Περίληψη |
Εισαγωγή: Ο ύπνος είναι κάτι περισσότερο από μια κατάσταση μη εγρήγορσης, καθώς η ρυθμικότητα του είναι γενετικά προγραμματισμένη και συγχρονισμένη από τον κιρκάδιο μηχανισμό. Οι πολυμορφισμοί στα clock γονίδια, τα οποία αποτελούν τον πυρήνα του κιρκάδιου ρολογιού, συνδέονται με πολλές διαταραχές ύπνου και αλλαγές της κιρκάδιας δραστηριότητας καθώς και με τον χρονότυπο του ατόμου.
Σκοπό: Σκοπός αυτής της μελέτης είναι να αναγνωρίσει σπάνιους πολυμορφισμούς στα clock γονίδια και να συσχετίσει την παρουσία τους με ακραίους φαινότυπους ύπνου, όπως αυτοί αναδύθηκαν μέσα από καταγραφές ακτιγραφίας και στη συνέχεια, επαληθεύτηκαν με τη μέθοδο της πολυπνογραφίας.
Μέθοδοι: Στην παρούσα εργασία αναλύθηκε το έξωμα (exome) από 145 συμμετέχοντες του “Thalis Cretan Aging Study Cohort” (47 γνωστικά υγιείς ως controls and 98 ασθενείς διαγνωσμένοι με άνοια), με σκοπό την ανίχνευση παραλλαγών (variants) σε 14 clock γονίδια: CLOCK, BMAL1, NPAS2, PER1, PER2, PER3, CRY1, CRY2, BHLHE40, BHLHE41, NR1D1, REV1, RORA, RORB και ένα γονίδιο, πιθανό ρυθμιστή του κιρκάδιου μηχανισμού, το VDR. Αυτά τα γενετικά δεδομένα συνδυάστηκαν με τις καταγραφές ακτιγραφίας των συμμετεχόντων.
Αποτελέσματα: Κατά τη WES ανάλυση αναγνωρίστηκαν 57 γνωστοί και 34 νεοανιχνευθείς πολυμορφισμοί στα clock γονίδια. Η ανάλυση των δεδομένων ακτιγραφίας έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που βρέθηκαν θετικοί για το rs2585405 τείνουν να έχουν μικρής διάρκειας νυχτερινό ύπνο (night TST; p=0.051), ενώ ο πολυμορφισμός rs150149747 βρέθηκε συνδεδεμένος, σε σημαντικό βαθμό, με χαμηλής διάρκειας TST (p=0.046). Οι δύο αυτές αλλαγές αφορούν το γονίδιο PER1, το οποίο είναι σημαντικός ρυθμιστής του κιρκάδιου μηχανισμού. Επιπρόσθετα, ο πολυμορφισμός rs1776342, ο οποίος εντοπίζεται στο γονίδιο PER3, επίσης συσχετίστηκε με μειωμένο ολικό χρόνο ύπνου (TST; p=0.046). Επιπλέον, ανιχνεύθηκαν 12 σπάνιοι πολυμορφισμοί σε συμμετέχοντες με ακραίους φαινοτύπους ύπνου, όπως αναδείχθηκαν με τη χρήση ακτιγραφίας. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι 6 από αυτούς τους πολυμορφισμούς δεν έχουν αναφερθεί άλλοτε ξανά στη βιβλιογραφία, επομένως χαρακτηρίζονται ως novel. Τα ευρήματα αυτά αποδεικνύουν ότι πολλοί ακραίοι φαινότυποι ύπνου, πιθανό να έχουν γενετική βάση, η οποία λειτουργεί ως υπόστρωμα για την ανάπτυξη διαταραχών του ύπνου. Για περαιτέρω ανάλυση της ποιότητας του ύπνου των συμμετεχόντων, πραγματοποιήθηκαν μελέτες ύπνου, στο Εργαστήριο Ύπνου του Πανεπιστημίου, με σκοπό την εκτίμηση αλλαγών στην αρχιτεκτονική του ύπνου, οι οποίες πιθανό να συσχετίζονται με συγκεκριμένους πολυμορφισμούς.
Συμπεράσματα: Τα δεδομένα προκαταρκτικά αποτελέσματα δείχνουν ότι οι συνήθειες του ύπνου, τόσο σε γνωστικά υγιείς όσο και σε ασθενείς με άνοια, μπορούν να έχουν ένα ισχυρό γενετικό υπόβαθρο.
|