσδιορίστηκε ως ο μόνος παράγοντας που θα παρεμπόδιζε την εφαρμογή του RRT.
Συμπεράσματα: Το ερωτηματολόγιο RRT αναδείχθηκε ως ένα πολύτιμο εργαλείο στην κλινική πράξη για την αναγνώριση ασθενών με αυξημένο κίνδυνο εξάρτησης από τους SABA. Οι περισσότεροι από τους ασθενείς που ερωτήθηκαν βρήκαν το ερωτηματολόγιο RRT αποδεκτό και σαφές. Ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών βρήκε το ερωτηματολόγιο χρήσιμο για την απόκτηση γνώσεων σχετικά με τη χρήση και το πρόβλημα της υπερβολικής εξάρτησης από τους SABA. Επίσης, όλοι οι Γενικοί Ιατροί που συμμετείχαν βρήκαν το ερωτηματολόγιο αποδεκτό και σαφές, καθώς και χρήσιμο για την απόκτηση γνώσης για το πρόβλημα της υπερβολικής εξάρτησης από τους του SABA στους ασθενείς τους και θα το χρησιμοποιούσαν στην κλινική πρακτική τους.
|
Εφαρμογή του ερωτηματολογίου Reliever Reliance Test για το άσθμα. : Προσεγγίσεις ασθενών και επαγγελματιών υγείας της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
