| Περίληψη |
Σκοπός: Ο καρκίνος του παχέος εντέρου (ΚΠΕ) αποτελεί τη 2η αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο, όπως επιβεβαιώνεται από τα διεθνή πληθυσμιακά κέντρα καταγραφής καρκίνου. Παρ’ όλα αυτά τα δεδομένα για την Ελλάδα δεν είναι πλήρη, έτσι με αφορμή τη δράση του περιφερειακού Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου Κρήτης (ΚΚΚ) έγινε προσπάθεια ολοκληρωμένης και διαχρονικής καταγραφής και ανάλυσης δεδομένων θνησιμότητας από ΚΠΕ στην Περιφέρεια Κρήτης από το 1992 έως το 2013.
Μεθοδολογία: Περιοχή μελέτης αποτέλεσε όλη η Κρήτη και πληθυσμό μελέτης οι περιπτώσεις θανάτου από ΚΠΕ για μια περίοδο 22 ετών (1992-2013). Οι διαθέσιμες πληροφορίες συλλέχθηκαν από την ηλεκτρονική βάση δεδομένων του ΚΚΚ και ήσαν οι ακόλουθες: Φύλο, ηλικία, έτος γέννησης, ασφαλιστικό ταμείο, επάγγελμα, τόπος καταγωγής, τόπος διαμονής, διάγνωση καρκίνου, ημερομηνία και τόπος διάγνωσης, αιτία θανάτου, δεύτερη ή τρίτη διάγνωση καρκίνου, συνυπάρχουσες παθήσεις, οικογενειακό ιστορικό. Αρχικά υπολογίσθηκαν για όλη την Κρήτη, τον κάθε Νομό και δήμο οι αδροί δείκτες θνησιμότητας (Crude Mortality Rates, CMR), οι ειδικοί κατά ηλικία δείκτες θνησιμότητας (Age-specific Mortality Rates, ASpMR), οι σταθμισμένοι ή προτυπωμένοι ως προς την ηλικία δείκτες θνησιμότητας (Age-standardized Mortality Rates-ASMR) και οι σταθμισμένες αναλογίες ή λόγοι ή πηλίκα θνησιμότητας (Standardized Mortality Ratios- SMRs). Για τον υπολογισμό των δεικτών και την διεξαγωγή των γραφημάτων αλλά και την χωρο-χρονική ανάλυση, χρησιμοποιήθηκε το πληροφοριακό σύστημα του ΚΚΚ το οποίο είναι συνδεδεμένο με το λογισμικό STATA και ArcGIS (ArcMap 10.2.2.), σε επίπεδο σημαντικότητας 0.05. Υπολογίστηκαν ο συντελεστής ομοιότητας Kappa statistic και ο δείκτης αυτοσυσχέτισης Moran’s I. Για τη μελέτη των χωροχρονικών τάσεων και τον
Public Health & Health Care Management
Faculty of Medicine – University of Crete
4
εντοπισμό των συσσωρεύσεων ΚΠΕ ανά δήμο, εφαρμόστηκε η ανάλυση hot spots μέσω του δείκτη Getis Ord G*. Τέλος, για τον υπολογισμό των αναμενόμενων δεικτών την περίοδο 2014-2022, επιλέχθηκε η μέθοδος πρόβλεψης «ordinary co-kriging- prediction map».
Αποτελέσματα: Την περίοδο 1992-2013 οι ASMR/100,000/έτος διατήρησαν αυξητική πορεία με την πάροδο των ετών. Η μέση ετήσια θνησιμότητα (meanASMR) τα 22 έτη ήταν 5.3/100,000/έτος, για τους άνδρες ήταν 6.8/100,000/έτος και για τις γυναίκες 4.7/100,000/έτος. Η μέση αναλογία των φύλων για τα 22 έτη ήταν SMRsάρρεν/θήλυ=1.61 (ελάχιστο-μέγιστο = 0.95-2.18). Από τους 4 νομούς τη μικρότερη μέση αναλογία φίλων είχε ο Ν. Ρεθύμνου (meanSMRsάρρεν/θήλυ=1.7). Οι δήμοι Ηρακλείου και Ρεθύμνου έχουν τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων ανά έτος (meanyearASMR=5.9-6.4/100,000/έτος). Από τη χωροχρονική ανάλυση των ASMR per year φάνηκε ότι η χωροχρονική τάση [standard deviational ellipse, (1 SD)] της κατανομής είχε μία αριστερόστροφη πορεία και να μετατοπιζόταν από έτος σε έτος επιβαρύνοντας τα τελευταία χρόνια το Νομό Λασιθίου. Οι SMRs της θνησιμότητας άλλων υπο-ομάδων ήσαν οι εξής: ως προς την περιοχή διαμονής (αγροτική/αστική=1.1), το ασφαλιστικό ταμείο (ΟΓΑ/Λοιπά Ταμεία=1.3), το επάγγελμα (Συνταξιούχοι/Επαγγελματίες=1.3), την οικογενειακή κατάσταση (Χήρος κ.α./Έγγαμος=1.3), τη δεύτερη διάγνωση καρκίνου(ναι/όχι=1.3), τις συνυπάρχουσες παθήσεις (ναι/όχι=1.3). Η υψηλότερη συσσώρευση περιπτώσεων θανάτου παρατηρήθηκε στους Δήμους Ρεθύμνου και Ανωγείων (95% CI). Τέλος οι υψηλότεροι αναμενόμενοι δείκτες θνησιμότητας την περίοδο 2014-2022 βρέθηκαν στους δήμους Κισσάμου, Σφακίων, Ρεθύμνου, Ανωγείων, Ηρακλείου, Βιάννου, Αγίου Νικολάου, Ιεράπετρας και Σητείας (predictedASMR=7.0-7.5).
Συμπεράσματα: H θνησιμότητα από ΚΠΕ την περίοδο 1992-2013 στην Κρήτη αυξήθηκε, επιβεβαιώνοντας την υπόθεση εργασίας. Οι μελλοντικές τάσεις δείχνουν και περαιτέρω αύξηση και αυτό πιθανά οφείλεται στον τρόπο ζωής των κατοίκων, αλλά και στα ελλιπή προληπτικά μέτρα. Θα πρέπει λοιπόν να εξετασθούν τα αίτια και να ληφθούν μέτρα πρόληψης για την μείωση της θνησιμότητας από ΚΠΕ.
|
Θνησιμότητα από καρκίνο του παχέος εντέρου στην Κρήτη, 1992-2013 : επιδημιολογικοί δείκτες στο χώρο και το χρόνο
