| Περίληψη |
Εισαγωγή: Η ευρεία διάδοση και χρήση ψηφιακών μέσων δικτύωσης (όπως κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικοί υπολογιστές), στο γενικό πληθυσμό μπορούν να αξιοποιηθούν για την βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας, μέσω της τηλεϊατρικής, τη μεταφορά πληροφοριών, τη συλλογή δεδομένων και άλλων εφαρμογών.
Σκοπός: Κύριος σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών για την ψυχική υγεία στην Ευρώπη, οι εφαρμογές και η μορφή τους καθώς και η αποτελεσματικότητα τους στην πρόληψη, στη θεραπεία και στη ψυχοκοινωνική αποκατάσταση ατόμων με ψυχικά προβλήματα και ψυχικές διαταραχές, τα τελευταία πέντε χρόνια.
Μεθοδολογία: Για την πραγματοποίηση της παραπάνω έρευνας αναζητήθηκαν δημοσιευμένες μελέτες μέσω της μηχανής αναζήτησης PubMed στη βάση δεδομένων MEDLINE με συγκεκριμένους όρους αναζήτησης, από το 2018 μέχρι το 2022. Οι ενημερωμένες κατευθυντήριες γραμμές του PRISMA 2022 αποτέλεσαν οδηγό για την σύνθεση της μελέτης. Συμπεριλήφθηκαν μελέτες που πληρούσαν συγκεκριμένα κριτήρια επιλεξιμότητας.
Αποτελέσματα: Από το σύνολο των 35 μελετών που ανακτήθηκαν, επιλέχθηκαν 12 που πληρούσαν τα κριτήρια συμπερίληψης της έρευνας. Η πλειοψηφία των μελετών εκπονήθηκαν στις βορειοδυτικές και κεντρικές χώρες της Ευρώπης. Τα δημογραφικά στοιχεία των μελετών ήταν ποικίλα και υπήρξε μεγάλη ετερογένεια: επαγγελματίες υγείας, εργαζόμενος πληθυσμός, φοιτητές και πολίτες από 16 ετών και πάνω. Η ηλικία του δείγματος των μελετών κυμαινόταν από τα 8 μέχρι τα 77 έτη. Η ψυχική διαταραχή που αναφέρθηκε περισσότερο είναι η κατάθλιψη και τα συμπτώματά της καθώς και οι αγχώδεις διαταραχές σε διάφορες ηλικιακές ομάδες. Οι εφαρμογές και οι μορφές που συναντήθηκαν περισσότερο ήταν το διαδίκτυο και τα smartphones. Η τηλεψυχιατρική και οι ψηφιακές πλατφόρμες αποτέλεσαν καινοτόμες παρεμβάσεις κοινοτικής ψυχικής υγείας , και επιπλέον αναφέρθηκαν παρεμβάσεις μέσω τηλεφώνου, email, ιστότοπους, παιχνίδια, κοινωνικά μέσα ή smartwatch. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία αποτέλεσε την θεωρητική βάση σε ένα μεγάλο αριθμό ηλεκτρονικών παρεμβάσεων στις περισσότερες μελέτες. Τα προγράμματα των ηλεκτρονικών εφαρμογών που βρέθηκαν στις μελέτες πρόσφεραν πληροφορίες, υποστήριξη θετικής ψυχολογίας, ψυχοεκπαίδευση και αντιμετώπιση συμπτωμάτων ψυχικών διαταραχών. Περίπου στις μισές μελέτες διερευνήθηκαν απόψεις, στάσεις, πεποιθήσεις και εμπόδια σχετικά με την χρηστικότητα, σκοπιμότητα, εφικτότητα και αποδοχή των εφαρμογών των ηλεκτρονικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας οι οποίες και συγκρίθηκαν με τις παραδοσιακές υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Μία μετανάλυση διερεύνησε την σχέση της ύπαρξης ή μη καθοδήγησης με την συμμόρφωση και την δέσμευση για την ολοκλήρωση της παρέμβασης μέσω διαδικτύου. Λίγες μελέτες αναφέρθηκαν σε αποτελέσματα.
Συμπεράσματα: Λόγω της ετερογένειας των συμπεριλαμβανόμενων μελετών δεν ήταν εφικτή η εξαγωγή ασφαλών γενικών συμπερασμάτων. Όμως οι ηλεκτρονικές εφαρμογές για την ψυχική υγεία φαίνεται να μπορούν να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο στην προαγωγή ψυχικής υγείας του πληθυσμού, όπως για παράδειγμα η χρήση της τηλεψυχιατρικής στην κοινοτική ψυχική υγεία ή η ψυχοεκπαίδευση που παρέχεται στο διαδίκτυο. Επίσης, οι καλά τεκμηριωμένες διαδικτυακές παρεμβάσεις μπόρεσαν να μειώσουν τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους σε νέους και να αυξήσουν την ευημερία και την ανθεκτικότητα, ενώ μέσω τηλεφώνου παρασχέθηκε ψυχολογική υποστήριξη με ασφαλή τρόπο. Οι υπηρεσίες αυτές παρήχθησαν με ή χωρίς την καθοδήγηση κάποιου ειδικού, με τα ίδια αποτελέσματα περίπου στην συμμόρφωση και δέσμευση του χρήστη στην ολοκλήρωση της. Η συμβολή των proxy agents και των ομότιμων στην διασφάλιση των ληπτών στην συμμετοχή των ψηφιακών υπηρεσιών και η ανάγκη του επαναπροσδιορισμού του ρόλου των επαγγελματιών ψυχικής υγείας αναδείχθηκαν. Απαιτούνται επιπλέον έρευνες για να διερευνηθούν η πρόσβαση, χρηστικότητα και δέσμευση των ψηφιακών παρεμβάσεων ψυχικής υγείας.
|
Ψηφιακές υπηρεσίες ψυχικής υγείας στην Ευρώπη : μία μελέτη συστηματικής ανασκόπησης ψηφιακών εφαρμογών για πολίτες με προβλήματα ψυχικής υγείας.
