| Περίληψη |
Η εργασία αυτή αποτελεί μια αναδρομή της ιστορίας της φυματίωσης και της προσπάθειας καταπολέμησής της στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Κρήτη, κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, όταν αποτελούσε μία από τις κύριες αιτίες θανάτου στη χώρα. Την εποχή που οι επιστημονικές και κοινωνικές εξελίξεις αλλάζουν την εικόνα και τη θεραπευτική της νόσου στον δυτικό κόσμο, στην Ελλάδα συντελούνται θεμελιακές κοινωνικοπολιτικές αλλαγές. Ως αποτέλεσμα, οι εξελίξεις στη διαδικασία κατανόησης της παθοφυσιολογίας της φυματίωσης αφομοιώνονται με κάποια καθυστέρηση συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο αντιφυματικός αγώνας στην Κρήτη ακολουθεί τον ελληνικό αγώνα για απελευθέρωση από τους Οθωμανούς και τη δημιουργία του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους και κοινωνίας των πολιτών του, που θα χρειαστεί σχεδόν ένα αιώνα να σταθεροποιηθεί στη σημερινή του μορφή. Τα σανατόρια υπήρξαν σταθμός του αντιφυματικού αγώνα στις αρχές του 20ου αιώνα. Ήταν χώροι όπου νοσηλεύονταν οι φυματικοί για να μπορέσουν να θεραπευτούν, αλλά και να απομονωθούν, ως μέτρο προστασίας των υγιών ατόμων. Τα σανατόρια στην Ελλάδα ήταν περιορισμένα σε αριθμό και λόγω του υψηλότατου κόστους νοσηλείας ήταν απρόσιτα για τους ανθρώπους περιορισμένου εισοδήματος. Οι λόγοι αυτοί οδήγησαν στην έναρξη του ελληνικού αντιφυματικού αγώνα στις αρχές του 20ου αιώνα. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε αφορούσε στην θέσπιση ειδικών νόμων, ίδρυση κρατικών σανατορίων, ειδικών αντιφυματικών ιατρείων και φθισιατρείων στο σύνολο της συνεχώς μεταβαλλόμενης ελληνικής πραγματικότητας και ειδικότερα στην περιοχή της Κρήτης, έχοντας από ένα σημείο και μετά, την ουσιαστική αρωγή και ενεργό συμμετοχή της νεοσύστατης πολιτείας. Σκελετό του αντιφυματικού αγώνα αποτέλεσε η αρωγή του κράτους, μέσω βοήθειας σε ζητήματα νοσηλείας και ασφάλισης των φυματικών, θεσπίζοντας τους ανάλογους νόμους. Εξίσου σημαντική αποδείχθηκε και η συμβολή των φιλανθρωπικών οργανώσεων και των εύπορων πολιτών στο ζήτημα της ενίσχυσης και συνδρομής της σανατοριακής περίθαλψης και του ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού, της παροχής συσσιτίων και της διανομής τροφίμων σε σπίτια φυματικών ασθενών και στο περιβάλλον τους. Ως προς τη δομή της, η παρούσα εργασία χωρίζεται σε 3 μέρη. Αρχικά, περιγράφεται εν συντομία η ιστορική διαδρομή της φυματίωσης μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Στη συνέχεια, αναφέρονται τα σημαντικότερα βήματα στον τομέα της υγείας του νεοσύστατου ελληνικού κράτους τον 19ο αιώνα και η κατάσταση που κυριαρχούσε στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα. Οι πόλεμοι, η απότομη αύξηση του πληθυσμού λόγω αύξησης των συνόρων της ελληνικής επικράτειας, η έλευση των προσφύγων και η αστικοποίηση, σε συνδυασμό με τις ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής στις πόλεις, προκάλεσαν έξαρση λοιμωδών νοσημάτων και επιδημιών. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που στην αυγή του 20ου αιώνα, πραγματοποιείται ο μεγάλος αγώνας κατά της φυματίωσης αρχικά στην Αθήνα και εν συνεχεία σε όλη την Ελλάδα. Έπειτα, διερευνάται η έννοια του βασικού ερωτήματος της παρούσας εργασίας, δηλαδή η αντιμετώπιση της νόσου στην περιοχή της Κρήτης την περίοδο του 20ου αιώνα, πριν και μετά την ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Θίγεται το θέμα των προσπαθειών που έγιναν για την υγειονομική ανασυγκρότηση του νησιού και την καταπολέμηση των λοιμωδών νόσων κατά τη διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας και για την αντιμετώπιση της φυματίωσης ειδικότερα, μετά την ένωση με την Ελλάδα και έως το τέλος του 20ου αιώνα. Καταλήγοντας, γίνεται μια ανακεφαλαίωση των γενικών ζητημάτων που τέθηκαν στο κυρίως θέμα, αναφέρονται οι περιορισμοί της μελέτης, οι προτάσεις για το μέλλον και παρατίθεται η βιβλιογραφία και αρθρογραφία που χρησιμοποιήθηκε για την συγγραφή αυτής της εργασίας.
|
Ο αντιφυματικός αγώνας στην Κρήτη τον 20ο αιώνα
