| Περίληψη |
Εισαγωγή: Η Αρτηριακή Υπέρταση είναι μία από τις πιο σημαντικές αιτίες πρόωρης νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως γι΄αυτό και αποτελεί μια μόνιμη απειλή της Δημόσιας Υγείας. Ο βαθμός τήρησης των θεραπευτικών συστάσεων, εξαρτάται από την ορθή λήψη της φαρμακευτικής αγωγής, τις διατροφικές συστάσεις όπως είναι η περιορισμένη λήψη άλατος καθώς και από την ορθή συνεργασία μεταξύ του ασθενούς και του θεραπευτή , τα οποία αποτελούν τη βάση για την συμμόρφωση του ατόμου και συνεπώς την αποτελεσματική αντιμετώπιση της χρόνιας αυτής νόσου. Η μη συμμόρφωση των ατόμων με αρτηριακή υπέρταση οδηγεί στη συνεχή υποτροπή της νόσου και στην εμφάνιση μεταγενέστερων επιπλοκών όπως καρδιαγγειακών νοσημάτων, εγκεφαλικών επεισοδίων και νεφροπαθειών. Οι επιπλοκές της νόσου, επηρεάζουν τον τρόπο ζωής του ατόμου ενώ παράλληλα μειώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης και επιβαρύνουν το σύστημα υγείας. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης αποτέλεσε η εκτίμηση του βαθμού συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή ασθενών που επισκέπτονται το ιατρείο υπέρτασης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου και η διερεύνηση των παραγόντων που την επηρεάζουν. Μεθοδολογία: Η μελέτη μας ήταν μια συγχρονική μελέτη παρατήρησης με χρήση σταθμισμένων ερωτηματολογίων καθώς και ερωτήσεων ανοικτού τύπου για την συλλογή ποιοτικών χαρακτηριστικών. Το δείγμα της μελέτης ήταν δείγμα ευκολίας και αποτελούνταν από 150 άτομα τα οποία επισκέφθηκαν το Ιατρείο Υπέρτασης της Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου, τις ημέρες Δευτέρα και Τετάρτη. Η συλλογή των δεδομένων ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2021 και ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2021. Ως κριτήρια επιλογής του δείγματος που τέθηκαν ως προϋπόθεση εισαγωγής στη μελέτη ήταν η ηλικία του ατόμου να είναι άνω των 25 ετών, να έχει επίσημα διαγνωστεί με αρτηριακή υπέρταση και να λαμβάνει θεραπευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της. Απαραίτητη προϋπόθεση ήταν οι συμμετέχοντες στην έρευνα, να ενημερωθούν για το σκοπό της μελέτης και να υπογράψουν το έντυπο συναίνεσης για την εθελοντική συμμετοχή τους στην έρευνα. Τα ερωτηματολόγια που δόθηκαν στους ασθενείς με υπέρτασή περιλάμβαναν : Δημογραφικά χαρακτηριστικά των ασθενών όπως το φύλο, η ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο η οικογενειακή κατάσταση, η επαγγελματική κατάσταση, το υποστηρικτικό δίκτυο και η κληρονομικότητα της αρτηριακής υπέρτασης. Την Κλίμακα Hill - Bone μια κλίμακα 14 δηλώσεων τύπου Likert και τρεις υποκλίμακες «μείωσης λήψης αλατιού», «λήψης φαρμάκων», «συνέπεια επισκέψεων» εκτός της συνολικής η οποία προσδιορίζει τον βαθμό προσήλωσης των ασθενών στη θεραπευτική αγωγή και κυμαίνεται από 14 (τέλεια συμόρφωση) έως 56 (μηδενική συμμόρφωση). Την Κλίμακα συννοσηρότητας Charlson