| Περίληψη |
Η παρούσα ερευνητική εργασίας εκτυλίσσεται γύρω από τρία καίρια ζητήματα που απασχολούν το σύνολο της ψυχιατρικής κοινότητας. Όσο το ιατρικό μοντέλο της ψυχικής υγείας εξελίσσεται, τόσο παρατηρούνται κενά στα δομικά χαρακτηριστικά των κοινοτήτων που βασίζονται στον αποκλεισμό και στην διάκριση. Δεν είναι λίγες οι φορές που αναλογιζόμενοι τον όρο «στίγμα», η σκέψη στρέφεται στην ψυχική νόσο άρα και τον αποκλεισμό των ατόμων που βιώνουν ψυχικές δυσκολίες. Η αντιμετώπιση αυτού του κοινωνικού ζητήματος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, που με την σειρά της αποτελεί μία εξελισσόμενη ατέρμονη διαδικασία καθώς οι κοινωνικές μεταβολές δεν σταματούν αλλά αντίθετα πολλαπλασιάζονται. Σε αυτές τις συνθήκες η κοινότητα που βιώνει ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, καλείται πέρα από την θεραπεία, να προσπαθήσει να επιτύχει την κοινωνική και την εργασιακή επανένταξη της. Σε αυτό το σημείο, η παρούσα εργασία που δομείται με ποιοτικά χαρακτηριστικά, έχει σκοπό να διερευνήσει το βίωμα της κοινότητας των ατόμων που βιώνουν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες αναφορικά με την κοινωνική επανένταξη και την επαγγελματική αποκατάσταση, στον Δήμο Ρεθύμνου. Εύλογο επομένως είναι ότι τα ερευνητικά ερωτήματα στοχεύουν ακριβώς σε αυτές τις δύο θεματικές συν επιπρόσθετη την θεματική του στίγματος και του αποστιγματισμού, που θεωρείται ότι βρίσκονται στον πυρήνα της επιτυχούς ή ανεπιτυχούς ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Είναι σημαντικό να παρατηρηθεί ότι στην προσπάθεια να επιστρέψει ο ψυχικά πάσχων στην κοινότητα, δεν απαιτεί μοναδική ευθύνη του ίδιου να το επιτύχει αυτό, αλλά αντίθετα χρειάζεται να δημιουργηθεί και να διατηρείται ένα συμπεριληπτικό κοινωνικό πλαίσιο με -ευχής έργον-μηδενική ανοχή στον αποκλεισμό. Λαμβάνεται υπόψη ο Δήμος Ρεθύμνου αποτελεί μία μικρή πόλη, το κέντρο της οποίας εκτείνεται σε μικρό γεωγραφικό χώρο, ενώ ταυτόχρονα διακατέχεται από ισχυρούς οικογενειακούς και πελατειακούς δεσμούς. Ταυτόχρονα στον ίδιο Δήμο παρατηρούνται πολλαπλές μονάδες ψυχικής υγείας, με τις θετικές και τις ελλειπτικές τους μεριές, γεγονός όμως που δεν συνεπάγεται με την χαμηλή παρατήρηση του στιγματισμού. Στην παρούσα έρευνα φαίνεται ότι το στίγμα αποτελεί κύριο εμπόδιο στην επανένταξη των ατόμων, ενώ εντυπωσιακό συμπέρασμα προκύπτει το γεγονός ότι τα άτομα έχουν αναπτύξει ισχυρή ανθεκτικότητα απέναντι στην ετικετοποίηση. Επιπλέον παρατηρείται ότι τα άτομα μεριμνούν με διάφορους τρόπους για να επιτύχουν την κοινωνική επανένταξη, την οποία σηματοδοτούν ως φροντίδα προς τον εαυτό, ως αποδοχή, ως κοινωνικοποίηση/κοινωνική συναναστροφή και κοινωνική συμμετοχή αλλά και ως θεραπεία και υγεία. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες δίνουν ιδιαίτερη αξία στην εργασία καθώς το αναγνωρίζουν ως μέσο αποφυγής υποτροπών αλλά και ως τρόπος προσωπικής ανέλιξης, βελτίωσης και αυτοπεποίθησης. Η παρούσα μελέτη έφτασε σε αυτά τα συμπεράσματα με ένα πρωτότυπο και συνεχώς εξελισσόμενο εργαλείο έρευνας, δηλαδή την μέθοδο Photovoice, που βασίζεται στο γνωμικό "Οι άνθρωποι απεικονίζουν που βιώνουν». Πιο συγκεκριμένα, αποτελεί μία μέθοδο που έχει ως στόχο να μεταφέρει την παράθεση της εμπειρίας στα χέρια των συμμετεχόντων, ενώ ο ερευνητής αποτελεί υποστηρικτικό πλαίσιο αλλά και διοργανωτής της δράσης. Αυτό έχει ως σκοπό την μεταφορά της ακραιφνούς εμπειρίας, με όσο το δυνατό λιγότερη διαρροή και με λιγότερα φίλτρα εκ μέρους του ερευνητή. Η διαδικασία αφορά την λήψη φωτογραφιών (σεβόμενοι τα προσωπικά δεδομένα όλων και τους κώδικες δεοντολογίας) που αντικατοπτρίζουν την εμπειρία των ατόμων σχετικά με την κάθε προ-δομημένη θεματική. Έπειτα από την συλλογή των εικόνων, ακολουθεί ποιοτική έρευνα με ημιδομημένες συνεντεύξεις, με σκοπό την αξιολόγηση επιμέρους θεματικών αξόνων που προκύπτουν κατά την διάρκεια της έρευνας αλλά και την δημιουργία λεζάντων που αφενός θα επεξηγούν την εικόνα και αφετέρου θα την πλαισιώνουν. Η εργασία δομείται σε δύο κυρίως μέρη ως εξής: α) το πρώτο μεγάλο μέρος αφορά το θεωρητικό υπόβαθρο περί ψυχικής υγείας, ψυχικής ασθένειας, επανένταξης, αποκατάστασης, στίγματος, ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και μονάδων ψυχικής υγείας, ενώ β) το δεύτερο κεφάλαιο περιλαμβάνει το σύνολο της έρευνας (από την επεξήγηση του μεθοδολογικού πλαισίου έως και τα αποτελέσματα.
|
Συλλογές
