Περίληψη |
Ο αποπτωτικός θάνατος νευρικών κυττάρων ως το κοινό τελικό φαινόμενο είναι άμεσα συνδεδεμένος με μία πληθώρα νευρολογικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των Νόσων Αλζχάιμερ (ΝΑ) και Πάρκινσον, της ασθένειας του Χάντινγκτον, του εγκεφαλικού επεισοδίου και της πολλαπλής σκλήρυνσης. Τα τελευταία χρόνια πολλαπλές ερευνητικές προσπάθειες έχουν δείξει τον σημαντικό νευροπροστατευτικό ρόλο ενδογενών ουσιών, έναντι των προαναφερθέντων ασθενειών, όπως οι Νευροτροφίνες και τα Νευροστεροειδή.
Οι μεγαλομοριακές ενδογενείς νευροτροφίνες ανήκουν στην υπεροικογένεια των αυξητικών παραγόντων κι αποτελούν σημαντικά μόρια ελέγχου της νευρωνικής ανάπτυξης, επιβίωσης κι επιδιόρθωσης. Οι πρωτεΐνες αυτές ταυτοποιήθηκαν αρχικά σαν παράγοντες επιβίωσης των συμπαθητικών και αισθητικών νευρώνων κι έκτοτε έχει δειχθεί πως ελέγχουν μια σειρά λειτουργιών επιβίωσης, ανάπτυξης και κυτταρικής λειτουργίας στο νευρικό ιστό. Οι βιολογικές δράσεις κάθε νευροτροφικού παράγοντα διαμεσολαβούνται ειδικά μέσω των μεμβρανικών υποδοχέων Trk και του υποδοχέα p75NTR. Ωστόσο, παρά τις αποδεδειγμένες ευεργετικές τους επιδράσεις στην επιβίωση και προστασία των νευρώνων, η θεραπευτική χρησιμότητα των νευροτροφινών περιορίζεται εξαιτίας της πολυπεπτιδικής τους φύσης και της περιορισμένης διαπερατότητας τους μέσω του αιματοεγκεφαλικού φραγμού (BBB).
Πρόσφατες μελέτες του εργαστηρίου μας ανέδειξαν την δυνατότητα του ενδογενούς νευροστεροειδούς διϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA) να εμποδίζει τη νευρωνική απόπτωση, μέσω εκλεκτικής δέσμευσής της στους υποδοχείς των νευροτροφινών, TrkA και p75NTR. Ωστόσο, η DHEA μεταβολίζεται in vivo σε ανδρογονικά κι οιστρογονικά στεροειδή και μπορεί να αυξήσει το ρίσκο ανάπτυξης νεοπλασιών.
Στοχεύοντας στην φαρμακολογική ανάπτυξη, μικρών μορίων, αναλόγων της DHEA, που θα μπορούσαν να μιμηθούν τα αποτελέσματα των ενδογενών νευροτροφινών, η συνεργάτης μας Δρ. Θ. Καλογεροπούλου συνέθεσε μόρια που στερούνται ενδροκρινικών παρενεργειών και τα οποία ελέχθησαν από την ομάδα μας για τις αντι-αποπτωτικές, νευροπροστατευτικές ιδιότητες τους. Στην παρούσα μελέτη, εξετάσαμε κι αναφέρουμε την ικανότητα νέων αναλόγων να αναστρέψουν στατιστικώς σημαντικά την απόπτωση που προκαλείται λόγω στέρησης τροφικών παραγόντων σε καλλιέργειες PC12 και ΝΙΗ-3Τ3 κυττάρων. Συγκεκριμένα, δεικνύουμε μέσω της ανάλυσης με κυτταρομετρία ροής και με τη χρήση της μεθόδου TUNEL, την αντι-αποπτωτική δράση τους. Τέλος, εξετάστηκε επίσης και η ικανότητά τους να επάγουν τη φωσφορυλίωση των υποδοχέων Trk, σε κύτταρα σταθερά διαμολυσμένα με το cDNA του υποδοχέα που μελετούνταν κάθε φορά.
Συμπερασματικά, η ανάπτυξη μικρομοριακών αναλόγων της DHEA, που στερούνται ενδοκρινικών δράσεων και διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, παρέχει την δυνατότητα ανάπτυξης νέων συνθετικών μορίων (lead molecules), αγωνιστών των υποδοχέων των νευροτροφινών, στοχεύοντας στην ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων των νευροεκφυλιστικών νόσων και του εγκεφαλικού τραύματος.
|