που προβλέπει τη δεκαετή επιβίωση σε ποσοστά % (τιμές 0%-100%), βοηθώντας το γιατρό να εκτιμήσει κατά πόσο η ύπαρξη συννοσηροτήτων έχει επιπτώσεις στο προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς. Την Κλίμακα προσδιοριστών της συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή που έχει αξιολογήσει την επίδραση κοινωνικών – οικονομικών παραγόντων, που σχετίζονται με το σύστημα υγείας, την επίδραση της σχέσης της θεραπευτικής ομάδας – ασθενή, καθώς και της σχέσης ασθενή με το υποστηρικτικό δίκτυο, στην τήρηση συγκεκριμένων τομών προσήλωσης. Η συνολική βαθμολογία που προκύπτει για κάθε προσδιοριστή, διαιρείται με τον αριθμό των αντικειμένων του κάθε προσδιοριστή και έτσι δημιουργούνται βαθμολογίες από το 0 έως το 4. Οι υψηλότερες βαθμολογίες συνεπάγονται με τον ισχυρότερο προσδιοριστή. Τέλος ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να απαντήσουν πέντε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου οι οποίες αξιολογούσαν: τη σημασία της γενικής συμμόρφωσης των ασθενών, τη γνώση τους σχετικά με τη νόσο και την πιθανή επίδραση της πανδημίας Covid-19 στο βαθμό συμμόρφωσης τους. Αποτελέσματα: Το 55,4% των ατόμων ήταν στην ηλικιακή ομάδα άνω των 65 ετών, το 70% δήλωναν έγγαμοι ενώ το 75,3% ζούσε κατά την περίοδο συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων με σύντροφο ή είχε υποστηρικτικό δίκτυο. Τέλος το 54% των ατόμων ήταν συνταξιούχοι, το 70% είχε κληρονομικότητα αρτηριακής υπέρτασης και το 30,7% είχε ως κύρια συννοσηρότητα τον σακχαρώδη διαβήτη. Η συνολική κλίμακα της συμμόρφωσης δεν φάνηκε να επηρεάζεται από το φύλο (p=0,256), το μορφωτικό επίπεδο (p=0,435), την οικογενειακή κατάσταση (p=0,398), τις συνθήκες διαβίωσης (p=0,214), την επαγγελματική κατάσταση (p=0,205) καθώς και την ηλικιακή ομάδα (p=0,092) Στην Κλίμακα Hill - Bone και συγκεκριμένα στην υποκλίμακα «μείωση λήψης άλατος» διαπιστώθηκε στατιστικώς σημαντική διαφορά μεταξύ της συμμόρφωσης στην περιορισμένη λήψη άλατος και του φύλου (p=0,002) με τις γυναίκες να έχουν καλύτερη συμμόρφωση 4,8±1,3 έναντι των ανδρών 5,6±1,6. Στην ίδια υποκλίμακα παρατηρήθηκε καλύτερη συμμόρφωση στα άτομα που ασχολούνται με τα οικοκυρικά σε σχέση με τα άτομα που εργάζονται (p<0,001), ενώ διαπιστώνεται πως η ηλικιακή ομάδα επιδρά στη συμμόρφωση των διατροφικών οδηγιών (p=0,002) , με καλύτερη συμμόρφωση στις ηλικίες 76 ετών και άνω. Οι περισσότερες από τις μεταβλητές είχαν από ασθενή συσχέτιση(r=-0,182, p=0,026) («Μείωση λήψης αλατιού» και «Υποστηρικτικό δίκτυο») μέχρι μέτρια συσχέτιση (r=0,513 p<0,001) («Μείωση λήψης αλατιού» και «Τρόπος ζωής»). Το «υποστηρικτικό δίκτυο» ως προσδιοριστής συμμόρφωσης δεν έδειξε στατιστικά σημαντική συσχέτιση με τις υπόλοιπες μεταβλητές συμμόρφωσης. Στα άτομα που είχαν υποστεί Έμφραγμα του Μυοκαρδίου (p=0,039), είχαν καλύτερη συμμόρφωση στις ιατρικές οδηγίες ενώ δήλωσαν και μεγαλύτερη συνέπεια στις επισκέψεις τους στη Νοσοκομειακή μονάδα έναντι αυτών που δεν έπασχαν, ενώ παράλληλα διαπιστώθηκε πως τα άτομα που έπασχαν από τη νόσο εμφάνισαν καλύτερη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή τους και συγκεκριμένα στην υποκλίμακα «Λήψης Φαρμάκων», έναντι με όσους δεν έπασχαν (p=0,050). Σημαντικό εύρημα διαπιστώνεται και στα άτομα που δεν νοσούσαν από Περιφερική Αγγειακή Νόσο (Π.