| Περίληψη |
Η αποτελεσματικότητα ή όχι της διδασκαλίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επικοινωνία των συντελεστών της εκπαιδευτικής πράξης (δασκάλου-μαθητών). Δάσκαλος και μαθητές επικοινωνούν μεταξύ τους λεκτικά και μη λεκτικά. Η σημασία της μη λεκτικής συμπεριφοράς του δασκάλου, που θεωρείται ως ο κύριος ρυθμιστής της Μορφωτικής Σχέσης, έχει αναγνωριστεί και η μορφή αυτής της συμπεριφοράς έχει αποτελέσει αντικείμενο αρκετών ερευνών κυρίως στο ξενόγλωσσο χώρο. Στην Ελλάδα ο αριθμός των σχετικών ερευνών είναι περιορισμένος και οι περισσότερες απ αυτές ασχολούνται κυρίως με το γενικότερο θέμα της μη λεκτικής επικοινωνίας δασκάλου-μαθητών. Η έρευνά μας έχει σκοπό να παρουσιάσει από τη μία τις απόψεις των ασκούμενων φοιτητών του Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης πάνω στο θέμα της μη λεκτικής συμπεριφοράς του δασκάλου στη σχολική αίθουσα, ενώ από την άλλη, να δείξει πώς οι ίδιοι συμπεριφέρονται μη λεκτικά κατά τις διδασκαλίες τους. Παρατηρήθηκαν έτσι είκοσι (20) φοιτητές στο 2° και 4° Επίπεδο Σχολικής Πρακτικής και μαγνητοσκοπήθηκαν συνολικά 31 διδασκαλίες τους, αντιπροσωπευτικές των τριών περιοχών μαθημάτων, δηλαδή Γλωσσικών, Φυσικο-Μαθηματικών και Κοινωνικών Σπουδών. Για τη συγκέντρωση του υλικού της έρευνας χρησιμοποιήθηκε το Ερωτηματολόγιο και η Παρατήρηση ενώ η στατιστική επεξεργασία έγινε με τη χρήση του στατιστικού προγράμματος SPSS στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Από την έρευνα προέκυψε ότι δεν υπάρχει ούτε συστηματική ενημέρωση (θεωρία) που να αφορά στην κοινωνική δεξιότητα της μη λεκτικής συμπεριφοράς του εκπαιδευτικού, ενώ πολύ περισσότερο απουσιάζει η άσκηση (πράξη) της παραπάνω κοινωνικής δεξιότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί να κάνουν χρήση της μη λεκτικής τους συμπεριφοράς χωρίς να τους απασχολεί πώς αυτή αποκωδικοποιείται από τους μαθητές τους και πώς συμβάλλει στη διαμόρφωση του παιδαγωγικού κλίματος μέσα στην τάξη (επικοινωνία δασκάλου-μαθητή). Η μελέτη των συχνοτήτων αλλά και οι συσχετίσεις των μεταβλητών που έγινε με την εφαρμογή του χ² κριτηρίου, έδειξαν πως οι υποθέσεις στο μεγαλύτερο μέρος τους επιβεβαιώθηκαν. Πράγματι, οι φοιτητές παρουσία---ζαν συγκεκριμένες μορφές μη λεκτικής συμπεριφοράς, είχαν δηλαδή ένα συγκεκριμένο αλλά αρκετά περιορισμένο ρεπερτόριο μορφών (φτωχή μη λεκτική συμπεριφορά). Η μη λεκτική συμπεριφορά τους εξαρτιόταν από την Τάξη, το Μάθημα και από το Επίπεδο Σχολικής Πρακτικής στο οποίο βρίσκονταν, ενώ και κυρίως από τις απαντήσεις τους στο ερωτηματολόγιο, φάνηκε πως χρησιμοποιούν τις μορφές της μη λεκτικής συμπεριφοράς χωρίς να συνειδητοποιούν τη σημασία τους. Για τους περισσότερους φοιτητές λεκτική και μη λεκτική συμπεριφορά έχουν την ίδια αξία, ενώ σε σχέση με άλλες διδακτικές ενέργειες, προσδίδουν στη δεύτερη λιγότερη σημασία. Πιστεύουμε ότι με την έρευνα αυτή θα συμβάλλουμε στην ευαισθητοποίηση κάποιων από τους φορείς της αγωγής των υποψηφίων δασκάλων, ώστε οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί να έχουν τα απαραίτητα εφόδια για να επιτελούν έργο ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό.
|
Η μη λεκτική συμπεριφορά του δασκάλου στη σχολική τάξη (θεωρητική διερεύνηση και παρατήρηση ασκούμενων φοιτητών του ΠΤΔΕ Κρήτης)
