| Περίληψη |
Ο Γυπαετός [Gypaetus barbatus (Linnaeus, 1758)] είναι ένα ημερόβιο, αρπακτικό πτηνό. Στον Ελλαδικό χώρο απαντάται πλέον μόνο στην Κρήτη, με 7-8 ζευγάρια, που αποτελούν και το μοναδικό αναπαραγωγικό πληθυσμό της νοτιοανατολικής Ευρώπης, πλην της Τουρκίας. Στην παρούσα εργασία εξετάζεται το πρότυπο της γενέθλιας διασποράς και της επιλογής ενδιαιτήματος νεαρών ατόμων του είδους μετά την πτέρωση. Τα δεδομένα αφορούν ραδιοεντοπισμούς (VHF telemetry) εννέα ατόμων τα οποία συλλήφθηκαν στην φωλιά την περίοδο 2001-2015 και ραδιοσημάνθηκαν περίπου 20 ημέρες πριν την πτέρωση τους. Συγκεκριμένα υπολογίστηκε ο ζωτικός χώρος μετακινήσεων του είδους (home range) και οι περιοχές πυρήνα (core areas) ενώ παράλληλα διερευνήθηκαν οι παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή των θέσεων εγκατάστασης μέσω της εφαρμογής ενός γενικευμένου γραμμικού προτύπου λογιστικής παλινδρόμησης (GLM). Επίσης, δημιουργήθηκαν χάρτες πρόβλεψης της παρουσίας του είδους μέσω της μεθόδου της μέγιστης εντροπίας (MaxEnt) καθώς και τα ποσοστά επικάλυψης των πιθανών περιοχών παρουσίας με τις περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 και τις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά. Οι επεξηγηματικές παράμετροι που διερευνήθηκαν αφορούσαν περιβαλλοντικές παραμέτρους (κλίμα, τοπογραφία, ανθρωπογενείς πιέσεις), σε συνδυασμό με τα δεδομένα παρουσίας του είδους. Οι αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν με τη βοήθεια του Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (GIS), στατιστικών μεθόδων καθώς και με το λογισμικό MaxEnt. Τα αποτελέσματα του ζωτικού χώρου (5.316,6 ± 2.524 km2) έδειξαν ότι τα περισσότερα άτομα χρησιμοποιούν ολόκληρη την Κρήτη, ενώ η περιοχή πυρήνα υπολογίστηκε στα 2.556,3 ± 2.268,8 km2. Οι σημαντικότερες παράμετροι στην επιλογή ενδιαιτήματος ήταν η ετήσια βροχόπτωση, η κλίση του εδάφους και η ανθρώπινη πίεση. Το μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης περιλάμβανε ακόμη και την ταχύτητα του αέρα, την απόσταση από υδάτινες μάζες και το δείκτη βλάστησης NDVI Ιουνίου ενώ το μοντέλο της μέγιστης εντροπίας δύο επιπλέον βιοκλιματικές μεταβλητές (δηλ. εποχικότητα βροχόπτωσης και εποχικότητα θερμοκρασίας). Η θετική σχέση με τη βροχόπτωσης μπορεί να εξηγηθεί μέσω της συσχέτισης της με το υψόμετρο, ενώ η αύξηση της πιθανότητας παρουσίας του είδους με την αύξηση της κλίσης του εδάφους σχετίζεται με την ύπαρξη θερμικών ρευμάτων, τη διαθεσιμότητα των περιοχών να σπάζουν οστά αλλά και παρουσία βραχωδών προεξοχών για χρήση ως αποθήκες τροφής. Τα μορφολογία χαρακτηριστικά των νεαρών Γυπαετών σχετίζονται με την ανάδειξη της μέση ταχύτητας του αέρα καθώς χρησιμοποιούν θερμικά και εκτρεπόμενα ανοδικά ρεύματα αέρα για να αυξήσουν την αποδοτικότητα της πτήσης με το μικρότερο ενεργειακό κόστος. Το ποσοστό επικάλυψης των περιοχών παρουσίας με τις περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 ήταν ικανοποιητικό αγγίζοντας το 72,3 %, ενώ το 79.5 % της παρουσίας του είδους εντοπίζεται εντός των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά. Η κατανόηση των μετακινήσεων απειλούμενων ειδών με μεγάλες επικράτειες όπως
ο Γυπαετός και κατ’ επέκταση της χρήσης του βιοτόπου μέσω της τηλεμετρίας αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική και αποτελεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο στην διατύπωση προτάσεων διατήρησης και διαχείρισης του είδους.
|
Επιλογή ενδιαιτήματος νεαρών ατόμων του είδους Gypaetus barbatus στο νησί της Κρήτης κατά την φάση της γενέθλιας διασποράς
