| Περίληψη |
Η αξιολόγηση της οπτικής οξύτητας αποτελεί την πιο συνηθισμένη και απλή μέθοδο εκτίμησης της χωρικής διακριτικής ικανότητας. Για αυτό το λόγο χρησιμοποιούνται ειδικά διαμορφωμένοι πίνακες. O κυριότερος λόγος μείωσης της οπτικής οξύτητας είναι η ύπαρξη διαθλαστικών σφαλμάτων. Η παρούσα εργασία αποτελείται από δυο μέρη. Σκοπός του πρώτου είναι να συγκριθούν οι τιμές της οπτικής οξύτητας που προκύπτουν από τους τροποποιημένους πίνακες του πανεπιστημίου Κρήτης [περιέχουν γράμματα αναγνωρίσιμα από όλους τους Ευρωπαίους πολίτες] και τους πρότυπους ETDRS πίνακες σε σλαβόφωνους πληθυσμούς και να γίνει ένας έλεγχος της αξιοπιστίας του νέου πίνακα. Το δεύτερο μέρος της εργασίας έχει σκοπό την αξιολόγηση της οπτικής οξύτητας και των ποσοστών των διαθλαστικών σφαλμάτων σε παιδιά πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε Ελλάδα και Βουλγαρία.
Για τη σύγκριση των δυο πινάκων χρησιμοποιήθηκαν οι μετρήσεις από 310 μαθητές σχολείου της πόλης Stara Zagora της Βουλγαρίας, με μέσο όρο ηλικίας 12,5 (SD:1.4) έτη. Για τον κάθε οφθαλμό έχουμε δυο μετρήσεις, μια με τον πρότυπο πίνακα και μια με τον τροποποιημένο. Για τον έλεγχο της αξιοπιστίας του τροποποιημένου πίνακα του πανεπιστημίου Κρήτης χρησιμοποιήθηκαν οι μετρήσεις από 213 μαθητές σχολείου του Ηρακλείου Κρήτης, με μέσο όρο ηλικίας 11,8(SD:1.5) έτη. Για τον κάθε οφθαλμό έχουμε δυο διαφορετικές μετρήσεις με τον τροποποιημένο πίνακα. Για να αξιολογηθεί αν υπάρχει διαφορά μεταξύ των δυο πινάκων χρησιμοποιήθηκε η στατιστική ανάλυση Bland-Altman σύγκρισης μετρήσεων. Ο συντελεστής ICC (intra class correlation coefficient) επιλέχθηκε σαν το καλύτερο τεστ ελέγχου-επανελέγχου της αξιοπιστίας (test- retest reliability) του πίνακα του πανεπιστημίου Κρήτης. Έγινε όμως και η στατιστική ανάλυση Bland-Altman για να αξιολογηθεί αν υπάρχει διαφορά μεταξύ των δυο μετρήσεων.
Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι ο πίνακας του πανεπιστημίου Κρήτης δίνει καλύτερα αποτελέσματα (η διαφορά στη μέση οπτική οξύτητα είναι περίπου 0,02 logMAR δηλαδή 1 γράμμα) οπτικής οξύτητας σε σύγκριση με τον πρότυπο. Από την ανάλυση Bland-Altman προκύπτει ότι το 96,1% των τιμών για τον δεξιό οφθαλμό και το 96,8% για αριστερό είναι εντός των ορίων συμφωνίας.
Ο συντελεστής ICC για τον δεξιό οφθαλμό ισούται με 0,984 (95% CI: μεταξύ 0,968 και 0,975) και για τον αριστερό ο ICC ισούται με 0,980 (95% CI: μεταξύ 0,950 και 0,970). Επειδή οι τιμές αυτές είναι πολύ κοντά στο 1 σημαίνει ότι οι τιμές της οπτικής οξύτητας που προκύπτουν από τον τροποποιημένο πίνακα δεν διαφέρουν. Επιπλέον από τη στατιστική ανάλυση Bland-Altman προκύπτει ότι τόσο για τον δεξιό όσο και για τον αριστερό οφθαλμό πάνω από το 95% των τιμών είναι εντός των ορίων συμφωνίας.
Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στο ότι οι τιμές της οπτικής οξύτητας που δίνουν οι πρότυποι και οι διαμορφωμένοι πίνακες σε σλαβόφωνους πληθυσμούς δεν διαφέρουν στατιστικά και ότι τα αποτελέσματα των τροποποιημένων πινάκων είναι έγκυρα. Έτσι οι ειδικά διαμορφωμένοι πίνακες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση της οπτικής οξύτητας στον ευρωπαϊκό πληθυσμό, αφού χρησιμοποιούνται γράμματα αναγνωρίσιμα από όλους τους ευρωπαίους πολίτες.
