| Περίληψη |
Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι μια ιδιαίτερα σημαντική έννοια, καθώς
συνοψίζει κατά τη γνώμη μου τις περισσότερες παραμέτρους, που συνθέτουν τον
κοινωνικό ιστό μιας κοινωνίας. Αλλά και η υγεία, όμως, ιδιαίτερα με το κοινωνικό
μοντέλο προσδιορισμού της, είναι μια εξίσου πολυσύνθετη έννοια. Η πιθανή
συσχέτιση των δύο εννοιών και η περαιτέρω ανάπτυξή τους αποτέλεσε το έναυσμα
της παρούσας διατριβής.
Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση της επίδρασης του
ατομικού κοινωνικού κεφαλαίου στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού και του
καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Επιμέρους στόχοι είναι η μελέτη των αναγκών
υγείας των γυναικών, η μέτρηση της αυτο-αναφερόμενης γυναικολογικής υγείας, σε
σχέση με την εκπαίδευση του ερευνητή και η οικολογία της αυτo-αναφερόμενης
υγείας.
Κοινωνικό Κεφάλαιο και Πρόληψη του Καρκίνου του Μαστού και του
Τραχήλου της Μήτρας
Ο καρκίνος του μαστού και του τραχήλου της μήτρας συγκαταλέγεται
ανάμεσα στις κυριότερες αιτίες θανάτου για τις γυναίκες. Οι λόγοι που ωθούν τις
γυναίκες να ακολουθούν τις εξετάσεις πρόληψης δεν σχετίζονται μόνο με ατομικά ή
ιατρικά χαρακτηριστικά, αλλά και με το ευρύτερο κοινωνικό και πολιτισμικό
περιβάλλον που ζουν. Η παρούσα μελέτη εξετάζει ποσοτικά το κοινωνικό κεφάλαιο
σε ατομικό επίπεδο, -συνολικό και επιμέρους- σε σχέση με την επίδραση που έχει στη
γνώση αλλά και στη διενέργεια των εξετάσεων πρόληψης του καρκίνου του μαστού
και του τραχήλου της μήτρας. Συνολικά, μελετήθηκαν, μέσα από προσωπικές
συνεντεύξεις, 125 γυναίκες ηλικίας 35- 75 ετών, από ένα πληθυσμό 592 γυναικών,
σύμφωνα με τις εγγραφές στους τελευταίους εκλογικούς καταλόγους, κατά τα έτη
2007- 2008, στον πρώην δήμο Γοργολαΐνη.
Στην ανάλυση των αποτελεσμάτων, διαπιστώθηκε ότι η γνώση των οδηγιών
πρόληψης του καρκίνου του μαστού και του τραχήλου της μήτρας μειώνεται με την
ηλικία (OR: 0,41, 95%CI: O,18–0,95) και αυξάνεται ανά μονάδα αύξησης
(βαθμολογία) του κοινωνικού κεφαλαίου (OR 1,08, 95%CI: 1,00-1,17). Οι ίδιοι
παράγοντες επηρεάζουν θετικά τη διενέργεια του test PAP και της μαστογραφίας
(ηλικία: OR: 0,54, 95%CI: 0,36-0,81; κοινωνικό κεφάλαιο: OR: 1,08, 95%CI 1,02-
1,15).
Σύμφωνα με την έρευνά μας, η γνώση και η διενέργεια των προληπτικών
γυναικολογικών εξετάσεων σχετίζεται θετικά με τις υψηλές τιμές του συνολικού
κοινωνικού κεφαλαίου καθώς και των συνιστωσών του όπως η ανταποδοτικότητα, η
συμμετοχή, η ασφάλεια και η οικογενειακή και κοινωνική υποστήριξη.
Αυτο-αναφορά της Πρόληψης του Γυναικείου Καρκίνου, σε Σχέση με την
Επαγγελματική Ταυτότητα του Ερευνητή:
Η αυτο-αναφερόμενη υγεία είναι ένας εύκολος τρόπος, για να διαπιστωθεί η
συνέπεια απέναντι στις εξετάσεις πρόληψης του καρκίνου του μαστού και του
τραχήλου της μήτρας . Εντούτοις, η αξιοπιστία της μεθόδου είναι σε αμφισβήτηση. Ο
τρόπος που οι γυναίκες απαντούν σε ερωτήσεις για θέματα πρόληψης επηρεάζεται
από κοινωνικούς, δημογραφικούς, γνωστικούς και πολιτισμικούς παράγοντες.
