| Περίληψη |
Εισαγωγή: Η προστασία των παιδιών και των εφήβων αποτελεί μια από τις βασικότερες προτεραιότητες κάθε κοινωνίας. Για να επιτευχθεί αυτό είναι απαραίτητη η γνώση σχετικά με την επίπτωση των σωματικών βλαβών που μπορούν να αφορούν από μόνιμες βλάβες μέχρι και θάνατο στα πλαίσια ατυχημάτων, αυτοτραυματισμών ή κακοποίησης, αλλά και τα επίπεδα θνητότητας ώστε να υπάρξουν κατάλληλοι προγραμματισμοί για την πρόληψη και την αντιμετώπισή τους.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η συλλογή και αποδελτίωση δεδομένων για τους βίαιους και αιφνίδιους θανάτους παιδιών κάτω των 18 ετών καθώς και των σωματικών βλαβών στην περιφέρεια της Κρήτης από το 1987 έως το 2019. Σημαντικός στόχος η κατηγοριοποίηση και στατιστική ανάλυση έτσι ώστε να επισημανθούν οι αιτίες θανάτου, με απώτερο στόχο τη διερεύνηση παραγόντων κινδύνου και την αναζήτηση των αιτιών που συμβάλουν δυσμενώς στην αύξηση της θνητότητας. Επίσης, η παρούσα μελέτη στοχεύει στην επισήμανση των σωματικών βλαβών παιδιών, και τα αίτια πρόκλησης, όπως αμέλεια, ατύχημα, κακοποίηση, αυτοχειρία, με απώτερο στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των αρμόδιων φορέων και την αναζήτηση των στρατηγικών ενημέρωσης για την αντιμετώπισή τους. Πρέπει να επισημανθεί, ότι για πρώτη φορά υπήρξε στην περιφέρεια της Κρήτης μια συστηματική καταγραφή των πληροφοριών που αφορούν τη βρεφική, παιδική και εφηβική θνητότητα σε κατάλληλη ηλεκτρονική μορφή που στο μέλλον μπορεί να υποστηρίξει τη δημιουργία βάσης δεδομένων. Τα στοιχεία αυτά θα αποτελέσουν σημαντικούς επιδημιολογικούς δείκτες καθώς το επίπεδό τους σχετίζεται άμεσα με το υγειονομικό επίπεδο της τοπικής κοινωνίας, ενώ έχει μεγάλη συσχέτιση και με κοινωνικούς/οικονομικούς παράγοντες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Μεθοδολογία: Για την συλλογή των δεδομένων ζητήθηκε και λήφθηκε άδεια πρόσβασης στα αρχεία τόσο της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Κρήτης καθώς και στην Μονάδα Ιατροδικαστικής στο ΠΑΓΝΗ, καλύπτοντας σχεδόν όλο τον παιδιατρικό πληθυσμό της Κρήτης που αφορούσε την μελέτη. Οι πληροφορίες της έρευνας ελήφθησαν από τις ιατροδικαστικές εκθέσεις, τις αστυνομικές παραγγελίες καθώς και από τα ιατρικά έγγραφα ή ιατρικούς φακέλους που επισυνάπτονταν με αυτές. Έγινε ταξινόμηση των δεδομένων βάσει των δημογραφικών στοιχείων του κάθε περιστατικού, καταγραφή ανά νομό και εποχή που έλαβε χώρα το γεγονός, είδος και αιτία θανάτου/ΣΒ, κατηγοριοποίηση του αναφερόμενου δράστη (στις ΣΒ) και καταγραφή των κακώσεων ανά σύστημα του σώματος που υπέστη βλάβη. Τα δεδομένα υποβλήθηκαν σε στατιστική επεξεργασία και υπολογίστηκαν οι απόλυτες (N) για την περιγραφή ποιοτικών μεταβλητών και οι σχετικές (%) συχνότητες και η δοκιμασία x2 test ενώ για τη συσχέτιση μη παραμετρικών μεταβλητών.
Αποτελέσματα: Έγινε καταγραφή 515 παιδιών που πέθαναν με φυσικό, βίαιο ή αιφνίδιο θάνατο και 972 παιδιών με σωματικές βλάβες, για τα οποία υπήρξε ιατροδικαστική έκθεση. Όσον αφορά τους θανάτους, οι φυσικοί θάνατοι κατείχαν ποσοστό 44% και κυρίως εντοπίστηκαν σε αγόρια (53.5%) ηλικίας 0-1 ετών (74%) (p<0.001) και τα κυριότερα αίτια θανάτου ήταν συγγενή (37%) και παθολογικά (34%), ως επι τω πλείστων καρδιολογικής και αναπνευστικής αιτιολογίας (p<0.001). Τα ατυχήματα (46%) αποτέλεσαν το πρώτο είδος θανάτου ιδίως για αγόρια (77.6%) που ανήκαν στην ηλικιακή ομάδα >12-18 ετών (60.3%) ενώ πρώτη αιτία θανάτου ήταν τα τροχαία ατυχήματα (59%) (p=0.001). Οι θανατηφόρες κακώσεις αφορούσαν ρήξεις ιστών και οργάνων (76.4%), κυρίως ΚΕΚ (p<0.001). Οι ανθρωποκτονίες καταγράφηκαν σε αγόρια (66.7%) ηλικιακών ομάδων 0-1 ετών (33%) και >12-18 ετών (29%) (p<0.001). Στις αυτοκτονίες σχεδόν αποκλειστικά εντοπίστηκαν σε αγόρια (73.3%) ηλικίας >12-18 ετών (93.3%) και η αυτοχειρία διαπράχθηκε ως επί τω πλείστων με την χρήση όπλου (53.3%) (p<0.001).
