| Περίληψη |
Οι μεσοπελαγικοί ιχθύες αποτελούν την πιο άφθονη ομάδα σπονδυλωτών όχι μόνο στο
θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά σε ολόκληρη τη βιόσφαιρα. Πρόκειται για είδη μικρού μεγέθους
που απαντώνται στη μεσοπελαγική ζώνη, συνήθως σε βάθη 100-1000 m. Παρά το ιδιαίτερο
ενδιαφέρον που παρουσιάζει η βιολογία και η οικολογία τους, η ομάδα αυτή δεν έχει
μελετηθεί εντατικά. Ειδικά οι έρευνες σε γενετικό επίπεδο παραμένουν ολιγάριθμες και
αποσπασματικές. Στην παρούσα εργασία μελετάται η γενετική ποικιλότητα τεσσάρων ειδών
μεσοπελαγικών ιχθύων (Maurolicus muelleri Gmelin, 1789, Benthosema glaciale Reinhardt,
1837, Hygophum benoitι Cocco, 1838, Myctophum punctatum Rafinesque, 1810) που
συλλέχθηκαν σε περιοχές της Ελλάδας (Κορινθιακός Κόλπος, Σαρωνικός Κόλπος, Βόρειο
Αιγαίο, Βόρειος Ευβοϊκός Κόλπος, Κρητικό Πέλαγος, Ιόνιο Πέλαγος). Για το σκοπό αυτό
πραγματοποιήθηκε ενίσχυση και αλληλούχηση τριών μιτοχονδριακών γονιδίων (COI, 12S,
16S), καθώς και της διαγονιδιακής περιοχής ITS2 του πυρηνικού DNA σε 265 άτομα. Οι
αλληλουχίες αυτές χρησιμοποιήθηκαν για τη διερεύνηση της γενετικής ποικιλότητας
διαφορετικών πληθυσμών και της ύπαρξης γεωγραφικών προτύπων διαφοροποίησης των
τεσσάρων ειδών στην Ελλάδα. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε και μελέτη της φυλογεωγραφίας
τους με τη συνδυαστική ανάλυση των απλοτύπων της παρούσας εργασίας και των
διαθέσιμων δημοσιευμένων αλληλουχιών από το σύνολο του εύρους εξάπλωσης κάθε είδους.
Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν την ύπαρξη κοινών απλοτύπων με υψηλή συχνότητα, αλλά
και ιδιωτικών απλοτύπων με χαμηλή συχνότητα σε όλες τις περιοχές δειγματοληψίας.
Μεταξύ των βασικών περιοχών δειγματοληψίας (Κορινθιακός, Σαρωνικός, Β. Αιγαίο),
βρέθηκε χαμηλότερη γενετική ποικιλότητα στο Σαρωνικό Κόλπο, το οποίο θα μπορούσε να
οφείλεται στην ύπαρξη μικρότερων πληθυσμών των εξεταζόμενων ειδών στη συγκεκριμένη
περιοχή. Στην πλειοψηφία των γενετικών τόπων βρέθηκαν ενδείξεις γενετικής
διαφοροποίησης των πληθυσμών. Στον πληθυσμό του είδους H. benoiti του Κορινθιακού
Κόλπου, βρέθηκε υψηλή γενετική διαφοροποίηση από τους πληθυσμούς του Σαρωνικού
Κόλπου και του Β. Αιγαίου. Το αποτέλεσμα αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στην
περιορισμένη επικοινωνία του Κορινθιακού Κόλπου με την ανοιχτή θάλασσα, η οποία
πιθανώς να αποτελεί φυσικό φραγμό της γονιδιακής ροής σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο το
H. benoiti να διαθέτει ιδιαίτερες βιολογικές προσαρμογές, οι οποίες περιορίζουν τη διασπορά
του σε μεγαλύτερο βαθμό από τα υπόλοιπα είδη. Η ευρύτερη φυλογεωγραφική ανάλυση
έδειξε επίσης την απουσία ξεκάθαρων γεωγραφικών προτύπων διαφοροποίησης και
γενετικής δομής σε όλα τα είδη με ορισμένες εξαιρέσεις, οι οποίες χρήζουν περαιτέρω
διερεύνησης. Ωστόσο, κρίνεται απαραίτητη τόσο η ανάλυση μεγαλύτερου αριθμού
αλληλουχιών από το σύνολο του εύρους εξάπλωσης των τεσσάρων ειδών, όσο και η χρήση
μοριακών δεικτών με υψηλότερη διακριτική ικανότητα, προκειμένου να αποσαφηνιστούν
πιθανά πρότυπα διαφοροποίησης που αφορούν πρόσφατα πληθυσμιακά γεγονότα και να
εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
|
Πρότυπα γενετικής ποικιλότητας μεσοπελαγικών ιχθύων στις ελληνικές θάλασσες
