| Περίληψη |
Η Εξωνοσοκομειακή Καρδιακή Ανακοπή αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες θανάτου,
με ποσοστό επιβίωσης στην Ελλάδα < 5%1. Σε περίπτωση Εξωνοσοκομειακής Καρδιακής
Ανακοπής, η έγκαιρη έναρξη Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) και η χρήση
Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή (ΑΕΑ) από τους παρευρισκόμενους (bystanders) εντός των
πρώτων 3-5 λεπτών από το συμβάν αυξάνει σημαντικά της πιθανότητες επιβίωσης του
θύματος2,3. Για να αυξηθεί το ποσοστό των περιστατικών στα οποία εφαρμόζεται ΚΑΡΠΑ από
τους παρευρισκόμενους, θα πρέπει να εκπαιδευτεί στην ΚΑΡΠΑ ένα σημαντικό κομμάτι του
πληθυσμού, που υπολογίζεται σε >25%4. Ως αποτελεσματικότερη μέθοδος για την επίτευξη
αυτού του στόχου θεωρείται η εισαγωγή της εκπαίδευσης στην ΚΑΡΠΑ στο εκπαιδευτικό
πρόγραμμα των σχολείων, και συγκεκριμένα η εκπαίδευση και η ετήσια επανεκπαίδευση όλων
των μαθητών από την ηλικία των 12 ετών για 2 ώρες.
Το βασικότερο εμπόδιο στη διάδοση τέτοιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τη
βιωσιμότητα τους σε βάθος χρόνου, αποτελεί η περιορισμένη διαθεσιμότητα ικανού αριθμού
εκπαιδευτών. Στην παρούσα μελέτη σχεδιάσαμε ένα πρόγραμμα εκμάθησης ΚΑΡΠΑ για
μαθητές γυμνασίου από ισάξιους – peers μαθητές, χρησιμοποιώντας τις βασικές αρχές
διδασκαλίας ΚΑΡΠΑ που έχουν περιγραφεί στη βιβλιογραφία και έχουν υιοθετηθεί στα επίσημα
σεμινάρια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόνησης. Στόχος της μελέτης ήταν η αξιολόγηση
της αποτελεσματικότητας 3 διαφορετικών ομάδων δυνητικών εκπαιδευτών - των υγειονομικών,
των καθηγητών γυμνασίου και των ισάξιων/ μαθητών εκπαιδευτών (peer) - στην διδασκαλία της
ΚΑΡΠΑ σε μαθητές γυμνασίου και η επίδραση της μεθόδου διδασκαλίας στο επίπεδο αυτό-
αποτελεσματικότητας (self-efficacy) των μαθητών.
Στη μελέτη συμμετείχαν μαθητές από 3 σχολεία, 2 αστικής και 1 ημιαστικής περιοχής
του Νομού Ηρακλείου για 3 σχολικά έτη (2017-2018, 2018-2019 και 2019-2020). Αρχικά
εκπαιδεύτηκαν οι μαθητές της Α’ Γυμνασίου του κάθε σχολείου καθώς και οι καθηγητές των
σχολείων από έμπειρους υγειονομικούς – εκπαιδευτές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Αναζωογόνησης (ERC). Στη συνέχεια, όσοι μαθητές και καθηγητές το επιθυμούσαν, έλαβαν
μέρος στο σεμινάριο Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών. Στην επόμενη φάση της μελέτης, οι μαθητές
των υπολοίπων τάξεων τυχαιοποιήθηκαν σε τρεις ομάδες ώστε να εκπαιδευτούν στην ΚΑΡΠΑ είτε από υγειονομικούς είτε από καθηγητές είτε από μαθητές – ισάξιους εκπαιδευτές. Συνολικά
εκπαιδεύτηκαν 408 μαθητές (199 κορίτσια), 164 από υγειονομικούς, 182 από μαθητές-
εκπαιδευτές και 62 από καθηγητές-εκπαιδευτές. Οι μαθητές κλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα
φυλλάδιο αυτό-αποτελεσματικότητας πριν την εκπαίδευση και αμέσως μετά, ενώ μετά το τέλος
της εκπαίδευσης τους ζητήθηκε να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο θεωρητικών γνώσεων
και αξιολογήθηκαν από έμπειρους εκπαιδευτές στις δεξιότητες της ΚΑΡΠΑ. Επιπλέον, η
ποιότητα των θωρακικών συμπιέσεων αξιολογήθηκε με την χρήση της εφαρμογής QCPR
(Laerdal®). Μετά από 6 μήνες οι μαθητές επαναξιολογήθηκαν με τον ίδιο τρόπο. Στην
επαναξιολόγηση συμμετείχαν 255 μαθητές (125 κορίτσια), δηλαδή το 62,5% των μαθητών που
είχαν εκπαιδευτεί αρχικά.
Παρατηρήσαμε ότι δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στη θεωρητική γνώση
και στο επίπεδο αυτό-αποτελεσματικότητας ανάμεσα στις 3 ομάδες μαθητών, ούτε άμεσα μετά
την εκπαίδευση ούτε μετά το πέρας του εξαμήνου. Όσον αφορά στις πρακτικές δεξιότητες της
ΚΑΡΠΑ, παρατηρήσαμε ότι στατιστικά σημαντικά λιγότεροι μαθητές που εκπαιδεύτηκαν από
συμμαθητές τους πραγματοποιούσαν απινίδωση με ασφάλεια αμέσως μετά την εκπαίδευσή
τους (p=.000), ωστόσο η διαφορά αυτή δεν παρατηρήθηκε στην επαναξιολόγηση του 6μηνου.
Με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι μαθητές –
ισάξιοι εκπαιδευτές μπορούν να διδάξουν ΚΑΡΠΑ στους συμμαθητές τους εξίσου
αποτελεσματικά με τους καθηγητές και τους έμπειρους υγειονομικούς εκπαιδευτές. Με τον
τρόπο αυτό, εμπλέκοντας τους ίδιους τους μαθητές στη διδασκαλία της ΚΑΡΠΑ των
συμμαθητών τους, μπορούν να δημιουργηθούν εκπαιδευτικοί πυρήνες ανά σχολείο,
υποστηρίζοντας την οριζόντια εξάπλωση αποτελεσματικών και βιώσιμων προγραμμάτων
διδασκαλίας ΚΑΡΠΑ που θα καλύψουν τη μεγάλη πλειοψηφία των σχολείων της χώρας.
|
Επίδραση του υπόβαθρου των εκπαιδευτών στην εκμάθηση της καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης και την αυτο-αποτελεσματικότητα (self-efficacy) σε μαθητές γυμνασίου