Στο δεύτερο μέρος της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από 926 μαθητές σχολείων στην Ελλάδας (Ηράκλειο) και στη Βουλγαρία (Stara Zagora), με μέσο όρο ηλικίας 12.7(SD:1.5) έτη (εύρος ηλικίας 10-15 έτη). Από αυτούς 616 προέρχονται από την Ελλάδα (μέσος όρος ηλικίας 12.7±1.5) και 310 από την Βουλγαρία (μέσος όρος ηλικίας 12.5±1.4). Οι μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι 464 (μέσος όρος ηλικίας 11.4±0.8) και οι μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι 462 (μέσος όρος ηλικίας 13.9±0.8). Η οπτική οξύτητα αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας τους πίνακες του πανεπιστημίου Κρήτης (οι εξεταζόμενοι έλαβαν μέρος με τη συνήθη διαθλαστική τους διόρθωση). Το διαθλαστικό σφάλμα μετρήθηκε με το αυτόματο κέρατο- διαθλασίμετρο PotecRK, Essilor). Για να θεωρηθεί κάποιος μύωπας θα έπρεπε να ικανοποιείται κάποιο από τα ακόλουθα κριτήρια: α) να είναι χρήστης γυαλιών, β) όσοι έχουν βοηθητικά γυαλιά να έχουν και δεκαδική οπτική οξύτητα μικρότερη από 0.80 (σε έναν τουλάχιστον οφθαλμό), γ) όσοι δεν είναι χρήστες γυαλιών να έχουν οπτική οξύτητα μικρότερη από 0.80 και ταυτόχρονα τιμή σφαιρώματος μεγαλύτερη ή ίση από 0.75 (σε έναν τουλάχιστον οφθαλμό). Για την τιμή της οπτικής οξύτητας χρησιμοποιήθηκε η μέση τιμή που προέκυψε από τις από τις μετρήσεις με τα πρότυπα και τα τροποποιημένα οπτότυπα.
Τέλος για να θεωρηθεί κάποιος ότι έχει αστιγματισμό θα έπρεπε σε τουλάχιστον ένα οφθαλμό η τιμή του κυλίνδρου από το αυτόματο κερατοδιαθλασίμετρο να είναι μεγαλύτερη ή ίση από 0.75.
Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προέκυψε ότι υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό μαθητών που συμμετέχει στις σχολικές δραστηριότητες με μειωμένη οπτική οξύτητα. Το 31.7% των Ελλήνων μαθητών και το 21.9% των Βούλγαρων έχει οπτική οξύτητα <0,80 σε έναν τουλάχιστον οφθαλμό (minimal impairment, World Health Organization,WHO) (στατιστικά σημαντική διαφορά). Εξετάζοντας πόσοι από τους εξεταζόμενους που έχουν οπτική οξύτητα <0.80 χρησιμοποιούν γυαλιά βρέθηκε ότι το 46.7% των Ελλήνων μαθητών και το 76.5% των Βούλγαρων έχει οπτική οξύτητα <0.80 αλλά δεν χρησιμοποιεί γυαλιά (στατιστικά σημαντική διαφορά).
Αν θεωρήσουμε ως κριτήριο μειωμένης όρασης τιμή οπτικής οξύτητας μικρότερη από 0.50 στον ένα τουλάχιστον οφθαλμό (mild impairment, WHO) τότε το 11.4% των Ελλήνων και το 4.8% των Βούλγαρων έχει οπτική οξύτητα <0.50 (στατιστικά σημαντική διαφορά). Εξετάζοντας πόσοι από τους εξεταζόμενους που έχουν οπτική οξύτητα <0.50 χρησιμοποιούν γυαλιά βρέθηκε ότι το 44.3% των Ελλήνων μαθητών και το 66.7% των Βούλγαρων έχει οπτική οξύτητα <0.50 αλλά δεν χρησιμοποιεί γυαλιά (όχι στατιστικά σημαντική διαφορά).
Σε ότι αφορά την ύπαρξη διαθλαστικών σφαλμάτων το 37.9% των Ελλήνων μαθητών και το 15.5% των Βούλγαρων παρουσιάζουν μυωπία ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά του αστιγματισμού είναι 16.8% και 9.7%. Ο στατιστικός έλεγχος χ2 test έδειξε ότι τα ποσοστά των μαθητών που έχουν μυωπία διαφέρουν με ανάλογα με τη χώρα καταγωγής. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τον αστιγματισμό.
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό μαθητών παίρνει μέρος στη σχολική διαδικασία με μειωμένη οπτική οξύτητα. Αυτά τα ποσοστά είναι αρκετά υψηλά και στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία. Όμως αυτό που είναι αξιοπρόσεχτο είναι το ποσοστά αυτών που δεν χρησιμοποιούν γυαλιά αλλά παρόλα αυτά έχουν μειωμένη όραση.
Σε ότι αφορά τα επίπεδα μυωπίας και αστιγματισμού τα ποσοστά στην Ελλάδα και σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι σαφώς πιο αυξημένα. Το γεγονός ότι πιο υψηλό είναι το ποσοστό μαθητών γυμνασίου που έχει μυωπία σε σχέση με το δημοτικό, προφανώς οφείλεται στις μεγαλύτερες σχολικές απαιτήσεις
και άρα στην περισσότερη κοντινή εργασία. Σε ότι αφορά ότι τις διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας αυτές μπορεί να οφείλονται περισσότερο σε κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες.
|
Σύγκριση πρωτοτύπου οπτοτύπου με το οπτότυπο ETDRS σε σλαβόφωνους πληθυσμούς
