| Περίληψη |
Με την παρούσα έρευνα επιχειρήθηκε ο συγκερασμός των σύγχρονων κοινωνιο-
γνωστικών θεωριών του γραπτού λόγου με τις θεραπευτικές ιδιότητες του γραπτού λόγου
και τη θεωρία της θεραπευτικής γραφής κατά τη διδασκαλία της παραγωγής
αφηγηματικού κειμένου σε μαθητές με ή χωρίς μαθησιακές δυσκολίες στη
δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να εξετάσει το βαθμό
στον οποίο η διδασκαλία στρατηγικών παραγωγής γραπτού λόγου μέσω ενός
εκπαιδευτικού προγράμματος παρέμβασης που συνδυάζει τις τεχνικές της θεραπευτικής
γραφής με τις κοινωνιο-γνωστικές προσεγγίσεις για το γραπτό λόγο, μπορεί: α) να
βελτιώσει την ποιότητα του γραπτού λόγου, β) να συμβάλλει στην ανάπτυξη της
μεταγνώσης και γ) να περιορίσει τα επίπεδα άγχους των μαθητών - εφήβων με ή χωρίς
μαθησιακές δυσκολίες.
Συγκεκριμένα, διερευνήθηκε η επίδραση των τεχνικών της θεραπευτικής γραφής
σε συνδυασμό με τη διδασκαλία στρατηγικών παραγωγής γραπτού λόγου σε γνωστικό,
μεταγνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο, και ειδικότερα όσον αφορά την ποιότητα
των παραγόμενων αφηγηματικών κειμένων, το επίπεδο της μεταγνωστικής γνώσης και
των μεταγνωστικών δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες ώστε οι μαθητές με ή χωρίς
μαθησιακές δυσκολίες να ανταποκρίνονται αποτελεσματικότερα στις απαιτήσεις του
συγγραφικού έργου και τα επίπεδα άγχους των μαθητών κατά την παραγωγή γραπτού
λόγου. Ταυτόχρονα συγκρίθηκαν οι επιδράσεις σε αυτές τις παραμέτρους με τις
αντίστοιχες τριών διδακτικών παρεμβάσεων όπου η μια στηρίχθηκε μόνο στις κοινωνιο-
γνωστικές θεωρίες, η άλλη μόνο στις τεχνικές της θεραπευτικής γραφής και η τελευταία
στην παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας του γραπτού λόγου. Βασική επιδίωξη ήταν να
διερευνηθεί η συμπληρωματική σχέση των κοινωνιο-γνωστικών θεωριών με τη θεωρία
της θεραπευτικής γραφής και να εξεταστεί πόσο αποδοτική θα μπορούσε να είναι η
ενσωμάτωση της θεραπευτικής γραφής, ως υποστηρικτικό εργαλείο για την
αποτελεσματικότερη διδασκαλία της παραγωγής του γραπτού λόγου.
Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε σχεδιασμός, εφαρμογή και αξιολόγηση
τριών διδακτικών παρεμβάσεων για τη διδασκαλία παραγωγής αφηγηματικών κειμένων
σε πραγματικές συνθήκες διδασκαλίας. Στην έρευνα, η οποία διήρκεσε ένα σχολικό έτος συμμετείχαν συνολικά ογδόντα πέντε (85) μαθητές/τριες της Α΄ Γυμνασίου. Με
κλήρωση προέκυψαν τρεις πειραματικές ομάδες (experimental groups) και μία ομάδα
ελέγχου (control group). Στην πρώτη πειραματική ομάδα-Π1 εφαρμόστηκε κοινωνιο-
γνωστικού χαρακτήρα πρόγραμμα παρέμβασης, στη δεύτερη πειραματική ομάδα-Π2
τεχνικές θεραπευτικής γραφής, στην τρίτη πειραματική ομάδα-Π3 συνδυασμός των δυο
προηγούμενων προγραμμάτων και στην ομάδα ελέγχου-ΟΕ παραδοσιακή διδασκαλία,
σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών. Το δείγμα των μαθητών
κατηγοριοποιήθηκε σε τρεις επιμέρους υποομάδες: αδύναμοι, τυπικοί και έμπειροι
μαθητές-συγγραφείς.
Η έρευνα ήταν πολυμεθοδική, αξιοποίησε τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά
δεδομένα και υλοποιήθηκε σε τρεις φάσης: Α΄ Φάση: Αρχική Μέτρηση - Β΄ Φάση:
Πρόγραμμα Διδακτικής Παρέμβασης - Γ΄ Φάση: Τελική Μέτρηση. Στην αρχική και στην
τελική μέτρηση πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση της ποιότητας του γραπτού λόγου
(αφηγηματικά κείμενα μαθητών-αναλυτική βαθμολόγηση), της μεταγνωστικής γνώσης
(αδόμητη συνέντευξη), των μεταγνωστικών στρατηγικών (κλείδα παρατήρησης) και των
επιπέδων άγχους των μαθητών (Ερωτηματολόγιο Άγχους Κατάστασης-Προδιάθεσης,
STAI).
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των
πειραματικών ομάδων και της ομάδας ελέγχου αλλά και μεταξύ των επιμέρους
υποομάδων των μαθητών. Συγκεκριμένα, οι μαθητές της Π1-κοινωνιο-γνωστικού
χαρακτήρα πρόγραμμα παρέμβασης βελτιώθηκαν σημαντικά σε γνωστικό και
μεταγνωστικό επίπεδο ενώ μικρότερη θετική επίδραση παρατηρήθηκε σε
συναισθηματικό επίπεδο. Οι μαθητές της Π2-τεχνικές θεραπευτικής γραφής βελτιώθηκαν
σημαντικά σε συναισθηματικό επίπεδο ενώ μικρότερη ήταν η βελτίωση σε γνωστικό και
μεταγνωστικό επίπεδο. Οι μαθητές της Π3-συνδυαστικής ομάδας είχαν τη μεγαλύτερη
βελτίωση σε όλες τις παραμέτρους που διερευνήθηκαν. Οι μαθητές της ΟΕ-ομάδα
ελέγχου και κυρίως οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες δε φάνηκε να βελτιώνονται
σημαντικά σε κάποια από τις παραμέτρους αποδεικνύοντας την αδυναμία της
«παραδοσιακής διδασκαλίας» να επικεντρώσει στις ουσιαστικές δυσκολίες αυτών των μαθητών.
Τα αποτελέσματα που προέκυψαν επιβεβαιώνουν τη σπουδαιότητα του
συνδυασμού διδασκαλίας στρατηγικών παραγωγής γραπτού λόγου και τεχνικών
θεραπευτικής γραφής, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του «σκέφτομαι», «επικοινωνώ»,
«αισθάνομαι» (γνωστική, μεταγνωστική και συναισθηματική διάσταση) των μαθητών
κατά τη διαδικασία κατασκευής νοήματος.
|
Θεραπευτικές ιδιότητες του γραπτού λόγου : προβλήματα στην παραγωγή γραπτού λόγου και άγχος μαθητών με ή χωρίς μαθησιακές δυσκολίες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
