| Περίληψη |
Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερες κλινικές και εργαστηριακές ενδείξεις οδηγούν σταδιακά προς τη διαλεύκανση της παθοφυσιολογίας και θεραπείας σοβαρών, συχνά αθεράπευτων, παθήσεων του αμφιβληστροειδή όπως είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το γλαύκωμα και η γεροντική εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Βασική αιτία των περισσότερων αμφιβληστροειδοπαθειών έχει αποδειχθεί ότι είναι η ισχαιμία.
Η ισχαιμία είναι γνωστό ότι μπορεί να καταλήξει σε νεοαγγείωση ή κυτταρικό θάνατο με κύριους παίκτες στη δεύτερη περίπτωση το βασικό διεγερτικό νευροδιαβιβαστή του αμφιβληστροειδή, γλουταμινικό οξύ, τα ενδοκυττάρια ιόντα ασβεστίου και το μονοξείδιο του αζώτου (ΝΟ, Osborne και συν., 2004). Το νευροπεπτίδιο σωματοστατίνη αποτελεί πιθανό θεραπευτικό στόχο λόγω της γνωστής ανασταλτικής δράσης του σε διαύλους ιόντων ασβεστίου (Reisine, 1990, Tallent και συν., 1996).
Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν η δημιουργία ενός in vivo μοντέλου αμφιβληστροειδοπαθειών με πρόκληση διεγερτοτοξικότητας μέσω ενδοφθάλμιας χορήγησης του διεγερτικού αγωνιστή AMPA και η μελέτη των προστατευτικών δράσεων της σωματοστατίνης στο μοντέλο αυτό.
Η ενδοϋαλοειδική χορήγηση του AMPA στα 42nmol ανά οφθαλμό του αρουραίου έδειξε ότι μπορεί μέσα σε τουλάχιστον 24 ώρες να οδηγήσει σε βλάβες κυττάρων του αμφιβληστροειδή, όπως αμακρινικά χολινεργικά κύτταρα, αμακρινικά κύτταρα που εκφράζουν τη συνθάση του ΝΟ και οριζόντια κύτταρα. Παρατηρήθηκε, επιπλέον, αυξημένη απόπτωση γενικά στον ιστό σε αυτές τις συνθήκες. Το διεγερτικό οξύ AMPA δεν παρουσίασε σημαντική δράση στο σωματοστατινεργικό σύστημα. Τα επίπεδα έκφρασης της σωματοστατίνης και των υποδοχέων sst2 και ssts δεν είχαν καμία σημαντική διαφορά στις ομάδες του μάρτυρα και του διεγερτικού αμινοξέος.
Η σωματοστατίνη και κυρίως τα εκλεκτικά ανάλογα για τους sst2 και sst5 υποδοχείς της προστάτευσαν τον ιστό από τη διεγερτοτοξικότητα όταν συγχορηγήθηκαν ενδοβολβικά με το AMPA. Την καλύτερη προστασία πρόσφεραν συγκεκριμένα τα sst2 ανάλογα, καθώς ανοσοϊστοχημικές μελέτες έδειξαν ότι η εικόνα των διαφόρων νευρώνων που βλάπτονται από τη δράση του AMPA επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα. Σε συμφωνία είναι και τα αποτελέσματα από μελέτες TUNEL που έδειξαν ότι η απόπτωση περιορίζεται ή εξαλείφεται παρουσία του σωματοστατινεργικού αναλόγου. Επίσης, θετικά ήταν τα αποτελέσματα των πειραμάτων που έγιναν στα πλαίσια μελέτης της νευροπροστασίας μετά την πρόκληση τοξικότητας με ένεση του AMPA, με το sst2 εκλεκτικό ανάλογο να εξακολουθεί έστω μερικώς να προστατεύει τους χολινεργικούς νευρώνες του ιστού.
Προκειμένου να μελετηθεί ο μηχανισμός μέσω του οποίου η σωματοστατίνη προστατεύει τον αμφιβληστροειδή από τη διεγερτοτοξικότητα, μελετήθηκε η εμπλοκή του ενδοκυτταρικού σηματοδοτικού μονοπατιού NO/cGMP. Αναστολή της συνθάσης του ΝΟ και διαλυτής γουανυλικής κυκλάσης, ένζυμα που καταλύουν τη σύνθεση του ΝΟ και του cGMP, αντίστοιχα, ανέστρεψε τις προστατευτικές δράσεις των sst2 εκλεκτικών αναλόγων.
Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης υποστηρίζουν ότι τα σωματοστατινεργικά ανάλογα ενδοφθάλμια χορηγούμενα, για πρώτη φορά, παρέχουν νευροπροστασία αποτρέποντας το θάνατο νευρώνων του αμφιβληστροειδή υπό διεγερτοτοξικές συνθήκες. Επιπλέον, ενισχύουν τη θεωρία σχετικά με την εμπλοκή του σηματοδοτικού μονοπατιού NO/cGMP στον προστατευτικό ρόλο της σωματοστατίνης.
Η μελέτη αυτή ενθαρρύνει ακόμα περισσότερο τη θεραπευτική εφαρμογή της σωματοστατίνης είτε μόνης της είτε σε συνδυασμό με τις ήδη ευρέως χρησιμοποιούμενες φαρμακευτικές αγωγές ή μικροεπεμβάσεις που συνήθως στοχεύουν μόνο στον περιορισμό της νεοαγγείωσης και πολλές φορές προσφέρουν προσωρινά θετικά αποτελέσματα. Περαιτέρω μελέτες είναι απαραίτητες για μια εκτενέστερη εξέταση της νευροπροστατευτικής δράσης των σωματοστατινεργικών αναλόγων όταν χορηγούνται μετά την πρόκληση της βλάβης στον ιστό. Επίσης, αναγκαία είναι η εξέταση των φαρμακοκινητικών ιδιοτήτων των αναλόγων σε συνδυασμό με τους διαφορετικούς τρόπους χορήγησης, με σκοπό τον καθορισμό της βέλτιστης αποτελεσματικότητάς τους.
|
In vivo μελέτη της νευροπροστατευτικής δράσης της σωματοστατίνης στην αμφιβληστροειδική διεγερτοτοξικότητα
