| Περίληψη |
Η διπλωματική αυτή εργασία αφορά τις πολιτικές παρακολούθησης
και την αντίσταση της Κοινωνίας των Πολιτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και
Ελλάδα. Συγκεκριμένα εξετάζει: α. τις θεωρητικές προσεγγίσεις της νέας
παρακολούθησης. β) τις οι πολιτικές παρακολούθησης και πως
λειτουργούν αυτές στην Ε.Ε. όσο και στην Ελλάδα, ιδιαίτερα μετά την
11/09/01 οπότε και καταφανώς αποβαίνουν σε βάρος των πολιτικών
ελευθεριών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ιδιωτικότητας. γ) την
αντίσταση στις πολιτικές παρακολούθησης της Κοινωνίας των Πολιτών
στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα
Η θέση που υποστηρίζω είναι ότι στην μετά την 11/09 εποχή μας ο
πόλεμος της τρομοκρατίας συνέβαλε στην εντατικοποίηση της
παρακολούθησης και σε νέες μορφές της με βάση την επικράτηση του
‘προτάγματος της ασφάλειας’, δηλαδή στο να προτάσσεται η ασφάλεια
πάνω από τις προσωπικές και πολιτικές μας ελευθερίες. Νομιμοποιείται
επίσης η διάδοση τεχνολογιών ασφάλειας και παρακολούθησης που
προϋπήρχαν , καθώς και η διάδοση νομοθεσιών και πολιτικών ελέγχου σε
βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο πλαίσιο του πληροφορικού
καπιταλισμού και της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού. Παρά τη
γενικότερη αποδοχή της παρακολούθησης για λόγους ασφάλειας, στην
Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει αντίσταση από την οργανωμένη κοινωνία
πολιτών, που δεν είναι όμως αρκετή για να σταματήσει την επέκτασή της ,
ενώ στην Ελλάδα αν και με μια ασθενική κοινωνία πολιτών , λόγω του
αυταρχικού παρελθόντος, υπάρχει έντονη αντίσταση στην κρατική
παρακολούθηση, αλλά όχι και στην ιδιωτική .
Στο θεωρητικό πλαίσιο εξετάζω τις νέες θεωρητικές προσεγγίσεις
που διερευνούν την εξέλιξη της παρακολούθηση από το “πανοπτικό” του
Mπένθαμ και Φουκώ στο «υπερπανοπτικό», στην «κοινωνία της
παρακολούθησης», στο «ψηφιδωτό της παρακολούθησης» , και γενικά
από την παραδοσιακή (πρόσωπο με πρόσωπο) στην νέα παρακολούθηση με
βάση τις νέες τεχνολογίες ( Gidens, Lyon, G.Marx, Haggerty, Ball, Wood
κ.α.) . Βέβαια οι νέες μορφές παρακολούθησης που επεκτείνεται
αλματωδώς και απειλούν τις προσωπικές μας ελευθερίες, σχετίζονται με τις
λειτουργίες ελέγχου του πληροφορικού καπιταλισμού (Castells, M. 2001),
III
του έθνους-κράτους (Giddens A. 1987) αλλά και της κοινωνίας της
διακινδύνευσης (Beck, Ul. 2000) .
Μετά αναφέρομαι στην καταλυτική επίδραση των τρομοκρατικών
επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις πολιτικές παρακολούθησης
στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε., καθώς και στο νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο
στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα για θέματα παρακολούθησης και προστασίας
των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικότητας, δίνοντας έμφαση στην
μετά την 11η Σεπτεμβρίου εποχή.
Πως αντιδρά η Κοινωνία Πολιτών στην παρακολούθηση στην ΕΕ και
στην Ελλάδα είναι το επόμενο θέμα που διερευνώ εμπειρικά, μέσω των
δικτυακών τόπων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) και άτυπων
συνεντεύξεων με μέλη τους. Εκτός από μερικές όπως η ROSPA στη Μ.
Βρετανία που τάσσεται υπέρ της τοποθέτησης καμερών στους δρόμους,
αναφέρομαι κυρίως σε σημαντικές ΜΚΟ ενάντια στην παρακολούθηση
όπως η Privacy International (P.I.) , EPIC, NO2ID, και εξετάζω την πιο
σημαντική κατά τη γνώμη μου που είναι η Statewatch , η οποία με βάση το
Λονδίνο εναντιώνεται στις πολιτικές των κρατών μελών και της ΕΕ ενάντια
στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη δημοκρατία, ιδιαίτερα στις πολιτικές
παρακολούθησης, θεωρώντας πως αυτές οδηγούν στην εδραίωση μια
«Πανοπτικής Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Για την περίπτωση της Ελλάδας αφού αναφερθώ στο αυταρχικό
παρελθόν της και στο σχετικά επαρκές νομοθετικό και θεσμικό της
πλαίσιο, υπογραμμίζω τη διαμάχη για τις Αστυνομικές Κάμερες (CCTV) μετά
τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, και την αντίδραση της
ΑΠΔΠΧ και διαφόρων ΜΚΟ ενάντια σ’ αυτές. Επικεντρώνω την εμπειρική
μου εξέταση στην πιο σημαντική οργάνωση ενάντια στην παρακολούθηση,
αυτή της “Δημοκρατικής Συσπείρωσης για τις Λαϊκές Ελευθερίες και την
Αλληλεγγύη” (ΔΗΜ.ΣΥ.).
Συμπεραίνω ότι αν και στην ΕΕ κυριαρχεί το ‘πρόταγμα της
ασφάλειας’ υπάρχει αντίσταση της ΚτΠ ενάντια στην παρακολούθηση , η
οποία βέβαια δεν είναι αρκετή για να προστατευθούν επαρκώς οι
προσωπικές και πολιτικές ελευθερίες. Στην Ελλάδα αν και δεν έχουμε
ισχυρή ΚτΠ , υπάρχει ευαισθητοποίηση εναντίον της κρατικής και
αστυνομικής παρακολούθησης λόγω του αυταρχικού παρελθόντος, αλλά
IV
όχι και εναντίον της ιδιωτικής παρακολούθησης και συλλογής προσωπικών
δεδομένων για αγοραίους και άλλους σκοπούς.
Τελικά παρ΄ όλες τις αδυναμίες των οργανώσεων της κοινωνίας των
πολιτών που εξετάσαμε , είναι ενθαρρυντικό ότι οργανώσεις όπως η
Statewatch στην Ε.Ε. όσο και η ΔΗΜ.ΣΥ. στην Ελλάδα , αλλά και οι
υπόλοιπες ΜΚΟ που έχω αναφέρει, εναντιώνονται στις νέες τεχνολογίες
παρακολούθησης που υπονομεύουν τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα
ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα.
|
Συλλογές
