Περίληψη |
Διάφορες μελέτες στο παρελθόν έχουν δείξει ότι υπάρχει αντίστροφη σχέση μεταξύ
των επιπέδων της HDL χοληστερόλης στο πλάσμα και τον κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας
νόσου. Η HDL χοληστερόλη έχει την ικανότητα να μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης
καρδιαγγειακών νοσημάτων αλλά και την έκβαση τους μέσω της συμμετοχής της στο
μονοπάτι της αντίστροφης μεταφοράς χοληστερόλης (RCT) από το πλάσμα στα κύτταρα
καθώς και μέσω της άμεσης ή/και έμμεσης δράσης της στα ενδοθηλιακά κύτταρα και σε
άλλους τύπους κυττάρων που εμπλέκονται στο μεταβολισμό. Κλινικές και παρεμβατικές
μελέτες έχουν δείξει στο παρελθόν τον ευεργετικό ρόλο της αύξησης των επιπέδων της HDL
χοληστερόλης ως προς την ανάπτυξη και την εξέλιξη της αθηροματικής νόσου. Από τα
διαθέσιμα φάρμακα οι στατίνες, οι νιασίνες και οι φιμπράτες έχουν χρησιμοποιηθεί εκτενώς
για την αύξηση των επιπέδων της HDL χοληστερόλης. Ωστόσο, λόγω του μεγάλου αριθμού
των παρενεργειών που έχουν παρατηρηθεί, υπολειπόμενος κίνδυνος παραμένει, καθιστώντας
αναγκαία την έρευνα για επιπλέον θεραπείες για τη διαχείριση της αθηροσκλήρωσης. Οι νέες
θεραπευτικές προσεγγίσεις στοχεύουν όχι μόνο στην αύξηση των επιπέδων της HDL
χοληστερόλης αλλά και στην βελτίωση της λειτουργικότητας της. Επιπλέον, διάφορες
μελέτες στο παρελθόν έχουν δείξει ότι η επαγωγή ενζύμων κλειδιά που εμπλέκονται στο
μεταβολισμό της HDL μπορεί να έχει σημαντικές εφαρμογές στην αντιμετώπιση της
στεφανιαίας νόσου.
Δεδομένου ότι η έκφραση των γονιδίων των λιποπρωτεϊνών ρυθμίζεται κυρίως στο
επίπεδο της μεταγραφής, στόχος της παρούσας εργασίας ήταν ο προσδιορισμός νέων
μεταγραφικών παραγόντων που εμπλέκονται στη ρύθμιση των γονιδίων της HDL στα
ηπατικά κύτταρα. Συγκεκριμένα, μελετήσαμε το ρόλο του μεταγραφικού παράγοντα FoxO1.
Ο FoxO1 αποτελεί μέλος της υπερ-οικογένειας των Forkhead μεταγραφικών παραγόντων και
έχει ρόλο κλειδί στη λειτουργία του ήπατος ρυθμίζοντας πολλά από τα γονίδια που
εμπλέκονται στο μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων. Χρησιμοποιώντας πειράματα
υπερ-έκφρασης και γονιδιακής σίγησης του FoxO1 σε ηπατικά κύτταρα διαπιστώσαμε ότι ο
μεταγραφικός παράγοντας FoxO1 είχε την ικανότητα να μειώνει την ενεργότητα των
υποκινητών των ABCA1, ABCG5, CETP και PLTP γονιδίων ενώ δεν επηρέαζε την
ενεργότητα των υποκινητών των ABCG1, ABCG8, LPL και LIPC γονιδίων.
Χρησιμοποιώντας τις παραπάνω τεχνικές ελπίζουμε να βρούμε στο μέλλον νέα γονίδια
στόχους του FoxO1, τα οποία εμπλέκονται στο μεταβολισμό της HDL.
Οι πρωτεΐνες FoxO έχουν δειχθεί στο παρελθόν να αλληλεπιδρούν με πολλά μέλη
από την υπερ-οικογένεια των πυρηνικών ορμονικών υποδοχέων οδηγώντας σε αλλαγές στη
μεταγραφική ικανότητα και των δύο πρωτεϊνών. Για το σκοπό αυτό, μελετήσαμε την
2
επίδραση της πρωτεΐνης FoxO1 στη μεταγραφική ενεργότητα του HNF-4α. Συγκεκριμένα,
προσπαθήσαμε να ταυτοποιήσουμε νέα γονίδια στόχους τα οποία ρυθμίζονται από την
αλληλεπίδραση των FoxO1 και HNF-4α μεταγραφικών παραγόντων. Αρχικά βρήκαμε ότι οι
FoxO1 και HNF-4α μεταγραφικοί παράγοντες εντοπίζονται στο διαγονιδιακό υποκινητή των
ABCG5/G8 γονιδίων. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας πειράματα υπερέκφρασης και
γονιδιακής σίγησης του καθενός από τα δύο γονίδια (FoxO1 και HNF-4α), διαπιστώσαμε ότι
ο μεταγραφικός παράγοντας HNF-4α είχε την ικανότητα να αυξάνει την έκφραση του
ABCG5 αλλά όχι του ABCG8 γονιδίου στα ηπατικά κύτταρα. Επιπλέον, ο μεταγραφικός
παράγοντας FoxO1 κατέστειλε έμμεσα την έκφραση του ABCG5 γονίδιου μειώνοντας την
μεταγραφική ενεργότητα του HNF-4α. Στο μέλλον θα προσπαθήσουμε να διαλευκάνουμε το
μηχανισμό μέσω του οποίου ο FoxO1 καταστέλλει την ενεργότητα του HNF-4α.
|