| Περίληψη |
Η ηλεκτρονική υγεία (eHealth) αποτελεί ένα αναδυόμενο πεδίο στο σταυροδρόμι της ιατρικής πληροφορικής, της δημόσιας υγείας και της βιομηχανίας της υγείας. Ο όρος eHealth χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά πριν από περίπου δέκα χρόνια, προκειμένου να περιγράψει τη χρήση της τεχνολογίας της πληροφορίας και επικοινωνίας στον τομέα της υγείας. Σήμερα, η eHealth σημαίνει τη χρήση στον υγειονομικό τομέα των ψηφιακών δεδομένων, τα οποία μεταδίδονται, αποθηκεύονται και ανασύρονται ηλεκτρονικά για κλινικούς, εκπαιδευτικούς και διοικητικούς σκοπούς, τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και σε απομακρυσμένα σημεία.
Η eHealth προσφέρει πολλά οφέλη στους χρήστες των εφαρμογών της. Στο πλαίσιο της eHealth, οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα να αναζητήσουν ιατρικές πληροφορίες και να λάβουν ιατρικές υπηρεσίες. Η παροχή ιατρικών πληροφοριών είναι ένας σημαντικός στόχος της eHealth. Η τάση στην eHealth είναι να βοηθήσει τους ασθενείς να γίνουν περισσότερο υπεύθυνοι στο ζήτημα της φροντίδας της υγείας τους. Επιπλέον, πολλοί τομείς της παραδοσιακής φροντίδας υγείας βασίζονται στην πληροφορική. Τα νοσοκομειακά εργαστήρια χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό ηλεκτρονικούς υπολογιστές για μια πληθώρα αναλύσεων, ενώ σύγχρονες τεχνικές απεικόνισης βασίζονται επίσης στις εφαρμογές της πληροφορικής. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση μειώνει το ιατρικό λάθος και το υπερβολικό κόστος. Η βασισμένη στην πληροφορική διάγνωση, θεραπεία και πρόληψη θεωρείται αναντικατάστατη στη διαχείριση των σπάνιων νόσων και την ανάπτυξη της ποιότητας ζωής.
Ταυτόχρονα, η eHealth προκαλεί ποικίλα προβλήματα τόσο στους ασθενείς όσο και στους επαγγελματίες υγείας. Η eHealth προκαλεί επίσης βιοηθικά διλήμματα ως αποτέλεσμα της χρήσης της τεχνολογίας στην ιατρική πρακτική και τις υπηρεσίες υγείας. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται και αναλύονται τα κυριότερα βιοηθικά ζητήματα, που σχετίζονται με την ηλεκτρονική υγεία, με βάση τις τέσσερις ηθικές αρχές της βιοϊατρικής. Οι ηθικές αυτές αρχές είναι η αρχή του σεβασμού της αυτονομίας, η αρχή της αγαθοεργίας, η αρχή του μη βλάπτειν και η αρχή της δικαιοσύνης. Οι τέσσερις ηθικές αρχές θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικές για τη Βιοϊατρική Ηθική, καθώς με το πέρασμα του χρόνου έχουν κερδίσει τη γενική αποδοχή όσον αφορά την εφαρμογή τους στην ανάλυση των ηθικών ζητημάτων της ιατρικής.
Η eHealth περιλαμβάνει όλα τα ηθικά ζητήματα της παραδοσιακής άσκησης της ιατρικής, προσθέτοντας νέες διαστάσεις σε αυτά ή νέα ηθικά ζητήματα. Πρώτα απ’ όλα, η eHealth επηρεάζει την παραδοσιακή μορφή της σχέσης ιατρού-ασθενούς. Η διαπροσωπική
σχέση μεταξύ ιατρού και ασθενούς μετασχηματίζεται εξαιτίας της απόστασης και του χρόνου της επικοινωνίας μεταξύ των δυο μερών. Η eHealth μεταβάλλει επίσης την ισορροπία εξουσίας στη σχέση ιατρού-ασθενούς. Ως εκ τούτου, οι ασθενείς έχουν πρωταρχική ευθύνη για την υγεία τους. Επιπλέον, στο πλαίσιο της eHealth η σχέση ιατρού-ασθενούς μπορεί να επεκτείνεται λόγω των εφαρμογών της τεχνολογίας, περιλαμβάνοντας περισσότερα των δυο μερών.
