| Περίληψη |
Η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (ΙΦΝΕ) αποτελεί μια χρόνια
φλεγμονώδη πάθηση του γαστρεντερικού σωλήνα. Η συχνότητα των ΙΦΝΕ
παγκοσμίως ποικίλλει και για την ΕΚ είναι 0,5-24,5/100,000 κατοίκους και για την
NC είναι 0,1-16/100,000 κατοίκους. Η συχνότητά τους στον Δυτικό Κόσμο
φαίνεται να είναι διπλάσια σε σύγκριση με την Ασία (ετήσιος επιπολασμός σε
Δυτικές χώρες NC 6.5/100.000, ΕΚ 10.8/100.000 , σε χώρες Ασίας NC
3.1/100.000, ΕΚ 4.1/100.000 κατοίκους). Είναι γνωστό ότι ασθενείς με ΙΦΕΝ
έχουν χαμηλή οστική πυκνότητα (BMD) και παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο
κατάγματος, 40% μεγαλύτερο από τον γενικό πληθυσμό και αυξάνεται με την
ηλικία. Ο παθογενετικός μηχανισμός της οστεοπόρωσης σε ασθενείς με ΙΦΕΝ
είναι πολυπαραγοντικός και μόνο μερικώς κατανοητός. Μερικοί από τους
παράγοντες που επηρεάζουν την ομοιόσταση του ασβεστίου και την οστική
αναδιαμόρφωση είναι η χρόνια φλεγμονή, έλλειψη βιταμίνης D, χρήση
στεροειδών, κάπνισμα, χαμηλός δείκτης μάζας σώματος. Υπάρχουν ενδείξεις ότι
η χαμηλή οστική πυκνότητα δεν είναι σε ευθεία αναλογία με τον κίνδυνο οστικού
κατάγματος, κάτι που αναδεικνύει την ανάγκη να συμπεριλάβουμε περισσότερους
παράγοντες υπόψιν για την εκτίμηση πιθανότητας οστικού κατάγματος. Ο Π.Ο.Υ.
πρόσφατα ανέπτυξε έναν αλγόριθμο εκτίμησης πιθανότητας μείζονος
οστεοπορωτικού κατάγματος βασιζόμενος σε κλινικούς παράγοντες κινδύνου
οστεοπόρωσης με ή χωρίς την μέτρηση οστικής πυκνότητας. Ο αλγόριθμος αυτός
βασίζεται σε μετα-αναλύσεις από πληθυσμιακές μελέτες κοορτής και παρέχει 2
βασικά αποτελέσματα. Πρώτον, την δεκαετή πιθανότητα μείζονος
οστεοπορωτικού κατάγματος (σπονδυλική στήλη, ισχύω, ωμοπλάτη) και
δεύτερον, την δεκαετή πιθανότητα κατάγματος ισχίου μόνο βάση μετρούμενης
οστικής πυκνότητας.
Έχει επίσης διατυπωθεί η υπόθεση ότι η συσχέτιση χαμηλού BMI και
οστεοπορωτικών καταγμάτων θα μπορούσε να αποδοθεί στις δράσεις
ορμονοδραστικών μορίων που παράγονται από τον λιπώδη ιστό και λέγονται
λιποκυτταροκίνες. Πειραματικά δεδομένα δείχνουν ότι οι λιποκυτταροκίνες
chemerin, visfatin και vaspin επιδρούν στην οστική πυκνότητα με διαφορετικούς
μηχανισμούς. Συγκεκριμένα, αναστολή της chemerin ή του υποδοχέα CMKLR1
είχε σαν αποτέλεσμα επαγόμενη οστεοβλαστογένεση σε επίμυες κάτι που
καταδεικνύει την αρνητική δράση της στην οστική πυκνότητα. Η Visfatin φαίνεται
να διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των οστεοβλαστών με δοσοεξαρτώμενο τρόπο
και να σταματά την διαφοροποίηση των οστεοκλαστών, καταστέλλοντας τον
παράγοντα RANK, NFATc1 και την έκφραση cathepsin K. Η vaspin φαίνεται να
παρουσιάζει βάσει πρόσφατων δεδομένων μια διπλή δράση αναστέλλοντας την
RANKL επαγόμενη οστεοκλαστογένεση και επάγοντας την οστεοβλαστογένεση
αναστέλλοντας την απόπτωση αυτών. Σκοπός της διδακτορικής διατριβής ήταν:
- Η καταγραφή των επιδημιολογικών, κλινικών και εργαστηριακών δεδομένων,
σχετικά με την οστεοπόρωση σε ασθενείς με ΙΦΕΝ, που παρακολουθούνται στη
Γαστρεντερολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου.