Α.Ν), τα οποία αποδείχθηκε πως είχαν καλύτερη συμμόρφωση και συνέπεια επισκέψεων (p=0,022) σε σχέση με αυτά που νοσούσαν. Οι κυριότεροι λόγοι μη συμμόρφωσης που δηλώθηκαν από τις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου ήταν ο μειωμένος ελεύθερος χρόνος, η ψυχολογία του ασθενούς , οι οικονομικοί παράγοντες καθώς και οι δυσκολία συνάντησης με τον θεράποντα ιατρό. Οι δυο τελευταίοι παράγοντες αποδόθηκαν ως απόρροια της πανδημίας COVID-19. Ενώ το 33,8% των ατόμων δήλωσαν πως σχεδόν ποτέ δεν τους έχει μιλήσει κάποιος θεράπων ιατρός για τη σημασία της συμμόρφωσης και των επιπλοκών που μπορεί να επιφέρει η αντίθετη στάση. Συμπεράσματα: Ο πληθυσμός μελέτης δείχνει να συμμορφώνεται αρκετά καλά στην υπέρταση, με κατανόηση ως προς την ανάγκη συμμόρφωσης τους ως προς την φαρμακευτική αγωγή. Δεν παρατηρήθηκαν έντονες διαφοροποιήσεις συνολικά στη συμμόρφωση παρόλα αυτά επιμέρους διαφοροποιήσεις με τους άνδρες να μην τηρούν κανόνες όπως τη χρήση αλατιού, οι γεροντότεροι να έχουν καλύτερη συμμόρφωση στην λήψη φαρμάκων, ήταν εμφανής. Το μέτριο ποσοστό συμμόρφωσης, σχετίστηκε με τη μη συστηματική ενημέρωση της συμμόρφωσης από τους ιατρούς , ενώ σύμφωνα και με τα αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας υπήρξε αρνητική επίδραση της συμμόρφωσης και από άλλους παράγοντες όπως η δυσκολία πρόσβασης στον ιατρό λόγω των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας . Η μέση επιβίωση των ασθενών σε συνδυασμό με την αντίστοιχη συννοσηρότητα αποδείχθηκε πως επηρεάζει θετικά την συμμόρφωση στη νόσο της αρτηριακής υπέρτασης, συγκεκριμένα όσο πιο υγιείς είναι τα άτομα τόσο πιο δύσκολο είναι να συμμορφωθούν σε μια συνήθεια διατροφική ή και φαρμακευτική. Ειδικές περιπτώσεις ασθενειών όπως η περιφερική αγγειακή νόσος έδειξαν ότι οι πάσχοντες έχουν χειρότερη συμμόρφωση. Η επίδραση της οικογένειας και των κοινωνικών δικτύων δεν δείχνει να επιδρά παρά μόνο να περιορίζει την λήψη αλατιού. Τα εμπόδια στην πρόσβαση, η κακή σχέση με τον ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και η μη συνέπεια στις επισκέψεις βοηθούν στην κακή συμμόρφωση. Τα αποτελέσματα της μελέτης μας φάνηκε πως ήταν σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία. Τέλος να σημειωθεί πως οι παρεμβάσεις για την βελτίωση της συμμόρφωσης σε άτομα που νοσούν με αρτηριακή υπέρταση είναι απαραίτητες.
|
Βαθμός συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή ασθενών που επισκέπτονται το ιατρείο υπέρτασης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείο
