| Περίληψη |
Εισαγωγή: Στις αναπτυγμένες κοινωνίες σήμερα υπάρχουν διαφορετικές μορφές έκθεσης στο στρες. Η απόκριση του σώματος στο άγχος και γενικά η ικανότητά του να διατηρεί την ομοιόσταση είναι απαραίτητη για την προσαρμογή, τη βιωσιμότητα και τελικά την επιβίωση του οργανισμού. Ωστόσο, σε περιπτώσεις ακραίων, συνεχών κι επαναλαμβανόμενων καταστάσεων μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση του συστήματος πίεσης και κατά συνέπεια στην πρόκληση σοβαρών βλαβών στο σώμα. Ο χρόνος αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην εξέταση της επιβλαβούς επίδρασης του άγχους στον άνθρωπο, καθώς και της μακροχρόνιας έκθεσης στο στρες, όσον αφορά στην εμφάνιση καρκίνου, η οποία δεν είναι ξεκάθαρη. Πιο συγκεκριμένα, οι κακοήθεις νεοπλασίες (ΚΝ) μαστού αποτελούν τις συχνότερες μορφές κακοήθειας στις γυναίκες επηρεάζοντας 2,1 εκατομμύρια γυναίκες κάθε χρόνο και αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο. Εξαίρεση σε αυτά τα δεδομένα είναι οι χώρες όπου προηγούνται οι ΚΝ των πνευμόνων, ο οποίος συμβάλλει στην αύξηση της θνησιμότητας στις περισσότερες γυναίκες (κάθε χρόνο), εξαιτίας της αδυναμίας διάγνωσης-screening σε σχέση με τις ΚΝ μαστού, όπου η ευαισθητοποίηση, η ενημέρωση και η θεραπεία είναι περισσότερο ενισχυμένες και αποτελεσματικές. Στην Ελλάδα, μία χώρα με χαμηλούς πόρους υγείας, τα μόνα δεδομένα που βασίζονται στον πληθυσμό προέρχονται από το Περιφερειακό Κέντρο Καρκίνου της Κρήτης.
Σκοπός: Ο σκοπός της μεταπτυχιακής εργασίας ήταν η διερεύνηση της σχέσης της χρόνιας έκθεσης στο στρες στην εκδήλωση ΚΝ μαστού στην Κρήτη. Επίσης, τέθηκαν οι ακόλουθοι επιμέρους στόχοι που θα επιχειρήσουν να απαντήσουν τα ερευνητικά μας ερωτήματα: α) Η εκτίμηση των επιπέδων του χρόνιου στρες μέσω ποιοτικής (δηλ. μέσω σταθμισμένης κλίμακας/ερωτηματολογίων, μέσω ποσοτικής προσέγγισης (της κορτιζόλης στο τριχωτό της κεφαλής), καθώς και ο υπολογισμός του επιπολασμού των ΚΝ μαστού στην Κρήτη. β) Η διερεύνηση και αποτίμηση της σχέσης του χρόνιου στρες και της εμφάνισης ΚΝ μαστού, μέσω της μεθόδου μέτρησης του στρες που αναφέρθηκε παραπάνω. γ) Η ανάδειξη των παραγόντων που συμβάλλουν ως παράγοντες κινδύνου στη σχέση μεταξύ στρες και ΚΝ μαστού καθώς και αυτών που ενδέχεται να επιδρούν προστατευτικά. Στους παράγοντες αυτούς συμπεριλαμβάνονται το δημογραφικό και ατομικό προφίλ κατάστασης υγείας και βίωσης έντονων καταστάσεων που μπορεί να στεναχώρησαν ή άγχωσαν τις γυναίκες, η πνευματικότητα/θρησκευτικότητα και το αίσθημα συνοχής, αλλά και τα ιδιαίτερα στοιχεία της προσωπικότητάς τους. δ) Ανάμεσα στους επιμέρους στόχους να εξετάσει τα κατάλληλα εργαλεία, καθώς και να εξετάσει τη μελέτη στη βάση διεθνούς συνεργασίας (με το Πανεπιστήμιο Linkoping της Σουηδίας).