- Η εκτίμηση κινδύνου μείζονος οστεοπορωτικού κατάγματος σε ασθενείς με
ΙΦΝΕ με την βοήθεια του FRAX score και σύγκριση ανάμεσα σε ασθενείς με νόσο
Crohn και ελκώδους κολίτιδας καθώς και σύγκριση του FRAX αλγορίθμου με
/χωρίς την μέτρηση οστικής πυκνότητας.
- Η εκτίμηση επίδρασης των λιποκυτταροκινών Chemerin, Visfatin, Vaspin στην
οστική πυκνότητα σε κρητικούς ασθενείς με ΙΦΝΕ.
Μειωμένη οστική πυκνότητα βρέθηκε στο 61% των ασθενών με ΙΦΝΕ, εκ
των οποίων 40% εμφάνισαν οστεοπενία και 21% εμφάνισαν οστεοπόρωση. Οι
οστεοπορωτικοί ασθενείς είχαν σημαντικά μειωμένο λιπώδη ιστό σε σύγκριση με
ασθενείς με φυσιολογική οστική πυκνότητα (OR 0.89, p=0.01). Η μέση δεκαετή
πιθανότητα ενός μείζονος οστεοπορωτικού κατάγματος υπολογίστηκε στο 7.1%
βασιζόμενο μόνο στα κλινικά δεδομένα , ενώ λαμβάνοντας υπόψιν κλινικά
δεδομένα και οστική πυκνότητα υπολογίστηκε 6.2%, καταδεικνύοντας μια
υπερεκτίμηση στατιστικώς σημαντική (p=0.001). Οι ασθενείς με νόσο του Crohn
εμφάνισαν μεγαλύτερη πιθανότητα μείζονος οστεοπορωτικού κατάγματος και
κατάγματος ισχίου σε σύγκριση με τους ασθενείς με ΕΚ (p=0.005, p=0.04
αντίστοιχα).
Σχετικά με τις αντιποκίνες βρήκαμε ότι η chemerin ορού ήταν σημαντικά
υψηλότερη σε ασθενείς με ΙΦΝΕ σε σύγκριση με ΥΜ (p<0.0001), ενώ η visfatin
ορού ήταν σημαντικά υψηλότερη σε ασθενείς με νόσο Crohn σε σύγκριση με
ασθενείς με ΕΚ (p=0.039). Στην πολυπαραγοντική ανάλυση καταγράφηκε μια
σημαντική ανεξάρτητη συσχέτιση της οστεοπόρωσης με τα επίπεδα ορού visfatin
και chemerin καθώς και με την ηλικία αλλά όχι με τον δείκτη μάζας σώματος ή την
σωματική κατανομή βάρους (body mass composition).
Τα αποτελέσματα της παρούσας διατριβής δείχνουν την επίδραση των
λιποκυτταροκινών στην οστική πυκνότητα των ασθενών με ΙΦΕΝ, όπως και την
σημαντικότητα της πρόβλεψης μείζονος οστεοπορωτικού κατάγματος με την
χρήση του FRAX αλγορίθμου ώστε να υπάρξει ανάλογη αντιμετώπιση και
παρακολούθηση σε ασθενείς με ΙΦΕΝ. Μέσα από όλη αυτήν την ανάλυση
αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος του λιπώδους ιστού στην διαμόρφωση του
οστεοπορωτικού status των ασθενών με ΙΦΕΝ, προσφέροντας το επιστημονικό
πεδίο για περαιτέρω μελέτες.
|
Επιδημιολογικά χαρακτηριστικά ,παράγοντες κινδύνου και παθογενετικοί μηχανισμοί ανάπτυξης οστεοπόρωσης και καταγμάτων σε Κρητικούς ασθενείς με ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις εντερικές νόσους