Παράλληλα, και η επαγγελματική ταυτότητα του ερευνητή είναι σημαντική.
Η παρούσα εργασία μελετά το βαθμό συμφωνίας των απαντήσεων, σχετικά
με την αυτο-αναφερόμενη γυναικολογική υγεία (χρήση των εξετάσεων πρόληψης του
γυναικείου καρκίνου), σε δύο έρευνες που διεξήχθησαν την ίδια χρονική περίοδο
(2006- 2007), από δύο διαφορετικούς ερευνητές (κοινωνική λειτουργό και γενική
γιατρό). Συνολικά, μελετήθηκε ένα κοινό δείγμα, 114 γυναικών, ηλικίας 35- 75 ετών.
Με τη χρήση του συντελεστή Kappa διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μικρή
συμφωνία (Kappa= 0,189, p&λτ0,001), μεταξύ των γυναικών, στη γενική ερώτηση για
το αν έχουν κάνει γυναικολογικές εξετάσεις. Στις επιμέρους ερωτήσεις, για το αν
έχουν κάνει μαστογραφίες και test pap, ο βαθμός συμφωνίας των απαντήσεων ήταν
υψηλότερος αλλά και πάλι χαμηλός (Kappa= 0,386 και 0,235). Αντίστοιχα οι
γυναίκες παρουσίασαν υψηλότερα ποσοστά δήλωσης στο ζήτημα της διενέργειας
μαστογραφίας (64,4%) στη γενική γιατρό, ενώ όταν ο ερευνητής ήταν κοινωνική
λειτουργός δήλωναν χαμηλότερα ποσοστά (35,6%). Το ίδιο ισχύει και για τη γενική
γιατρό στη δήλωση για τη διενέργεια του test pap. Το ποσοστό, όταν ήταν στ γιατρό
ήταν 52,6%, ενώ στην κοινωνική λειτουργό ήταν 47,3%.
Δεν υπάρχει διαφορά στα δημογραφικά χαρακτηριστικά των γυναικών που
έδωσαν κοινές απαντήσεις και στις δύο έρευνες, σε σχέση με εκείνες που έδωσαν
διαφορετικές απαντήσεις (ηλικία p=0,255, οικογενειακή κατάσταση p=0,522, αριθμός
παιδιών p=0,436). Το ίδιο ισχύει και για παραμέτρους, όπως η εκπαίδευση (p=0,140),
το εισόδημα (p=0,806) και η εργασιακή κατάσταση (p=0,759).
Συμπερασματικά, καταλήγουμε ότι ο ρόλος του ερευνητή είναι κομβικός στην
μέτρηση της αυτο-αναφερόμενης γυναικολογικής υγείας. Η σχέση ενσυναίσθησης
που αναπτύσσει με τις γυναίκες βελτιώνει τη μεταξύ τους επικοινωνία και καλλιεργεί
ένα κλίμα εμπιστοσύνης, ενθαρρύνοντάς τες να δώσουν απαντήσεις αντικειμενικές
και όχι εκείνες που στοχεύουν να κερδίσουν την εύνοιά του. Η διαφορετική
επιστημονική προσέγγιση και επαγγελματική εκπαίδευση των ερευνητών, της
γενικού γιατρού και της κοινωνικής λειτουργού, δημιουργούν διαφοροποίηση στις
απαντήσεις που δίνονται για θέματα διενέργειας των εξετάσεων πρόληψης του
γυναικείου καρκίνου.
Οικολογία της Αυτο-αναφερόμενης Υγείας
Ο προσδιορισμός της αυτο-αναφερόμενης υγείας επηρεάζεται από ατομικές,
κοινωνικό-οικονομικές, δημογραφικές και πολιτισμικές παραμέτρους. Η εγκυρότητά
της εξαρτάται από τον τρόπο που οι άνθρωποι αξιολογούν και ερμηνεύουν την
κατάσταση της υγείας τους.
Η παρούσα μελέτη εξετάζει την οικολογία της αυτο-αναφερόμενης υγείας, σε
σχέση με το κοινωνικό κεφάλαιο και τις συνιστώσες του καθώς και τη γνώση και τη
συμμόρφωση στις ιατρικές οδηγίες για τις εξετάσεις πρόληψης του γυναικείου
καρκίνου. Εξετάζει ένα κοινό δείγμα 114 γυναικών, από δύο συγχρονικές έρευνες,
που έγιναν στον πρώην ορεινό δήμο Γοργολαΐνη , τη χρονική περίοδο από 2007 έως
2008.
