| Περίληψη |
Τα αντιβιοτικά φάρμακα, είναι φάρμακα που μπορούν να σκοτώνουν ή να αναστέλλουν την ανάπτυξή των βακτηρίων. Η μη ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών φαρμάκων αποτελεί φαινόμενο που παρατηρείται σε όλα τα συστήματα υγείας και σε όλες τις ομάδες των ασθενών παγκοσμίως. Τόσο οι επαγγελματίες υγείας όσο και οι ασθενείς είναι υπεύθυνοι για το τεράστιο πρόβλημα της ανθεκτικότητας των μικροβίων στα αντιβιοτικά . Υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της χρήσης και της κατάχρησης των αντιβιοτικών φαρμάκων και της εμφάνισης του φαινομένου της μικροβιακής αντοχής Στην περίπτωση των ιατρών, πιθανότατα το πρόβλημα της ανθεκτικότητας των μικροβίων οφείλεται στην μη ορθολογική συνταγογράφηση. Ενώ στην περίπτωση των ασθενών, το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής οφείλεται στην αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών φαρμάκων, την διακοπή της αντιβιοτικής θεραπείας, στο φαινόμενο της αυτοθεραπείας, και στην απόκτηση αντιβιοτικών από φαρμακεία χωρίς ιατρική συνταγή. Η διασφάλιση της ενδεδειγμένης χρήσης των αντιβιοτικών είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση του φαινομένου της μικροβιακής αντοχής. Η αντοχή των μικροβίων αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη διαχρονική απειλή για τη δημόσια υγεία. Ιδιαίτερα σήμερα, που διανύουμε την εποχή της «Παν-Αντοχής», ο κόσμος αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να μην είναι σε θέση να θεραπεύσει λοιμώξεις από κοινά βακτήρια. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζονται 33.000 θάνατοι ετησίως συνδεόμενοι με λοιμώξεις από ανθεκτικά βακτήρια και 1,5 δις ευρώ το υπολογιζόμενο κόστος για τα υγειονομικά συστήματα.
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή των πεποιθήσεων - γνώσεων και αντιλήψεων των ιατρών της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας της Κρήτης, σχετικά με την συνταγογράφηση αντιβιοτικών, τη μικροβιακή αντοχή και των γνώσεων και αντιλήψεων των ασθενών τους.
Για την διενέργεια της μελέτης διεξήχθη συγχρονική έρευνα σε ιατρούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Κρήτης και τους ασθενείς τους. Ως μέθοδος δειγματοληψίας της έρευνας εφαρμόστηκε η απλή τυχαία δειγματοληψία. Η συλλογή των ερωτηματολογίων πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της συμπλήρωσης από τους ίδιους τους ιατρούς των δομών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και με τον ίδιο τρόπο η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων των ασθενών τους. Η έρευνα διεξήχθη από τον Δεκέμβριο του 2020 έως τον Απρίλιο του 2021. Το ερωτηματολόγιο των ιατρών περιελάμβανε ερωτήσεις που αφορούν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τη συνταγογράφηση των αντιβιοτικών φαρμάκων, την αυτοαξιολόγηση των γνώσεων τους, τις στάσεις απέναντι στην αντοχή των αντιβιοτικών φαρμάκων, την αντίληψη του ρόλου της συνταγογράφησης των αντιβιοτικών φαρμάκων απέναντι στην μικροβιακή αντοχή, την αντίληψη των προτύπων συνταγογράφησης και τα κοινωνικό-δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων. Το ερωτηματολόγιο των ασθενών εκτός των κοινωνικό-δημογραφικών χαρακτηριστικών, περιελάμβανε ερωτήσεις κλειστού τύπου ναι/όχι σωστό/λάθος που αφορούν τις γνώσεις, τις στάσεις και τις αντιλήψεις τους για τη χρήση των αντιβιοτικών φαρμάκων. Οι έλεγχοι που έγιναν για τη διεξαγωγή των αποτελεσμάτων πραγματοποιήθηκαν με επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας α=5% με το πρόγραμμα IBM SPSS Statistics, έκδοση 25.0.
