| Περίληψη |
Η παρούσα διπλωματική εργασία στοχεύει στην ποιοτική και ποσοτική μελέτη της μακροβενθικής θαλάσσιας βιοποικιλότητας του υποθαλάσσιου σπηλαίου των Ελεφάντων με χρήση πολλαπλών μεθόδων. Ακόμη, στοχεύει στη συσχέτιση των προτύπων χωρικής κατανομής της βιοποικιλότητας και τη συσχέτισή τους με εκείνα ορισμένων περιβαλλοντικών παραμέτρων της στήλης του νερού και του ιζήματος εντός του σπηλαίου. Η εργασία εκπονήθηκε στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) στο Ηράκλειο Κρήτης. Η μελέτη του σπηλαίου επικεντρώθηκε σε τρεις οικολογικές ζώνες: τη ζώνη εισόδου, την ενδιάμεση ημισκότεινη ζώνη και την εσωτερική σκοτεινή ζώνη. Από κάθε ζώνη συλλέχθηκαν: 1) φωτογραφικά πλαίσια και πυρήνες ιζήματος για τη μελέτη των βενθικών κοινοτήτων σε σκληρό και μαλακό υπόστρωμα, αντίστοιχα, 2) δείγματα νερού για την εκτίμηση της συγκέντρωσης πέντε συστατικών ιόντων και 3) δείγματα ιζήματος για την εκτίμηση της κοκκομετρικής σύστασης και περιεκτικότητας του πυθμένα σε χλωροφύλλη-α, φαιοφυτίνες και οργανική ύλη. Πέντε φωτογραφικά πλαίσια λήφθηκαν από κάθε έναν από πέντε σταθμούς στις τρείς διαφορετικές ζώνες κατά μήκος του σπηλαίου, στα τοιχώματα και στην οροφή της βυθισμένης εισόδου και της ημισκότεινης ζώνης και στα τοιχώματα του εσωτερικού σκοτεινού θαλάμου. Οι εδραίοι οργανισμοί που εντοπίστηκαν, ταξινομήθηκαν στο χαμηλότερο δυνατό ταξινομικό επίπεδο και υπολογίστηκε η χωρική τους κατανομή. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι διαφορετικές ταξινομικές ομάδες κυριαρχούσαν σε διαφορετικές ζώνες του σπηλαίου και σε διαφορετικούς τύπους υποστρωμάτων. Από τις αναλύσεις για το μαλακό υπόστρωμα, φάνηκε πως οι Πολύχαιτοι κυριαρχούσαν από πλευράς αφθονίας στη φωτεινή ζώνη ενώ στις υπόλοιπες δύο ζώνες κυριάρχησαν οι Ολιγόχαιτοι. Τόσο στο σκληρό όσο και στο μαλακό υπόστρωμα παρατηρήθηκε μείωση της αφθονίας από την φωτεινή ζώνη προς την εσωτερική σκοτεινή ζώνη του σπηλαίου. Απεναντίας, για το μαλακό υπόστρωμα, ο αριθμός των ειδών αυξανόταν από τη φωτεινή προς την ημισκότεινη ζώνη και μειωνόταν ξανά προς τη σκοτεινή ζώνη. Για το σκληρό υπόστρωμα, ο αριθμός των ειδών φάνηκε πως μειωνόταν από τη φωτεινή ζώνη προς την εσωτερική σκοτεινή ζώνη του σπηλαίου. Συνολικά στο σπήλαιο καταγράφηκαν 146 τάξα: 33 τάξα από την ανάλυση των φωτογραφικών πλαισίων για το σκληρό υπόστρωμα, 40 τάξα από την ανάλυση του ιζήματος για το μαλακό υπόστρωμα και 73 τάξα που καταγράφηκαν οπτικά και με επιπλέον φωτογραφικό υλικό από όλες τις ζώνες του σπηλαίου. Από την ανάλυση του νερού διαπιστώθηκε ότι στη σκοτεινή ζώνη η συγκέντρωση των πυριτικών ιόντων ήταν κατά εννέα φορές μεγαλύτερη σε σύγκριση με τις άλλες δύο ζώνες, γεγονός που πιθανώς σχετίζεται με την παρουσία εισροών γλυκού νερού στο εσωτερικό του σπηλαίου. Επιπλέον, η συγκέντρωση νιτρωδών ιόντων ήταν κατά τριάντα έξι φορές αυξημένη στο σκοτεινό θάλαμο σε σύγκριση με τη ζώνη εισόδου. Αντίθετα η συγκέντρωση των φωσφορικών και νιτρωδών ιόντων και των ιόντων αμμωνίου στο θαλασσινό νερό δεν μεταβάλονται σημαντικά κατά μήκος του σπηλαίου. Όσον αφορά στην ανάλυση των ιζημάτων, η συγκέντρωση της χλωροφύλλης α και των φαιοφυτινών εμφάνισε σταδιακή μείωση προς το εσωτερικό του σπηλαίου, ενώ η μεγαλύτερη συγκέντρωση οργανικής ύλης καταγράφηκε στην ημισκότεινη ζώνη. Από την κοκκομετρική ανάλυση του ιζήματος προέκυψε πως παρόλο που και στις τρείς ζώνες κυριαρχεί η χονδρόκκοκη άμμος, στην ημισκότεινη ζώνη, σημαντικό ποσοστό (28,5%) καταλαμβάνει η λεπτόκοκκη άμμος, γεγονός που πιθανόν να οφείλεται στη μειωμένη διατάραξη του σημείου αυτού από τα θαλάσσια ρεύματα και τον κυματισμό. Τα παραπάνω ευρήματα αποτελούν την πρώτη προσπάθεια μελέτης του συγκεκριμένου σπηλαίου, η οποία λαμβάνει μεγάλο αριθμό επισκεπτών δυτών ετησίως και αποτελεί μία από τις λίγες μελέτες για αυτό το είδος οικοτόπου στην Ανατολική Μεσόγειο. Τα αποτελέσματα της μελέτης θέτουν τη βάση για μελλοντική παρακολούθηση αυτού του συγκεκριμένου οικοσυστήματος.
|
Διαβάθμιση βιοποικιλότητας και περιβαλλοντικών παραμέτρων σε θαλάσσιο σπήλαιο της Κρήτης