Η αποκάλυψη της αλήθειας στον ασθενή είναι ένα ακόμα ζήτημα, που επηρεάζεται από την eHealth. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς επιθυμούν να μαθαίνουν την αλήθεια από τον ιατρό τους σχετικά με τη διάγνωση, την πρόγνωση και τη θεραπεία. Ωστόσο, στην ηλεκτρονική υγεία η απόσταση μεταξύ ιατρού και ασθενούς μεταβάλλει τη διαδικασία της εκφοράς της αλήθειας και των συνεπειών της. Αρκετοί ιατροί ανησυχούν για τις βλαπτικές επιδράσεις της αποκάλυψης της πληροφορίας στους ασθενείς από απόσταση, ενώ αρκετοί ασθενείς επιλέγουν να μη γνωρίζουν την πληροφορία, που αφορά στην κατάσταση της υγείας τους.
Τα ζητήματα της προστασίας της ιδωτικότητας και του ιατρικού απόρρητου είναι επίσης σημαντικά στην eHealth. Οι εφαρμογές της eHealth επιτρέπουν τη συλλογή, διατήρηση και μετάδοση των προσωπικών δεδομένων, όπως είναι οι ιατρικές πληροφορίας, οι γενετικές πληροφορίες, το προσωπικό προφίλ. Σε αυτή την περίπτωση, το σημαντικότερο ζήτημα είναι η ορθολογική ισορροπία μεταξύ προστασίας της ιδιωτικότητας του ατόμου και παροχής υγειονομικών υπηρεσιών. Από τη μια πλευρά βρίσκεται το δικαίωμα του ατόμου στην εχεμύθεια των προσωπικών του δεδομένων. Από την άλλη πλευρά, η ιατρική πληροφορία πρέπει να μεταδίδεται μέσω των ηλεκτρονικών φακέλων υγείας, προκειμένου για τη βελτίωση της φροντίδας της υγείας των ασθενών και της παροχής των υπηρεσιών υγείας. Επίσης, η ιατρική έρευνα βασίζεται κυρίως στη δυνατότητα πρόσβασης στην πληροφορία εντός του συστήματος της ηλεκτρονικής υγείας. Η αποτυχία προστασίας της ιδιωτικότητας μπορεί να προκαλέσει αναμφισβήτητη και αμετάκλητη βλάβη στη συνεργασιμότητα των ασθενών, στην έκβαση της υγείας τους και στην ποιότητα της ζωής τους.
Οι εφαρμογές της eHealth επηρεάζουν επίσης τη διαδικασία της ενήμερης συναίνεσης, την ικανότητα λήψης αποφάσεων και τη φύση των αποφάσεων αυτών. Η αυξημένη πρόσβαση στην ιατρική πληροφορία και τις υπηρεσίες υγείας προάγει τις δυνατότητες των ασθενών για την αναζήτηση αιτιολογημένων εναλλακτικών λύσεων, καθώς και πληροφοριών σχετικά με τους κινδύνους, τα οφέλη και τις αβεβαιότητες των λύσεων
αυτών. Συνεπώς, η επαγγελματική υποχρέωση εστιάζει επίσης στην αξιολόγηση της ικανότητας των ασθενών για επαρκή κατανόηση της πληροφορίας. Επιπλέον, καθώς το Διαδίκτυο και οι συναφείς τεχνολογίες επιτρέπουν τη συλλογή και μετάδοση των προσωπικών πληροφοριών, το δικαίωμα του σεβασμού των ασθενών (και άλλων χρηστών) να καθορίζουν οι ίδιοι το εάν και πώς μπορούν να συλλέγονται, να χρησιμοποιούνται και να διανέμονται τα προσωπικά ευαίσθητα δεδομένα τους πρέπει να προστατεύεται από τους ιατρούς και τους άλλους επαγγελματίες υγείας.