Μεθοδολογία: Πρόκειται για μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων που θα διεξαχθεί στην Κρήτη, καθοδηγούμενη από μία μεγαλύτερη συνεργατική μελέτη μεταξύ Σουηδίας και Ελλάδας. Οι χώρες αυτές επιλέχθηκαν ως δύο Ευρωπαϊκές χώρες, διαφορετικού κοινωνικού και δημογραφικού προφίλ, καθώς και άλλης δυναμικής σε επίπεδο συστήματος υγείας. Επιπρόσθετα, έχουν προηγούμενη συνεργασία σε θέματα συσχέτισης του στρες με εκβάσεις υγείας. Η πρώτη (τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή) εστίασε στα επίπεδα κορτιζόλης, μέσω της επίδρασης γλυκοκορτικοειδών στην αναστολή της απόπτωσης των καρκινικών κυττάρων και των GCs στην αναστολή της αντι-μιτωτικής θεραπείας, ενώ η δεύτερη σε κοινωνικό-πολιτισμικό πλαίσιο σύγκρισης της Αίσθησης Συνοχής (SOC) μεταξύ Σουηδίας και Κρήτης. Η μεταπτυχιακή εργασία απαρτίζεται από δύο μέρη. Αρχικά, το σχεδιασμό μιας μελέτης ασθενών-μαρτύρων για την απάντηση των ερευνητικών ερωτημάτων, καθώς και στην πιλοτική εφαρμογή των εργαλείων συλλογής δεδομένων και των διαδικασιών της μελέτης στο πλαίσιο μιας μελέτης εφικτότητας. Για την μελέτη ασθενών-μαρτύρων έγινε ανάπτυξη, σχεδιασμός (εργαλεία), καθώς και συζητήσεις με τη διεθνή ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Linkoping. Έτσι, συγγράφηκε ένα πρωτόκολλο το οποίο περιγράφει τις συνθήκες, μεθόδους και διαδικασίες υλοποίησης της μελέτης και παρουσιάζεται στο πρώτο τμήμα της ενότητας των αποτελεσμάτων. Ενώ για τη μελέτη εφικτότητας λήφθηκε δείγμα ευκολίας που ήταν 3 ασθενείς και 2 μάρτυρες. Αποφασίστηκε το δείγμα να είναι μικρό για λόγους εφικτότητας χρονοδιαγράμματος (πιλοτική μελέτη). Στην πιλοτική αυτή εφαρμογή δοκιμάσθηκαν όλες οι διαδικασίες της μελέτης, ξεκινώντας από την ενημέρωση και τη συγκατάθεση των συμμετεχόντων, παίρνοντας στην εφαρμογή των ερωτηματολογίων και ολοκληρώνοντας με τη λήψη τρίχας της κεφαλής. Μετά την συμπλήρωση των ερωτηματολογίων, οι γυναίκες καλέστηκαν να συμπληρώσουν ένα πίνακα με συγκεκριμένες ερωτήσεις που σχετίζονταν με τα ερωτηματολόγια που κλήθηκαν να απαντήσουν. Η λεγόμενη assess form έδωσε τη δυνατότητα στις γυναίκες να εκφράσουν με λίγα λόγια την γενική τους εμπειρία στη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων. Αρχικά μέσω γενικών πρώτων ερωτήσεων (γενικές εντυπώσεις, αν ήταν κουραστική ή αγχωτική η όλη διαδικασία κλπ), καθώς και μέσω ειδικών ερωτήσεων (αν κατανόησαν το κάθε ερώτημα με ευκολία ή αν δυσκολεύτηκαν κλπ).
Αντίκτυπος: Η παρούσα μελέτη αναμένεται να συμβάλει με τη σύνθεση νέας γνώσης σε πολλαπλά επίπεδα. Αρχικά, θα αποτελέσει το πρώτο βήμα για να προσδιοριστεί και να μετρηθεί ο βαθμός που επιδρά το χρόνιο στρες στην εκδήλωση ενός καρκίνου, μέσω της μεγάλης μελέτης ασθενών-μαρτύρων. Επίσης, θα αναδειχθούν οι πληθυσμιακές και τοπικές ιδιαιτερότητες της Κρήτης, οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους φορείς πολιτικών υγείας για την αποτελεσματικότερη πρόληψη και την προαγωγή υγείας. Επιπρόσθετα, η συμβολή τόσο στην ερευνητική κοινότητα όσο και στους ασθενείς αλλά και το γενικό πληθυσμό σε μίκρο- και μάκρο- επίπεδο θα αποτελέσει καθοριστική βάση στον έλεγχο των ΚΝ μαστού.
|
Εκτίμηση της σχέσης του χρόνιου στρες στην εμφάνιση καρκίνου μαστού σε γυναίκες της Κρήτης : Μία μελέτη ασθενών-μαρτύρων. Σχεδιασμός της μελέτης και μία μελέτη εφικτότητας (feasibility study)
