| Περίληψη |
Η Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ (Ο.Π.Υ.) αποτελεί ένα θεσμικό εργαλείο για την προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων στην ΕΕ. Πλέον βρισκόμαστε στη δεύτερη φάση εφαρμογής της με περιβαλλοντικούς στόχους για επίτευξη «Καλής οικολογικής κατάστασης» όλων των Ευρωπαϊκών υδάτων μέχρι το έτος 2021.
Τέσσερα υδατικά σώματα σε διαφορετικές περιοχές της Κρήτης, με διαφορετικά υδρολογικά χαρακτηριστικά, δηλαδή ποτάμια μόνιμης ροής και χείμαρροι, επιλέχτηκαν ώστε να διερευνηθεί η εφαρμογή του νέου Ελληνικού Συστήματος Αξιολόγησης (HESY2) για την εκτίμηση της οικολογικής τους ποιότητας με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα. Ο δείκτης αυτός συνυπολογίζει και τον πλούτο των ενδιαιτημάτων κάθε σταθμού, κατατάσσοντας τον ως «πλούσιο» ή «φτωχό».
Επιπλέον, διερευνήθηκε εάν αυτοί οι σταθμοί πληρούν τα κριτήρια για ένταξη τους στο δίκτυο σταθμών αναφοράς του Υδατικού Διαμερίσματος της Κρήτης (EL13) στο οποίο υπάρχουν ελλείψεις. Τέλος, πραγματοποιήθηκε σύγκριση μεταξύ δύο δειγματοληπτικών μεθόδων βενθικών μακροασπονδύλων σε σχέση με την απόδοση τους, τη σύνθεση των βιοκοινοτήτων και την τελική εκτίμηση της οικολογικής ποιότητας. Πρόκειται για τον δειγματολήπτη απόχη (pond net), πιστοποιημένο στα πλαίσια εφαρμογής της Ο.Π.Υ. και τον δειγματολήπτη σέσουλα (scoop) που χρησιμοποιείται από το Εργαστήριο Υδροβιολογίας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης από το 1987, πριν την εφαρμογή της Ο.Π.Υ.
Οι δειγματοληψίες των βενθικών μακροασπονδύλων πραγματοποιήθηκαν μια εποχή, τον Μάρτιο-Απρίλιο του 2017.
Από τους τέσσερις μελετώμενους σταθμούς μόνο ένας ορεινός σταθμός μόνιμης ροής πληροί τα κριτήρια για το χαρακτηρισμό του ως σταθμό αναφοράς των Μεσογειακών τύπου ποταμών R-M4.
Οι δύο δειγματοληπτικές μέθοδοι που εξετάστηκαν έχουν διαφορετικό δειγματοληπτικό μέγεθος το οποίο και επηρέασε τη μεταβλητότητα των δεικτών (αφθονία, πλούτος τάξα, ποικιλότητα, HES, AHES metics) που μελετήθηκαν. Οι αναλύσεις της πανιδικής σύνθεσης έδειξαν κάποιες διαφορές μεταξύ των μεθόδων οι οποίες όμως στατιστικά φάνηκε να μην είναι σημαντικές, και επιπλέον δεν αναγνωρίστηκε κάποιο κοινό πρότυπο μεταξύ των σταθμών.
Τα αποτελέσματα του δείκτη HESY2 που αντιστοιχούν στο «Πλούσιο» ενδιαίτημα κατέταξαν την οικολογική ποιότητα σε Ελλιπή, Μέτρια και Καλή και μεταξύ των δύο μεθόδων δειγματοληψίας υπήρχε σύμφωνη κατάταξη μόνο για ένα σταθμό. Καθώς αυτά τα αποτελέσματα δεν ανταποκρίνονται στην καλή ή υψηλή κατάταξη των υδρομορφολογικών δεικτών και των φυσικοχημικών μετρήσεων που έγιναν και αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες των υδατικών συστημάτων της Κρήτης, υπολογίστηκε και η οικολογική τους ποιότητα σύμφωνα με τις τιμές του δείκτη HESY2 που αντιστοιχούν στο «Φτωχό» ενδιαίτημα. Σε αυτή την περίπτωση, οι σταθμοί κατατάχθηκαν σε Μέτρια, Καλή και Υψηλή ποιότητα και μεταξύ τους οι μέθοδοι κατέληξαν σε σύμφωνα αποτελέσματα σε τρεις σταθμούς από τους τέσσερις.
Συνυπολογίζοντας τις διάφορες πηγές μεταβλητότητας που χαρακτηρίζουν τις διαδικασίες βιοεκτίμησης και τα αποτελέσματα του δείκτη HESY2 σύμφωνα με το «Φτωχό» ενδιαίτημα, θεωρούμε ότι και οι δύο μέθοδοι δειγματοληψίας είναι κατάλληλες για την εκτίμηση της οικολογικής ποιότητας στα υδατικά συστήματα της Κρήτης με βάση την Οδηγία 2000/60/EK.
Τέλος, ιδιαίτερη σημασία έχει ότι οι σταθμοί με τη χαμηλότερη οικολογική ποιότητα ανεξαρτήτως της εφαρμοζόμενης μεθόδου ήταν οι χείμαρροι. Ο δείκτης HESY2 φαίνεται να μην μπορεί να αναγνωρίσει εις βάθος τον βαθμό εφημερότητας αυτών των συστημάτων και αναδεικνύεται η ανάγκη για περαιτέρω προσαρμογή του ώστε να διαχωρίζει καλύτερα τις φυσικές από τις ανθρωπογενείς πηγές μεταβλητότητας.
|
Οικολογική ποιότητα επιλεγμένων ποταμών στην Κρήτη. Αναζήτηση σταθμών αναφοράς, διερεύνηση της εφαρμογής του νέου Ελληνικού Συστήματος Αξιολόγησης και της απόδοσης δύο δειγματοληπτικών μεθόδων
