| Περίληψη |
Σκοπό της διπλωματικής εργασίας αποτελεί η διερεύνηση των καλλιεχνικών μαθήσεων στα Αναλυτικά Προγράμματα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα μέσω των παιδαγωγικών χρήσεων της ποίησης. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για την ερευνητική προσέγγιση είναι η Ανάλυση Περιεχομένου. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε η ιστορική και συγκριτική ανάλυση των περιεχομένων των ποιημάτων στα αναγνωστικά και στα ανθολόγια κατά την περίοδο της Δικτατορίας (1967-1974), της Μεταπολίτευσης και του σήμερα. Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας πραγματοποιείται μια συνεχής προσπάθεια διερεύνησης της σχέσης του λογοτεχνικού πεδίου με την εκπαίδευση, στη βάση της θεωρίας της αυτονομίας αυτού και της κατ' επέκταση δυνατότητας εμπλοκής του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Από το παραπάνω παρατηρείται πως οι επιρροές του λογοτεχνικού πεδίου στην εκπαίδευση είναι ελάχιστης σημασίας. Η ετερονομία αυτή αποδεικνύεται από τη σχέση μεταξύ γλωσσικών και καλλιτεχνικών μαθήσεων, εάν δηλαδή η λογοτεχνία αντιμετωπίζεται ως Γλώσσα ή ως κάτι πέραν αυτής. Οι ασύμμετρες σχέσεις καλλιτεχνικού και παιδαγωγικού πεδίου διερευνώνται και μέσα από τις επιρροές των Πολιτισμικών Σπουδών με κεντρικό ενδιαφέρον την παιδαγωγική αξία της λογοτεχνίας και της διδακτικής της, επισημαίνοντας την κρίση του λογοτεχνικού μαθήματος ακόμα και αν εκείνο κατέχει σημαντική θέση στσ Αναλυτικά Προγράμματα. Η θέση της λογοτεχνίας και της ποίησης στα Αναλυτικά Προγράμματα της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης εξετάζεται ως μια διαδικασία μεταξύ γλωσσικών και αισθητικών/καλλιτεχνικών μαθήσεων, ενώ γίνεται φανερή η ύπαρξη μιας σύγχυσης ανάμεσα στο γλωσσικό και το λογοτεχνικό μάθημα με το δεύτερο να εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό τους σκοπούς διδασκαλίας του πρώτου. Έτσι, αποδεικνύεται η υποταγή των καλλιτεχνικών μαθήσεων στις λογικές της γλωσσικής ικανότητας. Μέσα από την ανάλυση των θεματικών εξελίξεων των ποιημάτων στα αναγνωστικά και τα ανθολόγια του δημοτικού σχολείου από το 1967 και έπειτα, φαίνεται πως αυτά τις προηγούμενες χρονικές περιόδους λειτουργούσαν ως μέσο ιδεολογικής διαμόρφωσης των μαθητών, ενώ ερχόμενοι στο σήμερα οι θεματικές εκσυγχρονίζονται και εισάγουν τους μαθητές σε νέες έννοιες. Η σχέση της διδασκαλίας της λογοτεχνίας με τη γλώσσα διερευνάται μέσα από το ρόλο των αναγνωστικών και των ανθολογίων με την ταύτισή τους να είναι περισσότερο έντονη και εμφανής την περίοδο της Χούντας και της Μεταπολίτευσης. Μπορεί η σύνταξη νέων ανθολογίων να συμβαδίζει με την εμφάνιση ανανεωμένων διδακτικών προσεγγίσεων στη λογοτεχνία, ωστόσο η οριστική χειραφέτηση του λογοτεχνικού μαθήματος από το γλωσσικό παραμένει ζητούμενο. Η σχέση λογοτεχνίας και γλωσσικής εκπαίδευσης είναι άμεση, όμως εάν γίνεται λόγος για μια επιθυμητή ένταξη της πολιτισμικής εκπαίδευσης την εκπαιδευτική και σχολική πραγματικότητα, τότε θα ήταν σκόπιμη η αντιμετώπιση της λογοτεχνίας περισσότερο με καλλιτεχνικούς και λιγότερο με φιλολογικούς και γλωσσικούς όρους. Τελικά, αυτό που προκύπτει και από το γενικό συμπέρασμα της εργασίας, είναι η ταύτιση γλωσσικών και καλλιτεχνικών μαθήσεων, γεγονός που αποδεικνύει τον χαμηλό έως ανύπαρκτο ρόλο του καλλιτεχνικού πεδίου στη διαμόρφωση της «αισθη(μα)τικής» αγωγής των μαθητικών πληθυσμών στην Ελλάδα.
|
Η ποίηση στα αναλυτικά προγράμματα του δημοτικού