Την περίοδο της μελέτης, οι απλές ΣΒ (34%) είχαν την πιο συχνή καταγραφή κυρίως σε αγόρια (53%) ηλικίας >12-18 ετών (52.7%) (p<0.001). Οι ΣΒ αυτές κυρίως ήταν βλάβες από ξυλοδαρμό (46%) και τροχαία ατυχήματα (30%) (p<0.001). Τα τροχαία ατυχήματα επίσης προκάλεσαν και βαριές ΣΒ (12%) στο άρρεν φύλο (73%) ηλικίας >12-18 ετών (59.8%) (p<0.001). Οι ξυλοδαρμοί (24%) και τα τροχαία ατυχήματα (22%) είχαν χαρακτήρα επίσης επικίνδυνης ΣΒ (10%) και η πλειοψηφία των θυμάτων ήταν αγόρια (82%) ηλικίας >12-18 ετών (50%) (p<0.001). Στην συγκεκριμένη μελέτη τα περιστατικά τα οποία εξετάστηκαν αλλά δεν επιβεβαιώθηκε ΣΒ έφτασαν το 46% (p<0.001). Το υπερέχων φύλο ήταν τα κορίτσια (60%) ηλικίας >12-18 ετών (45.9%) ενώ περιλαμβάνονταν ΣΒ που σχετίζονταν με βιασμό/ασέλγεια (60%). Τα περιστατικά που επιβεβαιώθηκαν (3%), επρόκειτο ΣΒ από βιασμό/ασέλγεια, κορίτσια (84.4%) ηλικίας >12-18 ετών (75%) (p<0.001). Στις ΣΒ που σχετίζονται με καταγγελίες για βιασμό/ασέλγεια (ανεξαρτήτως αν επιβεβαιώνεται ή όχι) πλειοψηφία είχαν τα κορίτσια (71.8%) ηλικίας >12-18 ετών (62%), με αναφερόμενο δράστη έναν ενήλικα χωρίς να προσδιορίζεται η ταυτότητά του (18.4%). Τέλος, στις περιπτώσεις ξυλοδαρμού (26%) το κυρίαρχο φύλο ήταν τα αγόρια (63.7%) που ανήκαν στην ηλικιακή ομάδα > 12-18 ετών (59%) ενώ τα περιστατικά σωματικής κακοποίησης (10%) πιο συχνά εντοπίζονταν σε αγόρια (53.1%) ηλικίας >5-9 ετών (30%) και >1-5 ετών (29%) (p<0.001) Και στα δύο αυτά είδη, ως αναφερόμενος δράστης ήταν ο πατέρας (19% και 15.3% αντιστοίχως).
Συμπεράσματα: Ο νομός Ηρακλείου σαν την μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης και πρωτεύουσα του νομού, έχει συγκεντρώσει την πλειοψηφία των θανάτων και των ΣΒ. Οι περισσότεροι θάνατοι αυτής της μελέτης αφορούν παιδιά εφηβικής ηλικίας. Η τάση των παιδιών για ανεξαρτητοποίηση, αντιδραστικότητα και παρορμητική συμπεριφορά αλλά και η συναισθηματική αστάθεια της ηλικίας αυτής, αποτυπώνεται στην παρούσα μελέτη με την πλειοψηφία των θανάτων αυτής της ηλικίας να οφείλεται σε τροχαία ατυχημάτα και σε ανθρωποκτονίες. Η ηλικία φάνηκε να παίζει σημαντικό ρόλο για το είδος θανάτων στα παιδιά, καθώς στα βρέφη ως βασική αιτία θανάτου είναι ο φυσικός θάνατος, περιλαμβάνοντας τα συγγενή και παθολογικά αίτια. Τα αποτελέσματα αυτής της μοναδικής για την Κρήτη καταγραφής των ΣΒ των παιδιών, απέδειξε ότι υπάρχει σε μεγάλο βαθμό συμφωνία με την βιβλιογραφία. Οι σεξουαλικές ΣΒ (βιασμός/ασέλγεια) εντοπίστηκαν στα κορίτσια νεανικής ηλικίας ενώ σωματική κακοποίηση (ξυλοδαρμός, κακοποίηση) εντοπίστηκε, συχνότερα σε αγόρια, κυρίως ηλικίας από ενός έως 9 ετών. Ο αριθμός των ΣΒ που καταγράφηκε στην μελέτη αυτή υποεκτιμά το πρόβλημα της άσκησης βίας και πρόκλησης ΣΒ στα παιδιά καθώς υπήρχε σαφής ένδεια πληροφοριών στην καταγραφή των περιστατικων
|
Διερεύνηση των σωματικών βλαβών και θανάτων παιδιών και εφήβων στην Περιφέρεια Κρήτης : Επιδημιολογική και Ιατροδικαστική προσέγγιση