Το 85,6% των συμμετεχόντων ιατρών δήλωσε ότι η μικροβιακή αντοχή αποτελεί μείζον πρόβλημα στη Χώρα μας και το 65,6% μείζον πρόβλημα παγκοσμίως. Η πλειοψηφία των ιατρών 64,5% δήλωσε ότι συμφωνεί ότι η απόφαση τους για την αντιβιοτική θεραπεία που θα προτείνουν καθορίζεται από τον προβληματισμό τους για την φροντίδα του ασθενούς, τον προβληματισμό τους μήπως παραλείψουν ή παραβλέψουν κάτι, από το πόσο άρρωστος είναι ο ασθενής τους και εάν είναι ανοσοκατεσταλμένος. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων δήλωσε ότι η γνώση των κατευθυντήριων οδηγιών και η εφαρμογή τους θα συμβάλουν στην μείωση της καταχρηστικής συνταγογράφησης των αντιβιοτικών φαρμάκων. Η πλειοψηφία των ειδικών γιατρών δηλώνει ότι κατέχουν εξαιρετική γνώση για να αποφασίσουν αν θα δώσουν αντιβιοτική θεραπεία ή όχι, την σωστή διάρκεια της αντιβιοτικής θεραπείας και την σωστή δόση ενώ οι ειδικευόμενοι γιατροί δηλώνουν έλλειψη αυτοπεποίθησης για την επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού, την σωστή διάρκεια και την σωστή δόση. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ιατρών 82,4% δήλωσε ότι η απόφαση για την αντιβιοτική θεραπεία δεν καθορίζεται από τις προσδοκίες των ασθενών τους. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων 83,4% δήλωσε ότι η γνώση των κατευθυντήριων οδηγιών και η εφαρμογή τους θα συμβάλουν στην μείωση της καταχρηστικής συνταγογράφησης των αντιβιοτικών φαρμάκων. Το 57,8% των ερωτηθέντων ιατρών δήλωσε ότι θα ευχόταν να είχε περισσότερη εκπαίδευση και καλύτερη γνώση για τα αντιβιοτικά φάρμακα. Ισχυρή σχέση p=<0,001) βρέθηκε μεταξύ της χώρας αποφοίτησης και του πανεπιστήμιο αποφοίτησης με την ανάγκη για περισσότερη εκπαίδευση.
Τέλος δήλωσαν σε ποσοστό 94,4% ότι οι ιατροί συνταγογραφούν αντιβιοτικά πιο συχνά από ότι χρειάζεται. Τα αποτελέσματα της ερευνάς μας έδειξαν ισχυρή σχέση (p=<0,001) μεταξύ της χώρας αποφοίτησης και του πανεπιστήμιου αποφοίτησης με τις στάσεις και πεποιθήσεις των ιατρών για την συνταγογράφηση των αντιβιοτικών φαρμάκων.
Το 58,3% των ερωτηθέντων ασθενών δήλωσε ότι έχει πάρει αντιβίωση για ένα κοινό κρυολόγημα (καταρροή βήχας, πονόλαιμος) και το 43,8% δήλωσε ότι τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά κατά του κρυολογήματος και της γρίπης. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων ασθενών σε ποσοστό 91,7% δήλωσε ότι δεν θα σταματούσαν την αντιβιοτική θεραπεία νωρίτερα από τις ημέρες που όρισε ο ιατρός τους, ακόμη και αν ένιωθαν καλύτερα.
Το 67,7% των ερωτηθέντων ασθενών δήλωσαν ότι αν περισσέψουν δισκία από μία αντιβίωση θα τα φυλάξουν στο σπίτι για μελλοντική χρήση.
Ιδιαίτερα για τη χώρα μας, η αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής αποτελεί προτεραιότητα για την δημόσια υγεία και μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Υγειονομικό μας Σύστημα. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα ευρήματα της παρούσας έρευνας προκειμένου να οργανώσουν προγράμματα αγωγής υγείας για την εκπαίδευση των πολιτών για την μικροβιακή αντοχή και την ορθή χρήση των αντιβιοτικών φαρμάκων. Επίσης, οι υπεύθυνοι θα πρέπει να οργανώσουν προγράμματα συνεχούς εκπαίδευσης για τους ιατρούς της ΠΦΥ για την ορθή χορήγηση των αντιβιοτικών φαρμάκων και την μείωση της καταχρηστικής συνταγογράφησης των αντιβιοτικών. Τέλος, η μελλοντική έρευνα οφείλει να ενσωματώσει τα προγράμματα της Ενιαίας Υγείας, καθώς η ανάπτυξη της μικροβιακής αντοχής αποτελεί παγκόσμιο απειλή και αφορά την ιατρική, την κτηνιατρική, την γεωργία/κτηνοτροφία και το περιβάλλον. Η συνεργασία όλων των τομέων αποτελεί σύγχρονη αναγκαιότητα για την ολιστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος.
|
Πρακτικές, στάσεις και πεποιθήσεις ιατρών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Κρήτης, σχετικά με τη χρήση και την αντοχή στα αντιβιοτικά και διερεύνηση γνώσεων-αντιλήψεων των ασθενών τους