Επιπλέον, ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους της eHealth είναι η μείωση των ανισοτήτων υγείας. Πραγματικά, οι εφαρμογές της eHealth μειώνουν τις γεωγραφικές ανισότητες στον τομέα της υγείας, παρέχοντας ιατρικές πληροφορίες, υπηρεσίες και προϊόντα σε απομονωμένες περιοχές. Η eHealth μειώνει επίσης την απόσταση μεταξύ ασθενών, επαγγελματιών υγείας και υγειονομικών οργανισμών. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις η eHealth δεν επιτυγχάνει να φτάσει σε εκείνους τους ασθενείς και τους επαγγελματίες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για υπηρεσίες ηλεκτρονικής υγείας. Επιπρόσθετα, ανισότητες που σχετίζονται με το φύλο, την ηλικία, το εκπαιδευτικό επίπεδο και την κοινωνική τάξη αναγνωρίζονται στις μελέτες που αφορούν τις υπηρεσίες eHealth.
Η αποδοχή της eHealth από τους ασθενείς και τους επαγγελματίες υγείας έχει επίσης μελετηθεί από τους επιστήμονες. Παρά το γεγονός, όμως, ότι έχουν αναπτυχθεί διάφορα πρότυπα αποδοχής της τεχνολογίας, κανένα από αυτά δεν έχει επιτύχει να ερμηνεύσει επαρκώς το ζήτημα της αποδοχής της τεχνολογίας στο χώρο της υγείας. Ωστόσο, μελέτες δείχνουν ότι οι εφαρμογές της eHealth οδηγούν σε υψηλό επίπεδο ικανοποίησης των ασθενών και των επαγγελματιών, αν και έχει παρατηρηθεί μια αντίσταση των ιατρών στη χρήση της eHealth. Η αντίσταση αυτή των επαγγελματιών υγείας σχετίζεται με το γεγονός ότι οι υπηρεσίες της eHealth που παρέχονται δεν συνοδεύονται ακόμα από ειδικά πρότυπα για την eHealth.
Επιπλέον, τα νομικά ζητήματα που εγείρονται από την eHealth περιλαμβάνουν όλα τα ζητήματα της παραδοσιακής άσκησης της ιατρικής, καθώς και εκείνα που εγείρονται από τη χρήση της τεχνολογίας στις υπηρεσίες υγείας, όπως ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας. Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας αποτελεί βασικό θεμέλιο λίθο των εφαρμογών της eHealth και της ηλεκτρονικής ιατρικής πρακτικής. Επιτρέπει τη διανομή των ιατρικών πληροφοριών μεταξύ των επαγγελματιών υγείας και των παρόχων υπηρεσιών υγείας μέσω των διαφόρων επιστημονικών κλάδων, των υγειονομικών οργανισμών και των γεωγραφικών ορίων, προκαλώντας μια πληθώρα ηθικών και νομικών ζητημάτων. Πολλοί διεθνείς οργανισμοί,
όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, έχουν θεσπίσει συστάσεις σχετικά με τα κυριότερα ηθικά ζητήματα της eHealth. Eπίσης, ο Κώδικας Ηθικής για την eHealth ορίζει με σαφήνεια ότι κάθε άνθρωπος, που χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο για λόγους που σχετίζονται με την υγεία, έχει δικαίωμα να προσδοκά ότι οι οργανισμοί και τα άτομα, που παρέχουν ιατρικές πληροφορίες, προϊόντα ή υπηρεσίες, θα σέβονται και θα υποστηρίζουν τις ακόλουθες αρχές, οι οποίες σχετίζονται με την εντιμότητα, την ποιότητα, την ενήμερη συναίνεση, την ιδιωτικότητα, τον επαγγελματισμό, την υπευθυνότητα και την ευθύνη για τους συνεργάτες τους.
Συμπερασματικά, η eHealth χαρακτηρίζεται από τεράστια δυναμική. Οι εφαρμογές της μεταβάλλουν συνεχώς τον τρόπο άσκησης της ιατρικής πρακτικής και αυξάνουν τις προσδοκίες των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας. Μεταβάλλουν και επεκτείνουν επίσης τα ηθικά ζητήματα της ιατρικής. Ως εκ τούτου στόχος της Βιοηθικής είναι, οι εφαρμογές της eHealth να είναι ασφαλείς και ποιοτικές, να χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους που τις έχουν ανάγκη και να προάγουν και να αυξάνουν το όφελος αυτών.
|
Ηλεκτρονική (eHealth) και βιοηθικά ζητήματα
