| Περίληψη |
Η εργασία που ακολουθεί αφορά τον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησαν οι προσπάθειες μεταρρύθμισης στο Ψυχιατρείο της Λέρου, στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η «ομάδα της Λέρου», που αποτελούνταν από γιατρούς και έναν ψυχολόγο, οι οποίοι βρέθηκαν στη Λέρο λόγω της ιδιότητάς τους, ξεκίνησε μία διαδικασία αλλαγών, μέσα από τη δημοσιοποίηση της κατάστασης.
Η παρούσα έρευνα δεν αφορά μόνο τη διαδικασία των αλλαγών, αλλά την οπτική των ανθρώπων που τις ξεκίνησαν. Πρόκειται για μια ιστορία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη Λέρο, όχι τόσο επικεντρωμένη στα γεγονότα, αλλά περισσότερο στην αποτίμησή τους από την ομάδα αυτών των ανθρώπων.
H Λέρος δεν αντιμετωπίζεται ως ένα μεμονωμένο περιστατικό, η κατάσταση που επικρατούσε τότε στη Λέρο ήταν αντιπροσωπευτική της επίσημης ελληνικής ψυχιατρικής και αποτελούσε δημιούργημά της. Συνεπώς, και οι προσπάθειες για μεταρρύθμιση δεν αφορούσαν αποκλειστικά το άσυλο της Λέρου, αλλά την ελληνική ψυχιατρική στο σύνολό της.
Πρόκειται για μία ποιοτική έρευνα, ευέλικτου σχεδίου. Ως ερευνητικό εργαλείο επέλεξα τις μη δομημένες συνεντεύξεις και το δείγμα μου αποτελείται από την πλειοψηφία των εν ζωή μελών της ομάδας. Η επιλογή του θέματος είναι συνυφασμένη με την ενασχόλησή μου με το ψυχιατρικό νοσοκομείο της Λέρου, στο οποίο εργάζομαι από το 1994.
Όλα αυτά τα χρόνια έγιναν μεγάλες αλλαγές, που απορρέουν από την κινητοποίηση της ομάδας της Λέρου, από την επέμβαση και τη χρηματοδότηση της μεταρρύθμισης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από την κρατική πολιτική και το κυρίαρχο επιστημονικό παράδειγμα. Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση περιορίστηκε στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και όχι στη στήριξη των ανθρώπων αυτών στην κοινότητα (τουλάχιστον όχι στον βαθμό που απαιτείται) και στην ισότιμη αντιμετώπισή τους. Τα άτομα με ψυχιατρική εμπειρία παραμένουν περιθωριοποιημένα, ο λόγος τους αποκλεισμένος και η συζήτηση για ψυχιατρική μεταρρύθμιση δεν εμπεριέχει τόσο όρους ελευθερίας, αλλά περισσότερο όρους κοινωνικού ελέγχου.
Μέσα από τις συνεντεύξεις παρουσιάστηκε και μια διαφορετική οπτική του όλου ζητήματος. Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση όπως την εννοούσαμε δεν πραγματοποιήθηκε, όμως η Λέρος αποτελεί παράδειγμα ότι μπορεί να συμβεί, και μπορεί να αντικρούσει τη συνεχώς αυξανόμενη επιρροή του βιολογικά προσανατολισμένου παραδείγματος και τον παραγκωνισμό της κοινωνικής ψυχιατρικής.
|
Η "ομάδα της Λέρου" : η ιστορία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη Λέρο
