| Περίληψη |
Ο Ευρωπαϊκός λαγός (Lepus europaeus), αν και αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της πανίδας των ανοικτών εκτάσεων με ιδιαίτερη οικονομική σημασία, έχει ελάχιστα μελετηθεί ως προς τη βιολογία του, όπου η φυλογεωγραφική και πληθυσμιακή του δομή του παραμένουν, στο μεγαλύτερο τμήμα τους, άγνωστες. Η έλλειψη ολοκληρωμένων μελετών του είδους, ιδιαίτερα στο χώρο της Βαλκανικής χερσονήσου, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μια τέτοια προσπάθεια ενέχει ορισμένες από τις πιο σημαντικές προκλήσεις στο χώρο της θεωρητικής πληθυσμιακής γενετικής, καθιστούν τη μελέτη Ευρωπαϊκού λαγού εξαιρετικής σημασίας με ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον. Ο Ευρωπαϊκός λαγός, αποτελεί ένα είδος με συνεχή κατανομή που συναντάται σε ποικίλα ενδιαιτήματα, καλύπτοντας τους πόλους της ενδιαιτηματικής ποικιλότητας. Ως είδος χαρακτηρίζεται από μεγάλη ικανότητα διασποράς με έντονη φιλοπατρική συμπεριφορά (κυρίως από τα θηλυκά άτομα), στοιχεία που συνιστούν μηχανισμούς οι οποίοι μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πληθυσμιακής δομής ενός είδους. Στα πλαίσια αυτά, σκοπός της παρούσας μελέτης αποτέλεσε η αποκάλυψη της εξελικτικής ιστορίας του Ευρωπαϊκού λαγού στην περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου και της Κύπρου και ο καθορισμός της μικρο- και μακρο- γεωγραφικής του δομής, ενώ παράλληλα προσεγγίστηκαν ερωτήματα που αφορούν στην αποτελεσματικότητα της υπάρχουσας μεθοδολογίας ανάλυσης πληθυσμών με συνεχή κατανομή. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε συνδυασμένη πληροφορία που προήλθε από διάφορους γενετικούς δείκτες, οι οποίοι συνίσταται σε 10 πυρηνικούς μικροδορυφορικούς τόπους και σε τμήμα της περιοχής ελέγχου (D-loop) του μιτοχονδριακού DNA. Η ανάλυση των παραπάνω γενετικών δεδομένων, λαμβάνοντας υπόψη τα γενικότερα προβλήματα καθορισμού πληθυσμιακών μονάδων, υπέδειξε ότι τα υπό μελέτη άτομα χαρακτηρίζονται από σημαντική ποικιλότητα και έντονη δομή με υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας, γεγονός που αντιτίθεται στην πλειοψηφία των μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα για το είδος. Οι παραγόμενες φυλογενετικές σχέσεις σε συνδυασμό με τα παλαιογεωγραφικά, παλαιοκλιματικά και παλαιοντολογικά δεδομένα της περιοχής επέτρεψαν τη διατύπωση ενός πιθανού φυλογεωγραφικού σεναρίου που αφορά στον τρόπο με το οποίο το είδος εποίκισε την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Πλειστοκαίνου. Βάσει αυτού, ο Ευρωπαϊκός λαγός εποίκισε τη Βαλκανική από το προγονικό απόθεμα του Καυκάσου, ακολουθώντας δύο διαφορετικές οδούς διασποράς (βόρεια και νότια της Μαύρης Θάλασσας), δίνοντας γένεση στους δύο βασικούς φυλογενετικούς κλάδους («ανατολικό» και «δυτικό») που παρατηρούμε σήμερα στον χώρο της Βαλκανικής. Παράλληλα, κατέστη για πρώτη φορά δυνατός ο καθορισμός του χωροταξικού προτύπου συνύπαρξης των δύο διαφοροποιημένων κλάδων στην περιοχή της βορειοανατολικής Ελλάδας. Τέλος όσον αφορά στην ανάλυση των δεδομένων που σχετίζονται με την αναπαραγωγή του είδους στην Κρήτη, διαπιστώθηκε ότι οι πληθυσμοί του νησιού εμφανίζουν ιδιαιτερότητες, παρουσιάζοντας ισχυρές ενδείξεις συνεχούς αναπαραγωγής, γεγονός που θα μπορούσε να αποδοθεί και στη γενετική τους διακριτότητα. Συμπερασματικά, η πολύπλευρη μελέτη των πληθυσμών λαγού της Βαλκανικής, επέτρεψε τον καθορισμό των κυριότερων παραμέτρων που συνέβαλλαν στο παρόν πρότυπο της διαφοροποίησης του είδους.
|
Διευρεύνηση της εξελικτικής ιστορίας του Ευρωπαϊκού λαγού (Lepus europaeus Pallas, 1778) στη βαλκανική
