| Περίληψη |
Το κύριο χαρακτηριστικό του καρκινικού κυττάρου είναι η ανυπακοή του στους θεμελιώδεις κανόνες ελέγχου των φυσιολογικών κυττάρων με αποτέλεσμα, αφενός, τον αυτόνομο και ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό του, και αφετέρου, την κατάληψη περιοχών που φυσιολογικά ανήκουν σε άλλα κύτταρα. Τα ογκοκατασταλτικά γονίδια συγκροτούν μια μεγάλη ομάδα γονιδίων που συμμετέχουν στη διαδικασία της καρκινογένεσης με τρόπο υπολειπόμενο. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC), και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) του δέρματος αποτελούν τους δυο πιο διαδεδομένους καρκίνους της καυκάσιας φυλής. Στην παρούσα διατριβή επί διδακτορία έγινε in vitro ανάλυση σε μοριακό επίπεδο των γενετικών χαρακτηριστικών καρκινικών και προ- καρκινικών όγκων του δέρματος (BCC, SCC, ν. Bowen) με στόχο τη διερεύνηση του ρόλου του γονιδιακού τόπου INK4a-ARF (στον οποίο εδράζονται τα ογκοκατασταλτικά γονίδια p16INK4a, p15INK4b και p14ARF) στην ανάπτυξη και εμφάνιση του σποραδικού μη- μελανοκυτταρικού καρκίνου του δέρματος σε Έλληνες ασθενείς. Η διερεύνηση έγινε μέσω ανάλυσης της αστάθειας αλληλουχίας μικροδορυφορικού DNA (loss of heterozygosity, LOH και microsatellite instability, MI) και μέσω ανίχνευσης μεταλλάξεων. xii Το φαινόμενο της απώλειας ετεροζυγωτίας στην περιοχή 9p21-p22 ανιχνεύθηκε στο υψηλότερο ποσοστό που έχει αναφερθεί στη διεθνή βιβλιογραφία για τα BCC (60%), ενώ υψηλό ποσοστό ανιχνεύθηκε αντιστοίχως και για τα SCC και ν. Bowen (52%). Το μοτίβο εμφάνισης LOH στο χρωμοσωμικό σκέλος 9p φαίνεται να είναι παρόμοιο τόσο στα SCC, όσο και στα BCC. To φαινόμενο της αστάθειας του μικροδορυφορικού DNA ανιχνεύθηκε σε χαμηλά ποσοστά τόσο στα BCC όσο και στα SCC. Τα εξόνια 1α, 1β και 2 του τόπου INK4a-ARF διερευνήθηκαν για μεταλλάξεις. H αντικατάσταση μιας βαλίνης από μια γλυκίνη στο κωδικόνιο 28 του εξονίου 1α (Val28Gly) και η τριπλή αντικατάσταση CCC TTT που οδηγεί στην αντικατάσταση μιας αλανίνης από μια βαλίνη στο κωδικόνιο 57 και μετατρέπει την αργινίνη του κωδικονίου 58 σε κωδικόνιο τερματισμού στο εξόνιο 2 διακόπτοντας πρόωρα την αλληλουχία των αμινοξέων περιγράφονται για πρώτη φορά σε SCC στη διεθνή βιβλιογραφία. Οι μεταλλάξεις στο εξόνιο 2 είναι υπαινικτικές για επίδραση της UV ακτινοβολίας. Ένας πολυμορφισμός που έχει ήδη περιγραφεί στο γονίδιο p16INK4a, η αντικατάσταση μιας αλανίνης από θρεονίνη στο κωδικόνιο 148 του εξονίου 2 (Ala148Thr) ανιχνεύθηκε σε 5 BCC και 1 SCC σε συνολική συχνότητα 3.72%. Το υψηλό ποσοστό LOH που βρήκαμε στην περιοχή 9p21-p22 υποδηλώνει ότι σημαντικά για την BCC καρκινογένεση ογκοκατασταλτικά γονίδια πιθανόν να εντοπίζονται στην περιοχή αυτή. Η απουσία μεταλλάξεων στα γνωστά γονίδια p16INK4a και p14ARF, σε συνδυασμό με την εμφάνιση LOH στην περιοχή 9p21-p22 όπου αυτά εδράζονται υποδηλώνει ότι αν αυτά ενέχονται στην BCC καρκινογένεση δεν αδρανοποιούνται μέσω μεταλλάξεων. Ενδεχομένως, όμως, νέο/α άγνωστο/α μέχρι στιγμής ογκοκατασταλτικά γονίδια της περιοχής 9p21-p22 να εμπλέκονται στην ανάπτυξη ορισμένων σποραδικών BCC δερματικών όγκων. Οι μεταλλάξεις που ανιχνεύθηκαν στους SCC όγκους, σε συνδυασμό με το υψηλό ποσοστό της απώλειας ετεροζυγωτίας (LOH) που διαπιστώθηκε στο 9p χρωμοσωμικό σκέλος υπονοούν ότι η ανενεργοποίηση των ογκοκατασταλτικών γονιδίων p16INK4a και p14ARF της περιοχής INK4a-ARF, μέσω απώλειας αλληλομόρφου ή/και μετάλλαξης (πιθανόν οφειλόμενης σε UV ακτινοβολία) μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του μη-μελανοκυτταρικού καρκίνου του δέρματος, ιδιαιτέρως στον πιο επιθετικό SCC τύπο.
|
Γενετική ανάλυση της αλληλουχίας μικροδορυφορικού DNA σε δερματικές νεοπλασματικές αλλοιώσεις
