| Περίληψη |
Εισαγωγή- Σκοπός:
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια κατατάσσεται στην τρίτη θέση παγκοσμίως σε νοσηρότητα και θνησιμότητα ενώ αποτελεί και την πέμπτη αιτία αναπηρίας. Δεδομένου του υψηλού επιπολασμού της καθώς καταγράφονται >65 εκατομμύρια περιστατικά παγκοσμίως σε ετήσια βάση, με συχνότητα εμφάνισης σχεδόν ίση στον ανδρικό και γυναικείο πληθυσμό, δημιουργείται η ανάγκη στην επιστημονική κοινότητα να αναπτύξει πρότυπα μοντέλα αυτοδιαχείρισης της νόσου (Self-Management). Η παρούσα μελέτη έχει στόχο να αποδείξει τη χρησιμότητα και αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης, ενημέρωσης, εμψύχωσης και ενδυνάμωσης (Self-Management), ασθενών με ΧΑΠ, στις ήδη υπάρχουσες, στα ελληνικά δεδομένα, δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Μεθοδολογία-Υλικό:
Η μελέτη είναι μια τυχαιοποιημένη μελέτη παρέμβασης, όπου πραγματοποιήθηκε σε δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Τ.Ο.Μ.Υ. και Κ.Υ.), στο Νομό Ηρακλείου, της Κρήτης. Στη μελέτη συνολικά συμμετείχαν 120 άτομα με ΧΑΠ εκ των οποίων τα 40 στην ομάδα παρέμβασης (intervention aim) και 80 ήταν στην ομάδα ελέγχου (control aim) , με την προϋπόθεση πως ήταν άτομα που επισκέπτονταν δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ).Οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν βάσει του φύλου και της ηλικίας στις δυο ομάδες. Η ομάδα ελέγχου συλλέχθηκε από Κέντρα Υγείας του Νομού Ηρακλείου ενώ τα άτομα παρέμβασης από την 4η Τ.Ο.Μ.Υ. Ηρακλείου. Κατά την προσέλευσή τους , ζητήθηκε η συμπλήρωση ορισμένων δημογραφικών στοιχείων ενώ στην πρώτη και τελευταία φάση αξιολόγησης (από Μάρτιο έως Αύγουστο του 2020) ζητήθηκε και η συμπλήρωση των ακόλουθων κλινικών εργαλείων: SF-12 για την ποιότητα ζωής, CCQ για την κλινική αξιολόγηση της ΧΑΠ, mMRCγια την εκτίμηση της δύσπνοιας, Beck Anxiety Inventory (BAI) για την αξιολόγηση του άγχους, Beck Depression Inventory 2η έκδοση (BDI) για την αξιολόγηση της κατάθλιψης, HeiQ (Health Education Impact Questionnaire) για την αξιολόγηση της παρέμβασης εκπαίδευσης και αυτοδιαχείρησης, HLQ (Health Literacy Questionnaire) για την αξιολόγηση της εγγραμματοσύνης. Στην ομάδα παρέμβασης έγιναν ατομικές συνεδρίες που περιλαμβάναν εμπέδωση του «Βιβλίο Εκπαίδευσης», με ταυτόχρονη ενεργητική συζήτηση. Η ομάδα παρέμβασης είχε ατομικές συνεδρίες που περιλαμβάναν εμπέδωση του «Βιβλίο Εκπαίδευσης», με ταυτόχρονη ενεργή συζήτηση. Στο διαδραστικό μέρος της παρέμβασης (Παιχνίδια αναπνοών και ασκήσεις ενδυνάμωσης), οι ασκήσεις πραγματοποιήθηκαν σε πραγματικό χρόνο μετά από τις οδηγίες του ερευνητή-εκπαιδευτή.
