| Περίληψη |
Από την δεκαετία του 1970 και έπειτα η παγκόσμια οικονομία γνωρίζει διαρθρωτικούς μετασχηματισμούς στα πλαίσια της αναδυόμενης νεοφιλελεύθερης οικονομικής αντίληψης, η οποία οδήγησε στην ακανόνιστη γεωγραφική επέκταση του δυτικού οικονομικού μοντέλου. Την περίοδο εκείνη δημιουργείται μια αυξανόμενη διασύνδεση μεταξύ μεγάλων εταιρειών και χρηματοπιστωτικών αγορών, συνθέτοντας πιο ανοιχτά και ρευστά συστήματα εμπορικών σχέσεων. Έτσι, οι εταιρείες του καπιταλιστικού πυρήνα αρχίζουν να επεκτείνονται στις περιοχές που επέτρεπαν την διατήρηση των κερδών τους. Η Ανατολική Ευρώπη και η κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία της Ρουμανίας αποτελούν παραδείγματα της γεωγραφικής επέκτασης των καπιταλιστικών οικονομικών σχέσεων. Είναι σημαντικό να επανεξετάσουμε την ενσωμάτωση των σοσιαλιστικών οικονομιών της Ανατολικής Ευρώπης ως μέρος των παγκόσμιων εμπορικών αλλά και παραγωγικών σχέσεων. Οι εμπορικές σχέσεις συνεπάγονται και χρηματοπιστωτικές εξαρτήσεις. Η διείσδυση στην Ανατολική Ευρώπη των αμερικανικών και ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών, εν μέσο παγκόσμιας οικονομικής συρρίκνωσης, αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα στη πορεία εξέλιξης του Ψυχρού Πολέμου, γεγονός που κατά τη γνώμη μου χρήζει μιας διεξοδικότερης διερεύνησης.
Την εποχή εκείνη στην Δύση, στα πλαίσια της φιλελευθεροποίησης και υπό την πίεση των διακυμάνσεων της παγκόσμιας οικονομίας, παρατηρείται μια διαδικασία διεύρυνσης της καπιταλιστικής αγοράς προς οικονομικό-πολιτικά συστήματα που είχαν αντίθετη θεώρηση για την αγορά, δηλαδή, προς τις κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης. Σε ένα πρώτο επίπεδο η διείσδυση αυτή λαμβάνει χώρα υπό την μορφή χρηματοπιστωτικών σχέσεων, παρέχοντας στις χώρες αυτές πρόσβαση σε δυτικά κεφάλαια και σε ένα δεύτερο επίπεδο με την διεύρυνση των οικονομικών και τεχνολογικών συναλλαγών. Όσον αφορά την αγορά κεφαλαίου και χρήματος από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και έπειτα, ο ρόλος των υπερεθνικών οργανισμών τύπου ΔΝΤ είναι αναβαθμισμένος, αποτελώντας μια δικλείδα ασφαλείας για τις επεκτατικές πολιτικές των δυτικών ιδιωτικών τραπεζών.
Θέμα της εργασίας είναι η σχέση της σοσιαλιστικής Ρουμανίας με τις αγορές κεφαλαίου του Δυτικού κόσμου και ο ρόλος του ΔΝΤ στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους την δεκαετία του 1980. Πώς έφτασε μια σοσιαλιστική χώρα να έχει πρόσβαση στις δυτικές χρηματαγορές, γεγονός που τελικά την οδήγησε στα πρόθυρα χρεοκοπίας το 1982. Η τελευταία δεκαετία του λεγόμενου σοσιαλισμού στη Ρουμανία έχει μείνει στην μνήμη των περισσότερων ως μια περίοδος απόλυτων στερήσεων και ελλείψεων, ακόμη και βασικών προϊόντων προς επιβίωση, όπως είναι η τροφή. Δεν έχουν διερευνηθεί σχεδόν καθόλου οι οικονομικές και οι κοινωνικές πιέσεις που δέχτηκε η Ρουμανία τα τελευταία χρόνια ύπαρξης του καθεστώτος Ceaușescu από τους δυτικούς πιστωτές. Τί οδήγησε, όμως, το καθεστώς στην επιλογή της πολιτικής λιτότητας για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους; Γιατί αποφασίστηκε η εξ ολοκλήρου αποπληρωμή του χρέους; Μέσω των εγγράφων που υπάρχουν στα αρχεία του ΔΝΤ θα επιχειρηθεί η κατανόηση του ρόλου του οργανισμού στην διαμόρφωσή της ρουμανικής οικονομικής πολιτικής της δεκαετίας του 1980. Ποια ήταν η εγχώρια οικονομική στρατηγική και ποια εκείνη του ΔΝΤ απέναντι στο χρέος της Ρουμανίας; Ποιες ήταν οι πολιτικές που προτάθηκαν από το ΔΝΤ για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους;
Παρακάτω θα παρουσιάσω το πώς έφτασε η Ρουμανία, ένα μέλος του σοβιετικού συνασπισμού και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, να ακολουθήσει μια πιο ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική ως προς την διαμόρφωση της οικονομικής της ανάπτυξης. Η ρήξη με τη Μόσχα άνοιξε τον δρόμο για ευρύτερες οικονομικές και πολιτικές συναλλαγές με τις αναπτυγμένες οικονομίες της Δύσης, επομένως θα εξετάσω αυτή τη σύσφιξη των οικονομικών σχέσεων Ρουμανίας και Δύσης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την εισροή δυτικών κεφαλαίων στη ρουμανική οικονομία. Επίσης, θα δούμε πως το ρουμανικό κράτος στα τέλη της δεκαετίας του 1970 αδυνατούσε να ανταποκριθεί στην εξυπηρέτηση του εξωτερικού του χρέους, φτάνοντας σε σημείο να ζητήσει χρηματοπιστωτική αρωγή από το ΔΝΤ ώστε να βγει από το οικονομικό αδιέξοδο. Τέλος, η ανάλυση του διαρθρωτικού προγράμματος που επιβλήθηκε από τον υπερεθνικό οργανισμό στη Ρουμανία την δεκαετία του 1980, θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλυτέρα τις πραγματικές επιδιώξεις των ισχυρότερων οικονομιών του καπιταλιστικού πυρήνα απέναντι σε εκείνες του υπαρκτού σοσιαλισμού.
|
Το ΔΝΤ στην Ανατολική Ευρώπη πριν το 1989 : η περίπτωση της Ρουμανίας, 1972-1989
