| Περίληψη |
Αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης της διδακτορικής διατριβής αποτελεί η δράση και το έργο του ελληνικής καταγωγής τεχνοκρίτη και εκδότη τέχνης Tériade (Στρατής Ελευθεριάδης, 1897-1983), ο οποίος διέγραψε μια σημαντική πορεία στον παρισινό κόσμο της τέχνης από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Θέτοντας στο επίκεντρο της ανάλυσης το ερώτημα πώς η σταδιοδρομία του Tériade εγγράφεται στον κόσμο της τέχνης του 20ού αιώνα, η ιστορική προσέγγιση της διατριβής εμπλουτίζεται με τη χρήση μεθοδολογικών εργαλείων από την κοινωνιολογία και την κοινωνιολογία της τέχνης, κυρίως των εννοιών της μεσολάβησης, των κοινωνικών δικτύων και του συμβολικού και οικονομικού κεφαλαίου. Μέσα από τα κείμενά του στον μεσοπολεμικό παρισινό καλλιτεχνικό τύπο και κυρίως μέσα από τις εκδόσεις του Verve, που ιδρύθηκαν το 1937, και εκμεταλλευόμενος ένα ισχυρό επαγγελματικό δίκτυο που δημιούργησε, ο Tériade λειτούργησε ως ένας σημαντικός μεσολαβητής της μοντέρνας τέχνης που συνεργάστηκε και προώθησε καλλιτέχνες όπως οι Henri Matisse, Pablo Picasso, Henri Laurens, Marc Chagall, Fernand Léger και Joan Miró, οι οποίοι ανταποκρίνονταν στο αισθητικό ιδεώδες του. Το ιδεώδες αυτό συνίστατο σε μια μετακυβιστική αισθητική και συγκεκριμένα σε εκείνο που ο ίδιος αποκαλούσε λυρική πλαστικότητα, έναν συγκερασμό των καθαρών μορφοπλαστικών ιδεών με το συναίσθημα του καλλιτέχνη. Την αντίληψη αυτή τη διαμόρφωσε ως νεαρός τεχνοκρίτης και την υλοποίησε αργότερα μέσα από τις επιλογές και τη στρατηγική του ως εκδότης, όταν πια οι καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργαζόταν καθιερώθηκαν ως ο κλασικός κανόνας του μοντερνισμού. Η διατριβή αποτελείται από τέσσερα μέρη. Στο πρώτο παρουσιάζονται και αξιολογούνται τα μεθοδολογικά ερμηνευτικά εργαλεία της διατριβής. Το δεύτερο είναι αφιερωμένο στη δράση και τις ιδέες του Tériade ως τεχνοκρίτη, καθώς και στη συγκρότηση του επαγγελματικού του δικτύου. Θέμα του τρίτου μέρους είναι η εκδοτική δραστηριότητα του Tériade, η οποία αναλύεται σε ό,τι αφορά τόσο την αισθητική πτυχή όσο και τα δίκτυα μέσω των οποίων διαμορφωνόταν και διακινούνταν η μοντέρνα τέχνη και την ανταλλαγή συμβολικού και οικονομικού κεφαλαίου ανάμεσα στα μέλη τους. Στο τέταρτο μέρος αναλύονται η αναγνώριση της οποίας έτυχε ο Tériade στα ύστερα χρόνια του βίου του και η υστεροφημία του, καθώς και ο «επαναπατρισμός» του μέσω της ίδρυσης του Μουσείου Θεόφιλου και του Μουσείου-Βιβλιοθήκης Στρατή Ελευθεριάδη- Tériade στη Λέσβο. Συνολικά, στη διατριβή χρησιμοποιείται η περίπτωση του Tériade για να αναδειχθεί η σημασία του ρόλου των μεσολαβητών και των δικτύων στην παραγωγή και τη διακίνηση της μοντέρνας τέχνης, καθώς και οι περίπλοκες σχέσεις αλληλεπίδρασης και αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των διαφόρων παραγόντων του κόσμου της τέχνης στη βάση αισθητικών αρχών αλλά και της επίτευξης στόχων όπως η οικονομική επιτυχία και η κοινωνική αναγνώριση.
|
Ο Teriade ως τεχνοκρίτης και εκδότης, 1926-1975
