| Περίληψη |
Εισαγωγή: Η διεθνής βιβλιογραφία τονίζει τη σχέση μεταξύ επαγγελματικής
δέσμευσης και επαγγελματικής εξουθένωσης, ιδιαίτερα σε επαγγέλματα ιδιαιτέρως
στρεσογόνα, όπως αυτά στις υπηρεσίες υγείας. Παρόλο που υπάρχουν μελέτες στον
πληθυσμό των ιατρών, των νοσηλευτών καθώς και άλλων επαγγελματιών υγείας, δεν
υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για τους διοικητικούς υπάλληλους των υπηρεσιών αυτών.
Σκοπός: Η παρούσα μελέτη επιχείρησε να μελετήσει τον πληθυσμό των διοικητικών
υπαλλήλων των δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Π.Φ.Υ.) στην Κρήτη και
έθεσε δύο βασικά ερευνητικά ερωτήματα. Ποια η σχέση μεταξύ επαγγελματικής
δέσμευσης και επαγγελματικής εξουθένωσης στους διοικητικούς υπάλληλους των
δομών Π.Φ.Υ. της 7ης Υ.ΠΕ.; Ποια χαρακτηριστικά των υπαλλήλων επιδρούν στα
επίπεδα επαγγελματικής δέσμευσης και στα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης
και προς ποια κατεύθυνση;
Μεθοδολογία: Διεξήχθη μια συγχρονική μελέτη την περίοδο 2020-2021 σε δείγμα 81
διοικητικών υπαλλήλων των κέντρων υγείας και τοπικών μονάδων υγείας της Κρήτης
(7η Υ.ΠΕ.) (ποσοστό απόκρισης>90%). Για τις ανάγκες της μελέτης
χρησιμοποιήσαμε τις ελληνικές σταθμισμένες εκδόσεις δυο κλιμάκων, την κλίμακα
UWES-15 που αποτυπώνει την επαγγελματική δέσμευση και έχει τρεις διαστάσεις
(ενεργητικότητα, αφοσίωση, προσήλωση), και την κλίμακα OLBI που μετρά την
επαγγελματική εξουθένωση και έχει δύο διαστάσεις (εξάντληση, αποδέσμευση από
την εργασία). Τόσο το σκορ ανά διάσταση όσο και το τελικό σκορ της κλίμακας
UWES προκύπτει υπολογίζοντας τη μέση τιμή ανά διάσταση και ολικά αντίστοιχα.
Οι τιμές που μπορεί να πάρει το ολικό σορ καθώς και η κάθε διάσταση ξεχωριστά
κυμαίνονται από 0 έως 6 υποδηλώνοντας αυξημένα επίπεδα δέσμευσης όσο
υψηλότερο είναι το σκορ, όπως περιγράφηκε άνωθεν (0: ποτέ – 6: πάντα). Το τελικό
σκορ της κλίμακας OLBI προκύπτει από το άθροισμα των σκορ των δυο διαστάσεων,
που προκύπτει από τη μέση τιμή των απαντήσεων. Η ανάλυση έγινε με δίπλευρους
ελέγχους, παραμετρικού τύπου, σε επίπεδο σημαντικότητας α=0,05 στο IBM SPSS
26.00. Εφαρμόστηκαν οι έλεγχοι T-Test για δυο ανεξάρτητα δείγματα (Two-Samples
Independent T-Test) και συντελεστής συσχέτισης του Pearson (Pearson’s correlation
coefficient rho). Αποτελέσματα: Όσον αφορά στα επίπεδα της επαγγελματικής δέσμευσης, αυτά
βρέθηκαν σε μεσαία-υψηλά επίπεδα (σκορ 3,76), με τη διάσταση της
ενεργητικότητας να είναι σε υψηλότερα επίπεδα (σκορ 3,86) και τη διάσταση της
προσήλωσης να ακολουθεί με σκορ 3,73 και της αφοσίωσης με σκορ 3,67 (0-2:
χαμηλά επίπεδα, 2-3: μεσαία επίπεδα, 3-5: υψηλά επίπεδα, 5-6: πολύ υψηλά επίπεδα).
Επίσης, τα επίπεδα της επαγγελματικής εξουθένωσης βρέθηκαν σε υψηλά-πολύ
υψηλά επίπεδα (34,96) (όσο υψηλότερο το σκορ -ειδικά πάνω από 25- τόσο
υψηλότερα τα επίπεδα, δεν υπάρχουν ακριβή όρια), με τη διάσταση της
αποδέσμευσης από την εργασία να είναι σε χαμηλότερα επίπεδα από τη διάσταση της
εξάντλησης (16,8 έναντι 18,1 αντίστοιχα). Η σχέση μεταξύ επαγγελματικής
δέσμευσης και εξουθένωσης βρέθηκε στατιστικώς σημαντική και αρνητική (rho=-
0,78, Pvalue<0,001), ενώ φαίνεται ότι η επαγγελματική δέσμευση μπορεί να εξηγήσει
πάνω από το 60% των τάσεων της επαγγελματικής εξουθένωσης. Δε φαίνεται στον
πληθυσμό μελέτης μας να υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ
δημογραφικού προφίλ και επαγγελματικής εξουθένωσης, παρά μόνο ο φορέας
εργασίας (Κ.Υ. και Το.Μ.Υ.) που όμως δε θεωρείται ουσιαστικά σημαντικός λόγω
της εξ ορισμού ανισοκατανομής του δείγματος μεταξύ των δύο τύπων δομών Π.Φ.Υ.
Όσον αφορά όμως στην επαγγελματική δέσμευση, βρέθηκε ότι διαφοροποιείται βάσει
της ηλικίας και της οικογενειακής κατάστασης. Συγκεκριμένα, υψηλότερα επίπεδα
δέσμευσης φαίνεται να έχουν οι μεγαλύτερες ηλικίες και όσοι είναι έγγαμοι.
Συμπεράσματα: Ο βαθμός επαγγελματικής δέσμευσης φαίνεται να μειώνει τα
επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης και η σχέση μεταξύ των δύο να είναι
αμφίδρομη στους διοικητικούς υπαλλήλους της Π.Φ.Υ. Χρειάζεται περεταίρω μελέτη
για την ανάδειξη αιτιολογικών συσχετίσεων και άλλων παραγόντων κινδύνου, όμως
ήδη μπορούμε να συντάξουμε ορισμένες προτάσεις για τον έλεγχο της εξουθένωσης
και στο χώρο αυτό.
|
Συσχέτιση της επαγγελματικής δέσμευσης με την επαγγελματική εξουθένωση των Διοικητικών υπαλλήλων που εργάζονται στις δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της 7ης Υ.ΠΕ. Κρήτης