Διαπιστώθηκε ότι η καλή υποκειμενική υγεία σχετίζεται θετικά με το
συνολικό κοινωνικό κεφάλαιο (OR: 1,05, 95%CI: 1,00-1,11) και την αξία ζωής (OR:
1,12 95%CI: 1,02-1,23), τα συναισθήματα ασφάλειας (OR: 1,63, 95%CI: 1,08-2,47)
και τις φιλικές οικογενειακές σχέσεις. (OR: 1,72, 95%CI: 1,14-2,61). Το ίδιο ακριβώς
ισχύει και με την κακή υποκειμενική υγεία . Επίσης, οι γυναίκες που ακολουθούν τις
εξετάσεις πρόληψης του γυναικείου καρκίνου έχουν περισσότερες πιθανότητες
καλής αυτο-αναφερόμενης υγείας.
Η οικολογία της αυτο-αναφερόμενης υγείας, σύμφωνα με την παρούσα
μελέτη, είναι δομημένη κοινωνικά, μέσω του κοινωνικού κεφαλαίου, το οποίο
μπορεί να επηρεάσει συμπεριφορές υγείας, όπως την πρόληψη του καρκίνου του
μαστού και του τραχήλου της μήτρας, και να βελτιώσει, έτσι, την αίσθηση της
υποκειμενικής υγείας των γυναικών.
Εκτίμηση των αναγκών Υγείας των Γυναικών:
Το γεωγραφικό πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον που ζουν οι γυναίκες
επηρεάζει την υγεία τους. Η υγεία τους και συνεπώς η εκτίμηση των αναγκών υγείας
τους είναι ένα πολυπαραγοντικό θέμα, το οποίο περιλαμβάνει τόσο εξωτερικούς
υποστηρικτές της υγείας (σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, εκπαίδευση, εισόδημα,
εργασία, φύλο) όσο και εσωτερικούς προσδιοριστές της (μηχανισμοί αντιμετώπισης
του άγχους ).
Η παρούσα μελέτη έγινε, με την μέθοδο της ποιοτικής έρευνας, από τον
Ιανουάριο έως τον Μάρτιο 2007 και χρησιμοποιήθηκε η τεχνική των ημιδομημένων
συνεντεύξεων. Συνολικά επιλέχθηκαν δεκατέσσερα άτομα για συνέντευξη από ένα
ευρύ φάσμα, 30 ατόμων , αρμοδίων για γυναικεία θέματα (υπάλληλοι σε κοινωνικές
υπηρεσίες, σε υπηρεσίες υγείας, διοικητικοί και πολιτικοί προϊστάμενοι).Η ανάλυση
των αποτελεσμάτων έγινε με την μέθοδο της ανάλυσης πλαισίου «Framework
analysis».
Τα κυριότερα συμπεράσματα της παρούσας έρευνας συνοψίζονται στα εξής:
Το υπάρχον Ελληνικό σύστημα πρόνοιας επηρεάζει την υγεία των γυναικών. Δεν
παρέχει διευκολύνσεις σε σχέση με το ρόλο των γυναικών στην κοινωνία και την
οικογένεια και έτσι τις ωθεί να αναλάβουν τον παραδοσιακό ρόλο του φροντιστή.
Παράλληλα, το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον που ζουν οι γυναίκες συνεχίζει
να τους βάζει εμπόδια μέσα από τις υπάρχουσες κοινωνικές νόρμες για τον ρόλο
τους. Έτσι δεν έχουν τις προϋποθέσεις για την πλήρη σωματική και ψυχική ευεξία
τους, σύμφωνα με το κοινωνικό μοντέλο της υγείας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, οι γυναίκες δε
μπορούν να ικανοποιήσουν πλήρως τις ανάγκες υγείας τους. Οι υπάρχουσες
υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας δεν επαρκούν. Η μελέτη μας κάνει προτάσεις για
αναμόρφωση της τοπικής κοινωνικής πολιτικής για τις γυναίκες.
|
Συσχέτιση του κοινωνικού κεφαλαίου και της γυναικείας υγείας, σε ένα αγροτικό δήμο της Κρήτης