Αποτελέσματα:
Το 61,7%, στην παρούσα μελέτη, ήταν άνδρες, με μέση ηλικία όλων 66 ετών και άνω (54,2%), ενώ το 72,5% ήταν έγγαμοι ή βρισκόντουσαν σε σχέση. Το 55% ήταν απόφοιτοι Δημοτικού και το 79,2% είχαν ΔΜΣ άνω των 25kg/m2 (υπέρβαροι/παχύσαρκοι).Το 52,5% ήταν μη καπνιστες την χρονική περίοδο διεξαγωγής της μελέτης. Τα κλινικά ερευνητικά αποτελέσματα της παρούσας μελέτης απέδειξαν πως η εκπαίδευση, ενημέρωση, εμψύχωση και ενδυνάμωση (Self-Management), ασθενών με ΧΑΠ βελτίωσαν την ικανότητα αυτοδιαχείρισης της νόσου στην ομάδα ελέγχου (p<0,05) καθώς υπήρξε θετική μείωση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ, κυρίως του βαθμού της δύσπνοιας, η οποία έφτασε σε υψηλά σημαντικό ελεγχόμενο επίπεδο , ενώ ανέλπιστη μείωση σημειώθηκε και στα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης (p<0,001), συμβάλλοντας στη βελτίωση της Ποιότητας Ζωής. Αναλυτικότερα οι Κλίμακες Άγχους Beck (BAI) και Κατάθλιψης Beck (BDI) απέδειξαν ότι κατά το πέρας της δεύτερης αξιολόγησης, υπήρξε στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα μείωσης των επιπέδων άγχους (-35%) και κατάθλιψης (-20,2%) στην ομάδα παρέμβασης, έναντι της ομάδας ελέγχου στην οποία αυξήθηκαν τα επίπεδα (+11,6% και +2% αντιστοίχως) (p <0,001). Ενώ υπήρξε αισθητή μείωση των αυξημένων/μέτριων επιπέδων άγχους και κατάθλιψης στην ομάδα παρέμβασης έναντι της σταθερότητας των ίδιων επιπέδων στην ομάδα ελέγχου. Η κλίμακα Αξιολόγησης ΧΑΠ (Clinical COPD Questionnaire, CCQ) επιβεβαίωσε πως η ψυχική κατάσταση βελτιώθηκε στην ομάδα παρέμβασης (-20,2%) σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου (επιδείνωση κατά +7%). Η συμπτωματολογία μειώθηκε στην ομάδα παρέμβασης (-40,8%) σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου που αυξήθηκε (+1,2%) (p <0,001). Η κλίμακα Δύσπνοιας (Dyspnea Scale, Modified Medical Research Council-mMRC) αξιολόγησε τα επίπεδα δύσπνοιας στην ομάδα παρέμβασης τα οποία βελτιώθηκαν (-38,6%) σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου που επιδεινώθηκαν (+2,5%). Τα προαναφερόμενα αποτυπώνονται στην κατάταξη του βαθμού της δύσπνοιας όπου στην ομάδα παρέμβασης το ποσοστό ελεγχόμενων επιπέδων δύσπνοιας αυξήθηκαν (+37,5%) έναντι της ομάδας ελέγχουν που επιδεινώθηκαν με χαρακτηριστική μείωση (-2%) (p <0,001). Η Κλίμακα Απήχησης της Εκπαίδευσης στην Υγεία (Health Education Impact Questionnaire, heiQ) απέδειξε βελτίωση στην ομάδα παρέμβασης της «Συμπεριφοράς για βελτίωση της Υγείας» (παρέμβαση: +9,9% / ελέγχου: -2,7%), της «Θετικής και Ενεργής ενασχόλησης στη ζωή», (παρέμβαση: +6,2% / ελέγχου: -0,7%), της «Απόκτηση δεξιοτήτων και τεχνικής» (παρέμβαση: +6,4% / ελέγχου: -0,4%) και η « Περιήγηση στις υπηρεσίες υγείας» (παρέμβαση: +5,6% / ελέγχου: -0,3%) , με στατιστική σημαντικότητα (p<0,05). Ενώ η κλίμακα της Εγγραμματοσύνης για την Υγεία (Health Literacy Questionnaire, HLQ) διαπίστωσε την ξεκάθαρη βελτίωση της ομάδας παρέμβασης, έναντι της ομάδας ελέγχου σημειώθηκε στις υποκλίμακες, της «Κοινωνικής υποστήριξης για την Υγεία» (παρέμβαση: +5,5% / ελέγχου: -0,7%), του «Αίσθημα κατανόησης & υποστήριξης από παρόχους υγειονομικής περίθαλψης» (παρέμβαση: +6,5% / ελέγχου: -1%), της «Επαρκής Πληροφόρηση για τη διαχείριση της Υγείας» (παρέμβαση: +15% / ελέγχου: -1,4%) και της «Ενεργή διαχείριση της Υγείας» (παρέμβαση: +23,5% / ελέγχου: -0,4%), (p<0,05).Τέλος σημαντική αύξηση μεταξύ των δυο φάσεων παρατηρείται στην Ομάδα Παρέμβασης έναντι μείωσης στην Ομάδα Ελέγχου, στα επίπεδα της Σωματικής Υγείας (+6,10 έναντι -0,34, p<0,001) και της Ψυχικής Υγείας (+5,09 έναντι -0,48, p=0,003) της κλίμακας Ποιότητας Ζωής (SF12).
Συμπεράσματα:
Η παρούσα έρευνα συμβάλλει στη βελτίωση της κατανόησης των αναγκών αυτοδιαχείρισης στη ΧΑΠ, τα ευρήματα της υπογραμμίζουν την ανάγκη δημιουργίας και εφαρμογής προγραμμάτων αυτοδιαχείρισης της ΧΑΠ που ενισχύουν την ενεργή στάση του ασθενή απέναντι στην υγεία του. Το μορφωτικό επίπεδο, η ύπαρξη κοινωνικής υποστήριξης και η σχετικά καλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση σχετίζονται με πλούσια επίπεδα επιτυχούς αυτοδιαχείρισης της νόσου (Self-Management), ενώ ταυτόχρονα επηρεάζουν θετικά συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα που δημιουργεί. Ωστόσο, απαιτείται η διερεύνηση στοιχείων για το αν βοηθάει σε μακροχρόνιες συνθήκες, κυρίως των παροξύνσεων, των εδονοσοκομειακών νοσηλειών και της θνητότητας από τη νόσο ή και τη σχέση που έχει με το κόστος που αυτά επιφέρουν
|
Παρέμβαση ενδυνάμωσης & εμψύχωσης ασθενών με ΧΑΠ, στο πλαίσιο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας : Εστίαση στη χρήση κλινικών εργαλείων αξιολόγησης της παρέμβασης
